Uigurs amariellos

Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Uigurs amariellos 裕固族
Familia d'uigurs amariellos
Población total
15.000
Rechions con comunidaz importants
China
Idiomas
Yugur occidental y yugur oriental
Relichión
Budismo

Os uigurs amariellos habitan a provincia chinesa de Gansu entre a Gran Muralla y los Monts Quilian. Parlan una luenga turquica propia encara que beluns prenioron fa sieglos o mongol. Son budistas lamaístas con restos de xamanismo.

Luenga

A luenga d'os uigurs de Gansu evolucionó aislata d'atras luengas turquicas dica plegar a un punto que ya no ye intercomprensible con l'idioma d'os neouigurs de Xinjiang (os pueblos turquicos que son conoixitos dende 1920 como uigurs). A luenga d'os uigurs amariellos tiene muita influencia tibetana y chinesa. En tiempos d'a dominación mongol bels uigurs amariellos prenioron l'idioma mongol, que evolucionó enta una parla mongola propia d'os uigurs amariellos dita yugur oriental, en oposición a l'idioma turquico d'os uigurs amariellos dita yugur occidental. Beluns han perdito l'uso tanto d'o yugur oriental mongol como d'o yugur occidental turquico y parlan chinés.

Historia

Enta l'anyo 840 os Kirguizes d'o Yenisei destruyoron o Khanato Uigur y bels uigurs emigroron ta o Gansu quedando deseparatos de pa cutio d'os uigurs que emigroron ta lo norte d'a Cuenca de Tarim (actual Xinjiang) y fundoron o Reino de Karakhocha.

Os uigurs de Gansu creyoron arredol de l'anyo 870 un reino dito Yugor, que duró dica l'anyo 1036 y que teneba a capital a man de Zhangye. N'esta situación cheopolitica os uigurs amariellos no tenioron influencias musulmanas y pasoron de lo maniqueísmo a lo budismo lamaísta a fins d'o sieglo IX. Entre os anyos 1028 y 1036 os uigurs amariellos fuoron derrotatos y sozmesos por os tanguz, que dimpués serían sozmesos por os mongols.

• Datos: Q34283
• Multimedia: Yugur people / Q34283