Arasiella

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Arasiella
Despoblau d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca  • Municipio	Despoblau  Aragón  Uesca Alto Galligo Samianigo
Partiu chudicial	Chaca
Población  • Total	0 hab. (2019)
Altaria  • Meyana	857 m.
Codigo postal	22600
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau	Chaca Samianigo
Coordenadas	42°26’ 10’’N 0°21’27’’U
Arasiella Arasiella en Aragón

Arasiella (en castellano Arasilla) ye un lugar aragonés d'a provincia de Uesca, situau en o municipio de Samianigo, en a comarca de l'Alto Galligo.

Cheografía

A localidat d'Arasiella se troba situada en un tozal a 857 metros d'altaria sobre o livel d'a mar. Consta de dos edificacions prencipals con atras mas chicotas anexas en as que se troban bels grafitti feitos por milicians antifaixistas mientres a Guerra Civil Espanyola con as siglas UGT, CNT y UHP asinas como falces y martiellos.

A l'este d'as casas se troba a suya ilesia romanica adedicada a Sant Chaime y actualment en ruinas. Compuesta por una nau rectangular d'abside semicerclar en o que s'ubre una finestra. O perimetro de l'abside yera recorriu por un aixedrezau ya desapareixiu. Bellas decoracions d'o suyo tellau fuoron recuperadas y se troban en o Museu d'Artes de Sarrablo. En l'actualidat nomás y queda 1 metro de muro, ya que a resta se desmontó pa emplegar-se en a Guerra Civil como barracalas.

Bi ha tamién a l'ueste d'a ilesia as restas d'o que habió d'estar un torretón de planta octogonal que dominaba buena parti d'o curso meyo d'o Galligo. Tien un diametro d'alto u baixo 5 metros, con dos dentradas paralelas orientadas enta l'este. Actualment nomás i queda a parti baixa d'os muros, con una altaria d'entre 50 cm y 1,50 cm.

Toponimia

L'orichen d'iste toponimo podría estar a radiz prerromana ARA, con o significau de piedra u de corrient d'agua con o sufixo diminutivo -iella, u bien d'o vascón ARRA (ARRI) piedra.

Apareixe en as fuents como Arasiella (1035-1070), ¿Larresiella? (1086), ¿Arrasella? (1270), Arasiellya (1405), Arassiella, Arassella, Arasella, Ariasiallya y Laraselle.

Historia

Apareixe en cuantos documentos d'o Cartulario de Fanlo, asinas por eixemplo en una compra feita por l'abat Banzo en Grasa, entre os anyos 1035 y 1070, ya se diz que actuó como testigo López Inyigones de "Arasiella" (doc. 56). En l'anyo 1064, Galindo Inyigones a y suya muller, Urraca, ceden cuantas fincas sitas en "Arasiella" a o monesterio de Fanlo (doc. 37).

Atro documento de l'anyo 1086, recenta a crompa de l'abat Ximeno en "Arasiella" de dos mallolos (vinyas recient plantadas) en dos campos ditos Padules y Capanniella a Ínyigo Banzones por un pre de diez cafices de trigo y vente sueldos, asinas como una vinya por seis cafices de trigo y cinco diners. Pa sellar l'alcuerdo se fació una lifara con toz os habitants de "Arasiella". En o mesmo documento apareixe a referencia a la crompa d'una viga de tillare (tillera probablement) a Atón Bita de Arasiella (doc. 82).

En l'anyo 1150 bi ha documentación d'un alcuerdo entre García Ximenones de Grostán y Fortún de Mont Aragón a on se nombra a García Sanz de Arasiella (doc. 117). En o zaguer documento d'o dito Cartulario, con calendata de 1270, apareixe una casa d'"Arrasella" (doc. 172).

Dimpués de que o rei Pero I d'Aragón conquerise a ciudat de Uesca en 1096 muitos montanyeses baixoron ta tierra plana buscando una millor forma de vida. D'entre ellos se conoixe a Chuan d'Arasiella y a suya muller, Guillerma, residents en 1197 en Almunient.

Cal mencionar tamién que a ilesia d'Arasiella pagó, chunto con a d'Ipiés, a cantidat de 10 sueldos pa as obras d'a seu de Santa María de Uesca. A población d'iste lugar nunca no habió d'estar mayor d'os cuatre fuegos rechistraus en o sieglo XV.

Vinclos externos

• (es) En http://www.despobladosenhuesca.com/

• Datos: Q10986187