Pont Trefechan
.jpg) | |
| Math | pont ffordd  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Aberystwyth |
| Sir | Ceredigion |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 0.2 metr |
| Cyfesurynnau | 52.411433°N 4.085094°W |
 | |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II |
| Manylion | |
Pont yn Aberystwyth, Ceredigion, yw Pont Trefechan (Cyfeirnod OS: SN 5827 8133). Llifa Afon Rheidol oddi tani ac mae hi'n dwyn y briffordd A487 dros yr afon honno.
Protest Cymdeithas yr Iaith
[golygu | golygu cod]Mae ganddi le pwysig yn hanes yr ymgyrchu i ennill statws i'r iaith Gymraeg yng Nghymru. Ar 2 Chwefror 1963 gwelwyd protestiadau torfol cyntaf Cymdeithas yr Iaith Gymraeg pan ataliwyd y traffig ar Bont Trefechan gan fyfyrwyr o golegau Aberystwyth a Bangor yn bennaf. Roedd hyn flwyddyn wedi darlith Tynged yr Iaith Saunders Lewis a ddarlledwyd gan y BBC ar 13 Chwefror 1962. Yn ystod y brotest, awgrymwyd fod pawb yn eistedd ar y briffordd sy'n rhedeg dros bont Trefechan i atal y traffic gan feddwl y byddai'n rhaid i'r heddlu wedyn eu harestio. Roedd anghytuno ynglŷn â hyn ond yn y diwedd eisteddodd nifer sylweddol o'r myfyrwyr ar y bont.
Y syniad gwreiddiol oedd plastro'r Swyddfa Bost yn y dref gyda phosteri gan feddwl y byddai'r heddlu yn rhoi gwys iddynt a hwythau wedyn yn mynnu cael gwŷs Gymraeg. Ond anwybyddodd yr heddlu yr holl beth. Aethant yn ôl at y Swyddfa Gartref (yn Llundain) i ymgynghori ar y cam nesaf.
|
Rhestr o'r protestwyr
[golygu | golygu cod]- Guto ap Gwent, cyfreithiwr o Abertawe[1][2][3]
- Huw Carrod
- Peter Cross
- Menna Dafydd
- Anna Daniel
- Enid Davies, priod Robat Gruffudd yn ddiweddarach
- Megan Kitchener Davies, sefydlydd Siop y Pethe (gyda'i gŵr Gwilym Tudur)
- Geraint Eckley
- Rodric Evans
- Catrin Gapper
- Gareth Gregory
- Robat Gruffudd, sefydlydd Gwasg Y Lolfa
- Ann Eirwen Gruffydd
- Aled Gwyn, un o fois Parc Nest, gweinidog, cyflwynydd ar Radio Cymru.
- Joy Harries, o Bontyberem, athrawes Gymraeg yn Ysgol Cwm Gwendraeth ac Ysgol Maes yr Yrfa
- Edgar Humphreys
- Rachael James, o Sir Benfro, cyfreithwraig
- Neil Jenkins
- Eurion John, o Lanelli, masnachwr
- Hafwen John, o Sir Benfro yn wreiddiol, athrawes Gymraeg yn Ysgol Y Berwyn, Y Bala
- Morwen John
- Angharad Jones
- Ann Eleri Jones
- Anne Morries Jones
- Beti Jones, priod Tegwyn Jones yn ddiweddarach
- Eric Jones
- Geraint Jones (Twm)
- Gwyneth Jones
- John Clifford Jones
- Llinos Jones, bellach yn briod â Cynog Dafis cyn Aelod Seneddol ac Aelod Cynulliad
- Penri Jones
- Tegwyn Jones
- Tomos Prys Jones
- Peter Meazey, sefydlydd Siop y Triban, Wyndham Arcade, Caerdydd, tua 1970
- Ruth Meredith, priod Meic Stephens yn ddiweddarach
- Giovanni Miseroti
- Mair Owen
- Rhiannon Price
- Dennis Roberts
- Gareth Roberts, o Dreffynnon, Cynghorydd Sir y Fflint (Plaid Cymru)
- Rhiannon Silyn Roberts
- Meic Stephens, llenor, golygydd swyddog Cyngor y Celfyddydau ac athro prifysgol
- Tegwen Roberts
- Gwyneth Rhys
- Dyfrig Thomas, sefydlydd Siop y Werin (Llanelli) 1970 a pherchenog Siop Tŷ Tawe, Abertawe 1988
- Gwilym Tudur, sefydlydd Siop y Pethe, Aberystwyth (gyda'i wraig Megan Kitchener Davies)
- Elenid Williams
- Gwyneth Wiliam
- Gruffydd Aled Williams, pennaeth Adran y Gymraeg, Prifysgol Aberystwyth
- Menna Williams
Dolennau allanol
[golygu | golygu cod]- Rhai lluniau o'r brotest: [1]
- Gwefan Cymdeithas yr iaith Gymraeg: [2] Archifwyd 2009-03-01 yn y Peiriant Wayback.
- Sefydlu'r Gymdeithas: [3]
- Gwefan Newyddion BBC / [4]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Td 76 Hunangofiant Meic Stephens Cofnodion, Y Lolfa, 2012
- ↑ Y Faner Newydd
- ↑ Manylion personol gan Dyfrig Thomas am y bobl yn y brotest. Adnabyddiaeth bersonol.