Svoboda | Graniru | BBC Russia | Golosameriki | Facebook
Ir al contenido

Normandos

De Biquipedia
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Normandos  (†)
Normaunds
Normandos (1000-1100)
Rechions actuals
Normandía
Anglaterra
Nápols
Sicilia
Antioquía
Idiomas
Normando
Relichión
Catolica
Mapa

Territorios gobernatos por os normandos en o sieglo XII

Os normandos[1] (en normando normaunds) estioron un pueblo de luenga romanz que amaneixió en l'actual Normandía en o sieglo X por a fusión d'os vikingos con a población autoctona galorromana y franca y fuoron asimilatos por atros pueblos en o sieglo XIII. Parlaban una luenga d'Oil relacionata con l'actual normando y yeran catolicos.

Por o Tratado de Saint-Clair-sur-Epte o duque Rollón heba de convertir-se a lo cristianismo, y tamién lo facioron os vikingos baixo o suyo mando. Os descendients d'estos vikingos prenioron tamién a luenga romanz (o galorromanz d'a zona controlata por os normandos evolucionaba dende o latín ta l'idioma normando).

Dende a suya tierra d'orichen en Normandía prenioron o control de muitas zonas d'Europa Occidental y tamién participoron en as Cruzatas. As dinastías normandas tenioron muita influencia en a historia politica, militar y cultural d'Europa.

Etnonimo[editar | modificar o codigo]

O etnonimo normand(o) provién d'a traza de dicir "hombre d'o norte" en luengas chermanicas (nort manni, north men, norse men), referindo-se a los vikingos. Encara se fa servir como sinonimo de vikingo en bellas luengas europeas como o castellano. Sindembargo a identidat cultural d'os normandos (referindo-nos a los habitants medievals de Normandía) yera diferent tanto a la identidat d'os conqueridors vikingos como a la d'os galorromans orichinals y os suyos vecins franceses d'o sud.

Historia[editar | modificar o codigo]

En l'anyo 896 una colla de vikingos daneses s'estableixioron en a desembocadura d'o río Sena.[2] En l'anyo 911 se fació o Pacto de Saint-Clair-sur-Epte en o que o chefe danés Rollón plegó a un alcuerde con o franco Carlos lo Simple; d'alcuerdo con este pacto Rollón recibió en feudo as tierras d'a baixa Sena, que dende ixe inte se dicirían "Normandía" y se convertirían en o primer estato normando en Occident baixo a forma d'un ducau[3] vasallo d'o rei de Francia Occidental.

En o sieglo XI dimpués d'a Batalla de Hastings prenioron o poder d'o Reino d'Anglaterra. A nobleza normanda se convertió en una clase dirichent en Anglaterra. Dimpués tamién prenioron o poder d'Irlanda, Galas, y zonas d'Escocia. A Dinastía Plantagenet yera d'orichen normando.

Os bizantins contratoron mercenarios normandos pa reconquerir o sud d'Italia y Sicilia a los longobardos y os aglabís. Manimenos una vegata vencitos os longobardos y forachitatos os ablabís os normandos prenioron o poder creyando-se o Reino de Sicilia, gobernato por a Casa d'Altavilla.

Os normandos tamién participoron en as cruzatas contra os musulmans en Al-Andalus y Siria. En Siria prenioron o control d'o Prencipau d'Antioquía. Rocher de Tony quereba creyar en l'Al-Andalus un estato cristián gobernato por él. Atros normandos participoron en o Setio de Balbastro, pero dimpués d'a victoria fuoron vencitos por os musulmans. Tamién participoron normandos en a "cruzata por Tudela".

Referencias[editar | modificar o codigo]

  1. (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
  2. Hermann Kinder, Werner Hilgemann, Manfred Hergt Atlas Histórico Mundial. De los orígenes a nuestros días Akal, 2007. p 139
  3. Jose-Ramón Julià: Atlas de Historia Universal. Tomo I: De los orígenes a las crisis del siglo XVIII. Editorial Planeta. pp170 pp166