Zamek kaniowski

Zamek kaniowski – poemat romantyczny autorstwa Seweryna Goszczyńskiego, typowy przykład polskiego czarnego romantyzmu. Został napisany w roku 1828 a nawiązuje do wydarzeń koliszczyzny. Składa się z trzech części. Akcja rozgrywa się w Kaniowie na Ukrainie, obfituje w makabryczne i krwawe wydarzenia. Wśród wielu postaci tej frenetycznej powieści występują m.in. Kozacy (Szwaczka, Nebaba i ich ludzie, zazwyczaj rozbójnicy), zły polski rządca zamku, poślubiona przez niego podstępem Orlika (następnie mężobójczyni). Zamek zostaje na koniec zniszczony.

Dobrym przykładem języka powieści jest poniższy fragment z końca drugiej części utworu:

I konające potępieńca oczy,

Gdy je śmierć grzeszna pod swe bielmo toczy,

Już oblężone katów piekła zgrają,

Piekielnych krain witane już cieniem –

Nic groźniejszego widzieć nie zdołają

Przed ostatecznym na wieki zgaśnieniem.

Ta wpół kobieta, wpół grobów maszkara,

Z gasnącą lampą w rękach ubroczonych,

Jak gdyby z gwiazdą swych dni policzonych;

Ten Kozak za nią, co jak zbrodni kara,

Choć piętnem mordu cechowany cały,

Przecież niewolnie staje osłupiały

Przed okropnością złoczyńców sumienia;

Ten blask pożaru; skrwawione tło cienia...

A ci mordercy, co w głębokiej dali

Pomiędzy nocą orężem błyskali:

Prawdziwy obraz pieczar potępienia!

porównujący ogrom okropności w komnacie rządcy do obrazów, które – według autora – widzą oczy samobójcy.

Linki zewnętrzne

Pełny tekst poematu
Zamek kaniowski w serwisie Wolne Lektury
Zamek kaniowski (wyd. 1828) w bibliotece Polona