Nieu
|
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
.jpg)
A nieu[1] (d'o latín < NIVIS) ye a caita d'augua en forma de multitut de chicoz cristals de chelo, ditos flocons de nieu. A causa d'a suya composición granular, tien un tarabidau suau y fluixo, si no ye atapiada por a presión. Cheneralment a nieu se forma por sublimación d'a vapor d'augua en as capas alteras de l'atmosfera, a una temperatura menor de 0 °C. A caita d'augua en forma de nieu se clama «nevazo»[2] u «nevada»[3][4] y l'orache de nieu se clama fer «nevera».[5]
Que se desvienga un nevazo, a suya intensidat y cantidat dependen, entre atros factors, d'a latitut, l'altaria, a distancia a lo mar u l'oceano y d'o día de l'anyada.
A nieu tamién se puede fabricar con l'aduya d'os canyons de nieu. Ista tecnica ye emplegada por as estacions d'esquí t'amillorar o estau d'os carrerons cuan a temperatura ye prou baixa pero no caye prou nieu.
Un estudio recient ha contrimostrato que bellas bacterias tienen un papel important en a formación d'os cristals de chelo u de nieu.[6] Por un regular se tracta d'eubacterias como as d'o chenero pseudomonas que en bels casos pueden estar patochenas. Han estato identificatas en muestras de nieu en Europa, America d'o Norte y l'Antartida.
Aspectos fisicos
[editar | modificar o codigo]Forma d'os flocons de nieu
[editar | modificar o codigo]
Os flocons de nieu tienen formas diversas, pero d'ordinario siguen tarabidaus hexagonals, que reproducen o tarabidau cristalín d'o chelo ordinario. A velocidat de creiximiento d'o flocón de nieu depende muito d'a temperatura y a humidat.
Mazadas
[editar | modificar o codigo]- Dios me’n guarde de la nieu polvina/polvorina y de la mala vecina.
- La nieu del pin, aspera la d’el maitín.[7]
Se veiga tamién
[editar | modificar o codigo]Referencias
[editar | modificar o codigo]- ↑ (an) Silbia Garcés Lardiés,Francho Rodés Orquín:Un borguil de parolas.Bocabulario dialeutal escolar, Gubierno d'Aragón, 2006, ISBN 84-689-7358-0, p.38
- ↑ BLAS GABARDA, Fernando y ROMANOS HERNANDO, Fernando, Diccionario Aragonés: Chistabín-Castellano; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2008. ISBN 978-84-8094-061-0
- ↑ BARCOS, Miguel Ánchel, El Aragonés Ansotano: estudio lingüístico de Ansó y Fago; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2007. ISBN 978-84-8094-058-0
- ↑ ARNAL PURROY, Mª Luisa, Diccionario del habla de la Baja Ribagorza Occidental -Huesca-; Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2003. ISBN 84-8094-052-2
- ↑ QUINTANA i FONT, Artur, El Aragonés nuclear de Nerín y Sercué (Valle de Vio); Institución «Fernando el Católico» + Gara d'Edizions. Zaragoza, 2007. ISBN 978-84-8094-060-3
- ↑ (en) Science 29 de febrero de 2008 Vol. 319. no. 5867, p. 1214
- ↑ (es) José Enrique Gargallo Gil:Los refranes meteorológicos en aragonés, en el marco de la paremiología románica, Alazet n°20, 2008, ISSN 0214-7602, p.11-31
