Bogatynia

Bogatynia (až do 1945 Reichenau in Sachsen, teke serbski Rychnow) jo wót 1946 pólske małoměsto a zastojnstwowe towarišnosć w Górnej Łužycy w tśikrajowem rožku mjazy Nimskeju, Pólskeju a Českeju. Bogatynia granicujo ze swójim wejsnym źělom Lědy (Trzciniec Dolny) na jsy Jeleńice (Hirschfelde), kótaryž jo był do 1945 teke wejsny źěl Jeleńicy. Na pódwjacorje a pódpołdnjowem regionje města běžy Łužyska Nysa a Smědawa (Witka). Na dłujkem zajtšu lažy Nikriša (Hagenwerder) na nimskem boku a w dłujkowuchodnem a zajtšnem směrje su milinaŕnja a jamy Turów. Nejžlěpše města su pólski Zgorzelec, Frýdlant v Čechách a nimske města Žytawa a Zgórjelc.

Strona Bogatynje jo pśedewšym wót brunicoweje industrije charakterizěrowana a dopomina na region Łuchow-Zły Komorow 1970tych a 1880tych lět.

Pó kóńcu wudobywanja brunice w 2040tych lětach ma bliskosć města Turojskego pódzajtšnego jazoro a z tym nejwětšy kumštny jazor łužyskego brunicowego rewěra nastaś.

Stawizny

W lěśe 1262 se wjas prědny raz ako Richinowe w wopismje cistercienskego kloštarja St. Marijiny doł pla Wostrowca naspomnjejo. Až do 1945 jo słušał Bogatynia do wokrejsa Žytawa a jo nosył nimske mě Reichenau in Sachsen.

Měsćańske źěle

Měsćańsko-wejsna gmejna Bogatynia jo měła dnja 30. junija 2019 cełkownje 23.083 wobydlarjow, z nich 17.436 w měsćańskem a 5.647 we wejsnem źělu.

K gmejnje słušaju slědujuce jsy (w spinkach nimske a, jolic znate, serbske mjenja)^[1]:

Białopole (Sommerau)
Biedrzychowice Górne (Friedersdorf) z Pasternikom (Žitawka, Zittel), wobě wopušćenej
Bogatynia (Rychnow, Reichenau) z Markocicami (Markarćicy, Markersdorf)
Bratków (Blumberg)
Działoszyn (*Kralowy Haj, Königshain)
Gościszów (*Gozmanecy, Gießmannsdorf), wopušćeny
Jasna Góra (Lichtenberg)
Kopaczów (Hornje Wułdrichecy, Oberullersdorf) z Luptinom
Krzewina (Hronow, Grunau)
Lutogniewice (*Jasne Polo, Schönfeld)
Opolno Zdrój (Wopalenica, Bad Oppelsdorf) z Waldom
Porajów (Porěč, Großporitsch)
Posada (Rusdorf)
Rybarzowice (Rybarjecy, Reibersdorf)
Sieniawka (Šunowk, Kleinschönau) z Małym Porěčom (Kleinporitzsch)
Strzegomice (Dornhennersdorf), wopušćene
Trzcieniec (Ronow, Rohnau)
Turoszów (Derchow teke Tyrkow, Türchau) ze sydlišćomaj Trzciniec Dolny (*Lědy, Lehde) a Scharre
Wigancice Żytawskie (*Wickanšicy, Weigsdorf), w lěće 2000 wopušćene
Wolanów (Friedreich)
Wyszków (*Maksoicy, Maxdorf)
Zatonie (Zatoń, Seitendorf)

Jsy Gościszów, Pasternik, Biedrzychowice Górne, Strzegomice a Wigancice Żytawskie su se za Turówsku brunicowu jamu wótbagrowali. Wót njeje su rowno tak źěle sedlišćow Turoszów, Zatonie, Opolno Zdrój a Bogatynia pótrjefjone.

Wobchad

W lěśe 1884 su wuskokolijowu ceru z Žytawy pśez Rychnom do Markocicach zastartowali. W lěśe 1900 jo se rozšyriło až do póstajijo česke Heřmanice u Frýdlantu a z tym pśizamknjenje k Frýdlantskej zeleznicy do Frýdlant w Čechach. Z nowymi statnymi granicami pó drugej swětowej wójnje, jo se 1946 zelezniski zwisk pśetergnuł a w lěśe 1961 dopołnje pśestał.

Dnja 8. maja 1960 jo město dostało dwórnišćo pśi nowo wótwórjonej normalnokolijowej cerje do Mikułowach.

Noty

↑ serbske mjena pó: Arnošt Muka: Serbski zemjepisny słownick Budyšyn 1895.

Commons: Bogatynia – Zběrka wobrazow, widejow a audio-datajow

[1] serbske mjena pó: Arnošt Muka: Serbski zemjepisny słownick Budyšyn 1895.

[1]