Ноам Чомски
Аврам Ноам Чомски (ходо Хомский гэжэ ородшолно, англи: Avram Noam Chomsky [ˈnoʊm ˈtʃɒmski]; 1928 оной 12 һарын 7, Филадельфи, Пенсильвани, АНУ) — америкын хэлэ шэнжэлэгшэ, гүрэнэй түрын зохёолшо, философ ба онолшо. Массачусетсын технологиин ехэ һургуулиин хүндытэ профессор, Чомскиин иерархи гэһэн формальна хэлэнүүдэй ангилалай зохёогшо. Түрүүлдэг грамматиканууд тухай тэрэнэй зохёолнуудынь бихевиоризмын уналтада болон танин мэдэхын (когнитивна) эрдэм ухаануудай хүгжэлдэ ехэ нэмэри оруулба. Хэлэ шэнжэлгын ажалнуудһаань гадна, Чомски үндэһэн зүүнтэн уласай түрын үзэлээрээ ба АНУ-ай гадаада бодолгодо эсэргүү шүүмжэлэлээрээ үргэн мэдэгдэһэн байна. Чомски өөрөө либертариан социалистаар ба анархо-синдикализмын түлөөлэгшээр гэнэ.
Нэгэтэ «Нью-Йорк таймс Бук Ревью» тэрэнэй тухай иигэжэ бэшэһэн байна: «Эршэм хүсэн, хизаар, шэнэлиг шанар ба үзэлэйнь нүлөөе шүүбэл, Ноам Хомский мүнөө сагта амидардаг эгээн шухала сэхээтэд дунда бэзэ». «Arts and Humanities Citation Index»-ын мэдээнээр, 1980 ба 1992 оной хоорондо Чомски амидардаг эрдэмтэдэй дунда эгээн дурдагдаһан ба бүхы сагай эрдэмтэдэй дунда нэгэдэхи дурдагдаһан эхэ һорболжо жагсаһан юм байна.[12][13]
Шагналнууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Америкын психологиин ассоциациин шагнаһан Distinguished Scientific Contribution Award
- Мессенджерэй лекцинүүд (1976)
- Киотогой шагнал (1988)
- Гельмгольцын медаль (1996)
- Бенджамин Франклинай медаль (1999)
- Dorothy Eldridge Peacemaker шагнал
- Carl-von-Ossietzky-Preis für Zeitgeschichte und Politik (2004)
- Thomas Merton Award (2010)
- Erich-Fromm-Preis (2010)
- Сиднейн энхэ тайбанай шагнал (2011)
болон ондоо шагналда хүртэбэ.[14] «Distinguished Contributions to Honesty and Clarity in Public Language» гэһэн ажалайнгаа ашаар хоёр дахин Үндэһэтэнэй англи хэлэнэй багшанарай зүблэлэй үгэдэг Orwell Award гэһэн шагналда хүртэбэ (1987 ба 1989 ондо).[15]
- Сент-Эндрюс ехэ һургуулиин Хүндэтэ доктор (DLitt) (2012)
Зохёолнууд
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Хэлэ шэнжэлгын шэглэлээр бэшэһэн бүрин жагсаалта (MIT-иин сахим газар).
- «Мүнөө үеын ивридэй морфологи» (Morphophonemics of Modern Hebrew) (1951)
- «Синтаксисэй бүтэсэнүүд» (Syntactic Structures) (1957)
- «Синтаксис онолой үзэл түлэб» (Aspects of the Theory of Syntax) (1965)
- «Декартын хэлэ шэнжэлгэ» (1966)
- «Америкын хүсэн ба шэнэ амбан түшэмэд» (American Power and the New Mandarins) (1969)
- «Сүлөөгэй ба эрдэмэй асуудал» (1971)
- «Дүримүүд ба түлөөлэлгэ» (1980)
- «Эрдэм ба хэлэн» (1986)
- «Хэлэн ба гүрэн түрэ» (1988)
- «Заатагүй иллюзинүүд: арадшалһан ниигэмдэ һанаа бодолые хиналта» (Necessary Illusions: Thought Control in a Democratic Society) (1989)
- «Тогтоохо арадшалал» (Deterring Democracy) (1992)
- «Хэлэн ба һанаа бодол» (1994)
- «Минималис программа» (The Minimalist Program) (1995)
- «Ангиин дайн:Дэвидом Барзамятай интервью» (Class Warfare: Inteгviews with David Baгsamian) (1996)
- «Шэнэ сэрэгэй гуманизм: Косовоһоо хэшээлнүүд» (The New Military Humanism: Lessons from Kosovo) (1999)
- «Хүн зонһоо абтаһан олзо. Неолиберализм ба дэлхэйн журам» (Profit over People: Neoliberalism and Global Order) (1999)
- «Ноёрхол гү, али амиды үлэхын түлөөхи тэмсэл: АНУ-гай дэлхэйн ноёрхолдо эрмэлзэлгэ» (Hegemony or Survival: America's Quest for Global Dominance) (2003)
- Ноам Хомский Создавая будущее: Оккупации, вторжения, имперское мышление и стабильность = Making The Future. Occupations, Interventions, Empire and Resistance. — М.: Альпина нон-фикшн, 2015. — 316 с. — ISBN 978-5-91671-361-9
Примечания
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Хомский_Ноам_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]
