Иапониа
Иапониа | |
---|---|
日本 | |
Адевиз: «Endless discovery Y Darganfod Diddiwedd» | |
Агеографиа | |
Аҳҭнықалақь | Токио |
Ақәӡара | 377 972,28 км² |
Еиҳаӡоу аҭыԥ | Фудзияма (3 776 м) |
Асааҭтә зона | японское стандартное время, Asia/Tokyo UTC+9:00 |
Акоординатқәа | 35° ҩ. ҭ., 136° мг. н. |
Аиужьратә дыррақәа | OSM |
Ауааԥсыра | |
Ауааԥсыра рхыԥхьаӡара | 125 440 000 ҩык |
Ауааԥсыра рыжәпара | 331,9 ҩык / км² |
АҾИ | 0,925 |
Аофициалтә бызшәа | Иапон бызшәа |
Администрациа | |
Аҳәынҭқарратә шьақәгылашьа |
наследственная монархия, аконституциатә монархиа, иаку аҳәынҭқарра |
Ашьақәгылара |
лаҵарамза 3, 1947 ш., жәабранмза 11, 660 ш. ҳ. ҟ., абҵарамза 29, 1890 ш. |
Аимператор | Нарухито |
Аԥыза-министр | Фумио Кисида |
Авалиута | Иапониатәи аиен |
Жәларбжьаратәи аидентификациа | |
ISO 3166-1 | 392 JPN JP |
Автомобильтә код | J |
Ателефон код | +81 |
Адомен | .jp |
Иапониа[1] (аиап. 日本, «Ниҳон коку», «Ниппон коку» |日本国}} — адгьылбжьахатәи аҳәынҭқарра Азиаҟны ауп. Аокеан Ҭынч аҟны, Иапонтә амшыни, Чыни, Ҩадатәгьы Аладатәгьы Кореи, Урыстәылеи мрагыларахь иҟоуп. Атерриториа Охоттә амшын аҟнытә аҩадаҟны Мрагылартә-Чынҭатә амшын аҟнынӡа аладаҟны иаҵанакуеит. Иапониа аҳҭнықалақь Токио ауп.
Аҵанакы — 377 944 км².
Аҳәынҭқарра иаланхо — 126 740 000-ҩык. (2017 ш.).
Аҭоурых
[аредакциазура | акод аредакциазура]Раԥхьатәи аҷыдарақәа Иапонтә архипелаг ауаа рықәныпхара ицәырҵон 40тә ҟа азқьышықәса ҳ-е-ӡа иапонтә апалеолит, иарбан 12тә азқьышықәсаӡа ҳ-е-ӡа еиҵиҵит, алагамҵа аан. Ажәытәтәи Иапониа ауааԥсыра ашәарыцареи аҟәшәареи ауон, раԥхьатәи аџьаџьа ахаҳәтә амаругақәа реиҟаҵон. Ари апериод аҿы акерамикатә алхымҭақәа ыҟам азы, апериод акерамикаӡымҭа ихьӡырҵоит. 12 000 шықәсаҟнытә ҳ-е-ӡы ӡиомон апериод изҵысит, уи амраҭашәаратәи атәылақәа рҭоурых археологиатәи апериодизациала мезолити неолити ирышьашәалоуп.
500-ҟа шықәса ҳ-е-ӡы иаиои период изҵысит. Иаиои аан Иапонтә архипелаг аҿы ақәҭәаратә аԥрынџьлаҵара, акыцӡратә аикәагьежь, асарҭы, аметаллқәа рқәаарыхра, ахырӷәӷәарҭақәа — рцәырҵит. Арҭ аҿыцқәа Иапониахь Чынҭеи Кореи рҟнытә аиммигрантцәа раагеит.
Аиапонцәа раԥхьаӡа ачынҭатәи ҭоурыхтә ахроника Ханьшу рыхиҳәааит. Чынҭатә «Х-аҳрак рҭоурых» Ва-тәыла (ус чынҭуаа Иапонтә архипелаг ихьӡырҵеит) еиҳа какала ирҵеит. Ари хроникала ахԥатәи шықәсаҿы аҳра амч-алшара дуӡа измо Иаматаи аҳра иҟан, Химико иаҳкәажәан.
