Mielsa

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Mielsa d'un caballo

A mielsa (d'o chermanico < *miltja) u banzo ye un organo de l'abdomen que tien a función de destruir eritrocitos viellos y servir de reservorio de sangre. Ye un centro d'actividat d'o sistema reticuloendotelial, parti d'o sistema immunitario. A suya ausencia predisposa a determinatas infeccions.

Anatomía humana

A mielsa humana ye situata en a parti ezquierda superior de l'abdomen, por dezaga d'o estomago y chusto debaixo d'o diafragma. En condicions normals, as suyas dimensions son de 125 × 75 × 50 mm y o suyo peso meyo ye de 150 g.

Ye l'organo mas gran derivato d'o mesenquima. Ye formata por masas de teixito limfoides d'aspecto granular situatos arredol de venas y arterias.

Alto u baixo, un 10% d'a población presenta una u mas mielsas accesorias.

Bi ha diversos ligamentos peritoneals que sirven ta subchectar a mielsa:

• Ligamento gastroesplenico. Conecta o estomago con a mielsa.
• Ligamento esplenorenal. Conecta a mielsa con o rinyón.
• Ligamento frenocolico. Conecta l'anglo esplenico d'o colon con o diafragma. O centro conecta con a mielsa.

As seccions transversals d'a mielsa amostran una superficie roya que se divide en dos tipus de polpa, con funcions diferents:

Aria	Composición	Función
Polpa roya	Composata per: * "Sinos" (u "Sinusoides") que son plenos de sangre. * "Fibras de reticulina. * "Zona marchinal". Rodia a polpa blanca.	Filtración mecanica. Elimina productos de repui d'a sangre, encluyendo eritrocitos viellos.
Polpa blanca	Composata por nodulos, ditos Corpusclos de Malpighi. Istos son composatos por: * Foliclos limfoides, ricos en limfocitos B * Envolturas limfoides periarteriolars, ricas en limfocitos T	Intervienen en as infeccions.

Atras funcions d'a mielsa mas importants, mas que mas en adultos sanos, son:

• Producción d'opsoninas, d'a properdina y d'a tuftsina (tetrapetido).
• Eritropoyesi. O miollo osio ye o puesto primario a on que se produce a hematopoyesi en l'adulto, encara que, dica o cinqueno mes de chestación, a mielsa tien funcions hematopoyeticas importants. Dimpués d'o naiximiento, no gosa tener función hematopoyetica significativa fueras de bels desordens hematolochicos, como o sindrome mielodisplasico y as hemoglobinopatías.
• Almadacenamiento d'eritrocitos y d'atras celulas sanguinias. Isto nomás ye valido ta bels mamifers como os cans. En sers humans, a mielsa no funciona como un diposito d'eritrocitos, sino que almadacena plaquetas.

Embriolochía humana

A mielsa tien o suyo orichen en a diferenciación mesenquimatosa d'o mesogastrio dorsal. Mientres d'o desembolique embrionario se pueden formar mielsas accesorias (dica un 30% d'a población en tiene) que son chicoz nodulos y se localizan en un 70% entre a coda d'o páncrias y o hilio esplenico.

A asplenia (ausencia de mielsa) ye una patolochía totalment compatible con a vida, encara que augmenta o numero d'infeccions que tiene a chent que la padeixe y belunas pueden plegar a estar mortals.

Malautías asociatas

Malautías que causan esplenomegalia:

• Sarcoidosi.
• Malaria.
• Leucemia.
• Leishmaniosi.
• Mononucleosi infecciosa.
• Hemangioma.
• Hemangiosarcoma.