Tactopoda
| Tactopoda | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
Domen: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Ranqsız: Aləm: Yarımaləm: Klad: Klad: Ranqsız: Tipüstü: Ranqsız: Ranqsız: Tactopoda |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
||||
| ||||
Tactopoda (lat. tactus - toxunma və q.yun. πούς, podós - ayaq) — heyvanlar (Animalia) aləminin buğumayaqlılar (Arthropoda) tipinə aid olan bir kladdır. Tactopoda, əsasən suda yaşayan heyvanlardan ibarət olan iki qrupdan – xərçəngkimilər (Crustacea) və traxeyalılar (Tracheata) – ibarətdir.[1][2][3][4]
Xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tactopoda kladının əsas xüsusiyyətləri aşağıdakılardır:
Çevik, seqmentləşdirilmiş bədən: Tactopoda üzvləri, çevik, seqmentləşdirilmiş bədənə malikdirlər. Bu, onların hərəkətliliklərini və uyğunlaşma qabiliyyətlərini artırır.[5]
Ekzoskelet: Tactopoda üzvləri, xitin və ya kalsium karbonatdan ibarət sərt bir ekzoskeletə malikdirlər. Bu ekzoskelet, onlara qoruma və dəstək təmin edir.[6]
Qoşalaşmış ətraflar: Tactopoda üzvləri, bədənin hər seqmentində qoşalaşmış ətraflara malikdirlər. Bu ətraflar, hərəkət, qidalanma, duyğu və digər funksiyalar üçün istifadə olunur.[7]
Təsnifatı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tactopoda kladı, aşağıdakı iki əsas qrupdan ibarətdir:
Crustacea (Xərçəngkimilər): Bu qrup, karides, xərçəng, lobster, kerevit və digər bir çox suda yaşayan heyvanı əhatə edir. Xərçəngkimilər, əsasən dənizlərdə və okeanlarda yaşayır, lakin bəzi növləri şirin sularda və quruda da rast gəlinir.
Tracheata (Traxeyalılar): Bu qrup, həşəratlar, çoxayaqlılar, örümcekler və digər bir çox quru onurğasızını əhatə edir. Traxeyalılar, quru mühitə uyğunlaşmışdır və nəfəs almaq üçün traxeya adlanan xüsusi borucuqlara malikdirlər.
Filogenetik əlaqələr
[redaktə | mənbəni redaktə et]Tactopoda kladının filogenetik əlaqələri hələ tam olaraq aydınlaşdırılmamışdır. Bununla birlikdə, molekulyar və morfoloji dəlillərə əsasən, Tactopoda kladının Mandibulata kladının qardaş qrupu olduğu düşünülür.[8]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Regier, J.C.; Shultz, J.W.; Zwick, A.; Hussey, A.; Ball, B.; Wetzer, R.; Martin, J.W.; Cunningham, C.W. "Arthropod relationships revealed by phylogenomic analysis of nuclear protein-coding sequences". Nature. 463 (7284). 2010: 1079–1083. Bibcode:2010Natur.463.1079R. doi:10.1038/nature08742. PMID 20147900.
- ↑ Graham Budd. "Tardigrades as 'stem-group arthropods': the evidence from the Cambrian fauna" (PDF). Zoologischer Anzeiger. 240 (3–4). 2001: 265–279. doi:10.1078/0044-5231-00034. 2016-03-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- ↑ Smith, M. R.; Ortega-Hernández, J. "Hallucigenia's onychophoran-like claws and the case for Tactopoda". Nature. 514 (7522). 2014: 363–366. Bibcode:2014Natur.514..363S. doi:10.1038/nature13576. PMID 25132546.
- ↑ De Haro, A. "Origen y relaciones fitogenéticas entre Artrópodos, Onicóforos, Anélidos y Lofoforados, según datos moleculares y morfológicos". Boletín de la Real Sociedad Española de Historia Natural Sección Biológica. 94 (1–2). 1998: 103–113. 2023-05-07 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-07-23.
- ↑ Brusca, R.C.; Brusca, G.J. Invertebrates. Sunderland, Massachusetts: Sinauer Associates. 2013. ISBN 978-0-87893-098-3.
- ↑ Pechenik, J.A. Biology of the Invertebrates. New York: McGraw-Hill Education. 2015. ISBN 978-0-07-352418-4.
- ↑ Ruppert, E.E.; Fox, R.S.; Barnes, R.D. Invertebrate Zoology: A Functional Evolutionary Approach. Belmont, California: Brooks/Cole. 2004. ISBN 978-0-03-025982-1.
- ↑ Oakley, T.H.; Wolfe, J.M.; Lindgren, A.R.; Zaharoff, A.K. "Phylotranscriptomics to bring the understudied into the fold: monophyletic ostracoda, fossil placement, and pancrustacean phylogeny". Molecular Biology and Evolution. 30 (1). 2013: 215–233. doi:10.1093/molbev/mss216. PMC 3533368. PMID 22977117.