250тә ш. аҿы Кофуи апериод иаиои еибаԥсахит. Ари апериод аан ахәҳәыгәрақәа ркултура иплеит. Иамато араион аҿы ахьӡык иапонтә аҳәынҭқарра ицәырҵит.
Агьеографиа
[аредакциазура | акод аредакциазура]Аӡы аресурсқәа
[аредакциазура | акод аредакциазура]Иапониаҿы иҟьаҿу ашьхатә ӡиасқәа рацәаны иҟоуп (Шинано, Тоне, Китаками).
Афлора
[аредакциазура | акод аредакциазура]Афауна
[аредакциазура | акод аредакциазура]Административ-территориалтә ашара
[аредакциазура | акод аредакциазура]Иапониа 47 аҩаӡара дуӡӡа административтә акқәа — префектурқәа, азы ишоит. Еспрефектура префект дха иргылоуп.
Ниже представлен список префектур в порядке ISO 3166-2:JP, сгруппированных по регионам.
1. Ҳоккаидо |
2. Аомори |
8. Ибаракьы |
15. Ниигата |
24. Мие |
31. Тоттори |
|
40. Фукуока |
Аекономика
[аредакциазура | акод аредакциазура]Атранспорт
[аредакциазура | акод аредакциазура]Иапониа амҩақәа аргылара аԥара рацәаны иақәихарџьит. 1,2-ҟа млн. км мҩа еилаҳәоқәа ихы еирхәо автотранспорт аныҟәага хада иҟоуп. Иапониахь амҩа армаварала рныҟәоит.
Аихамҩатә акомпаниақәа ржәабақәа атәылатәгьы арегионтәгьы аџьармыкьаҿы еиндаҭлоит. Ҿырԥштәы азы: Иапониатәи Аихамҩақәа рыбжь-компаниақәа роуп.
Иапониа 173 аҳаирпортқәа имоуп.
Алахтыреи ауаажәлари
[аредакциазура | акод аредакциазура]Аныҳәақәа
[аредакциазура | акод аредакциазура]Амш | Ахьӡ |
---|---|
Ажьырныҳәамза 1 | аиап. 元日 – ганџицу (Ашықәс Ҿыц актәи амш) |
Ҩбатәи ажьырныҳәамзатәи ашәахьа | аиап. 成人の日 – сеиџин но ҳи (ақәранаӡара мшы) |
Жәабранмза 11 | аиап. 建国記念の日 – кенкоку кинен но ҳи (День основания государства) |
Хәажәкырамза 20 ма 21[2] | аиап. 春分の日 – шиумбун но ҳи («Тамашәҭын») |
Мшаԥымза 29[3] | аиап. 昭和の日 – шио:ва но ҳи (Шиова амш) |
Лаҵарамза 3[3] | аиап. 憲法記念日 – кемпо: кинемби (Аконституциа амш) |
Лаҵарамза 4[3] | аиап. – мидори но ҳи (День зелени) |
Лаҵарамза 5[3] | аиап. こどもの日 – кодомо но ҳи Ахәыҷқәа рымш |
Ахԥатәи ԥхынгәымзатәи ашәахьа | аиап. 海の日 – уми но ҳи (Амшын амш) |
Нанҳәамза 11 | аиап. 山の日 – иама но ҳи (Ашьха амш) |
Ахԥатәи цәыббрамзатәи ашәахьа | аиап. 敬老の日 – кеиро: но ҳи (День почитания старших) |
Цәыббрамза 22 ма 23[2] | аиап. – шиу:бун но ҳи («Тамачан») |
Ҩбатәи жьҭаарамзатәи ашәахьа | аиап. 体育の日 – таиику но ҳи (Абаҩрҵәыра амш) |
Абҵарамза 3 | аиап. – бунка но ҳи (Акультура амш) |
Абҵарамза 23 | аиап. 勤労感謝の日 – кинро: каншиа но ҳи (День благодарности труду) |
Примечания
[аредакциазура | акод аредакциазура]- ↑ Чрыгба Виачеслав Андреи-иԥа, Аԥсни егьырҭ атәылақәеи ргеографиатә хьыӡқәа ржәар, Москва: Митра, 2022. — ад. 310. 437 ад., ISBN 978-5-6047056-8-1.
- ↑ 2,0 2,1 Точная дата объявляется Кабинетом министров в начале февраля предшествующего года.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Входит в золотую неделю.