Гурген Саакян
Гурген Саакян | |
---|---|
Туган телдә исем | әрм. Գուրգեն Սերոբի Սահակյան |
Туган | 10 сентябрь 1913[1] Сарнахбюр[d], Александропольский уезд[d], Ереван губернасы, Кавказ наместниклыгы[d], Россия империясе[1] |
Үлгән | 26 март 2000 (86 яшь) Ереван, Әрмәнстан |
Күмү урыны | Тохмахское кладбище[d] |
Ватандашлыгы | СССР Әрмәнстан |
Әлма-матер | Ереван дәүләт университеты[d][1] һәм П. Н. Лебедев исемендәге РФА Физика институты[d] |
Һөнәре | физик-назарияче, университет профессоры |
Эш бирүче | Ереван дәүләт университеты[d][1], Ереванский физический институт[d] һәм Бюраканская астрофизическая обсерватория[d] |
Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе[1] |
Катнашкан сугышлар/алышлар | Алман-совет сугышы[1] |
Гыйльми дәрәҗә: | физика-математика фәннәре докторы[d] (1963) |
Гыйльми исем: | академик[d][1] |
Гурген Серобович Саакян (әрм. Գուրգեն Սերոբի Սահակյան; 1913 елның 10 сентябре, Сарнахпюр, Россия империясе — 2000 елның 26 марты, Ереван, Әрмәнстан) — совет һәм әрмән физик-теоретигы, астрофизик, физика-математика фәннәре докторы (1963), профессор (1964).
Әрмән ССР ФА академигы (1982), Әрмән ССРның атказанган фән эшлеклесе (1970).
Тормыш юлы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Әрмәнстанның Сарнахпюр авылында (ул вакытта — Ани районы) туган. 1939 елда Ереван дәүләт университетын тәмамлый һәм шул ук елдан анда эшли башлый.
Бөек Ватан сугышында катнашкан, 1945 елда Кызыл Йолдыз ордены белән бүләкләнә[2]. Сугыштан соң Ереван университетында эшли, 1950 елдан — теоретик физика кафедрасы мөдире, 1967—1972 елларда — физик факультет деканы. 1950—1962 елларда Ереван физик институтында, 1962—1970 елларда Бюракан астрофизика обсерваториясендә эшли.
Төп хезмәтләре күк җисемнәренең үтә тыгызлыгы теориясе өлкәсенә карый. Виктор Амбарцумян белән берлектә беренче тапкыр термодинамик матдәләрнең атом-төш тыгызлыкларында һәм аннан югарырак булган үзенчәлекләренә системалы рәвештә тикшерү үткәрә, барлыкка килгән барион газдан йолдызлар модельләрен төзи. Гиперон йолдызлар турында төшенчәне кертә.
Ул беренче булып электроннарның нуклоннарга эластик таралышындагы почмак бүленешен анализлап, нуклоннар структурасын өйрәнә. мезоннарның бозылган йолдыз матдәләренең термодинамикасында ролен өйрәнә. Ул алдан уйланган нейтронизация эффекты урынына пионизация эффектының булуын, шулай ук тыгызлыкның якынча 500 тапкырга сикерү белән бергә барган электрон-атом-төш плазмасыннан өзлексез атом-төш матдәсе торышына күчүне билгели.
Бүләкләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Ленин ордены (20.08.1986).
- 2 дәрәҗә Ватан сугышы ордены (6.04.1985)[3].
- Кызыл Йолдыз ордены (28.09.1945).
- Халыклар Дуслыгы ордены (17.06.1981)[4].
- «Владимир Ильич Ленинның тууына 100 ел тулу уңаеннан» медале (1970).
- «Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» медале (30.09.1945)[5].
- Әрмәнстан ССРның атказанган фән эшлеклесе (23.12.1970)[6].
Басмалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Саакян Г. С. Основы релятивистской теории гравитации (Учебно-вспомогательное пособие). — Ер.: Издательство Ереванского университета, 1987.
- Саакян Г. С. Пространство — время и гравитация. — Ер.: Издательство Ереванского университета, 1985.
- Саакян Г. С. Физика нейтронных звезд. — Ер.: Издательство Ереванского университета, 1995.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Колчинский И. Г., Корсунь А. А., Родригес М. Г. Астрономы. Биографический справочник. — Киев: Наукова думка, 1986.
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Армянская советская энциклопедия, том 10
- ↑ Саакян Гурген Сербович. Орден Красной Звезды «Подвиг народа» сайты
- ↑ Саакян Гурген Серобович. Орден Отечественной войны II степени «Подвиг народа» сайты
- ↑ Ереванский государственный университет. Хронография / А. Симонян. — Ереван: изд-во ЕГУ, 2009. — С. 248. — 440 с.
- ↑ Саакян Гурген Сербович. Медаль «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.» «Подвиг народа» сайты
- ↑ Ереванский государственный университет. Хронография / А. Симонян. — Ереван: ЕГУ, 2009. — С. 203. — 440 с.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 10 сентябрь көнне туганнар
- 1913 елда туганнар
- Ирәван губернасында туганнар
- 26 март көнне вафатлар
- 2000 елда вафатлар
- Ереванда вафатлар
- Әлифба буенча шәхесләр
- СБКФ әгъзалары
- Әлифба буенча астрономнар
- «1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» медале белән бүләкләнүчеләре
- Халыклар дуслыгы ордены кавалерлары
- Кызыл Йолдыз ордены кавалерлары
- II дәрәҗә Ватан сугышы ордены кавалерлары
- Ленин ордены кавалерлары
- Физика-математика фәннәре докторлары
- Ереван дәүләт университетын тәмамлаучылар