Svoboda | Graniru | BBC Russia | Golosameriki | Facebook
Ir al contenido

Bruixula

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Una bruixula.

Una bruixula (de l'italiano bussola[1]) ye un dispositivo que amuestra os puntos cardinals emplegaus pa la navegación y l'orientación cheografica. Per un regular, consiste en una agulla magnetizada u unatro elemento, como una tarcheta de bruixula u una rosa d'os aires, que puede pivotar pa enrastillar-se con o norte magnetico. Se pueden fer servir atros metodos, incluyius chiroscopios, magnetometros y receptors GPS.

As bruixulas a ormino amuestran os anglos en graus: o norte corresponde a 0° y os anglos aumentan en o sentiu d'as sayetas d'o reloch, per lo que l'este ye 90°, o sud 180° y lo ueste 270°. Istos numeros permiten que a bruixula amuestre rumbos que comunament s'expresan en graus. Si se conoixe a variación local entre o norte magnetico y o norte verdadero, alavez l'adreza d'o norte magnetico tamién da l'adreza d'o norte verdadero.

A bruixula magnetica s'inventó per primera vegada como un dispositivo pa la divinería ya en a dinastía chinesa Han, y dimpués s'adoptó pa la navegación per os chineses d'a dinastía Song mientres o sieglo XI.[2] O primer emplego d'una bruixula rechistrau en Europa Occidental y lo mundo islamico ocurrió arredol de 1190.[3]

Referencias

[editar | modificar o codigo]
  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. (en) Needham, Joseph (1986) Science and civilisation in China, Vol. 4: "Physics and physical technology", Pt. 1: "Physics", Taipei. p. 252 Caves Books, ISBN 0-521-05802-3
  3. (en) Schmidl, Petra G. (2014). "Compass". In Ibrahim Kalin (ed.). The Oxford Encyclopedia of Philosophy, Science, and Technology in Islam. Oxford University Press. pp. 144–146. ISBN 978-0-19-981257-8.