Σπερματοζωάριο

Τα σπερματοζωάρια είναι τα γεννητικά κύτταρα (γαμέτες) των ζωικών οργανισμών. Τα σπερματοζωάρια δημιουργούνται στους όρχεις. Μετά την παραγωγή τους αποθηκεύονται στις επιδιδυμίδες, οι οποίες εμπλουτίζουν τα σπερματοζωάρια με θρεπτικό υλικό και υγρά για την ευκολότερη μετακίνηση τους. Κάθε επιδιδυμίδα είναι ένας μακρύς σωλήνας στο πίσω μέρος του κάθε όρχεος. Μετά τα σπερματοζωάρια από την επιδιδυμίδα διέρχονται από το σπερματαγωγό και διαμέσου της ουρήθρας βγαίνουν έξω από το σώμα.

Κατά την πορεία τους τα σπερματοζωάρια εμπλουτίζονται με εκκρίματα τόσο από την επιδιδυμίδα όσο και από άλλους αδένες, όπως είναι οι σπερματοδόχες κύστεις και ο προστάτης. Τα εκκρίματα αυτά διευκολύνουν την κίνηση των σπερματοζωαρίων και τα προμηθεύουν με θρεπτικές ουσίες. Τα σπερματοζωάρια μαζί με τα εκκρίματα αποτελούν το σπέρμα. Στα αγόρια που δεν έχουν σεξουαλική επαφή τα σπερματοζωάρια απορροφώνται. Μετά τη σεξουαλική επαφή τα σπερματοζωάρια έχουν 3 μέρες για να γονιμοποιήσουν το ωάριο.

Τα σπερματοζωάρια μεταδίδουν περίπου τη μισή πυρηνική γενετική πληροφορία στους διπλοειδείς απογόνους (εξαιρουμένου του μιτοχονδριακού DNA στις περισσότερες περιπτώσεις). Στα θηλαστικά, το φύλο των απογόνων καθορίζεται από το σπέρμα: ένα σπέρμα που φέρει χρωμόσωμα Χ θα παράγει θηλυκούς απογόνους (ΧΧ), ενώ ένα σπέρμα που φέρει χρωμόσωμα Υ θα παράγει αρσενικούς απογόνους (ΧΥ). Τα σπερματοζωάρια ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά στο εργαστήριο του Antoni van Leeuwenhoek το 1677.

Το σπέρμα είναι από τη φύση του αλκαλικό και τα σπερματοζωάρια δεν φτάνουν σε πλήρη κινητικότητα (υπερκινητικότητα) μέχρι να φτάσουν στον κόλπο, όπου το αλκαλικό pH εξουδετερώνεται από το όξινο κολπικό υγρό. Αυτή η σταδιακή διαδικασία διαρκεί 20-30 λεπτά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το ινωδογόνο από τις σπερματοδόχους κύστεις σχηματίζει έναν θρόμβο που αγκυρώνει και προστατεύει το σπέρμα. Μόλις γίνουν υπερκινητικά, η ινωδολυσίνη από τον αδένα του προστάτη διαλύει τον θρόμβο, επιτρέποντας στο σπέρμα να αναπτυχθεί βέλτιστα.

Το σπερματοζωάριο χαρακτηρίζεται από ελάχιστο κυτταρόπλασμα και το πιο πυκνά συσκευασμένο DNA που είναι γνωστό στους ευκαρυώτες. Σε σύγκριση με τα μιτωτικά χρωμοσώματα στα σωματικά κύτταρα, το DNA του σπέρματος είναι τουλάχιστον έξι φορές πιο συμπυκνωμένο.

Το δείγμα περιέχει DNA/χρωματίνη, κεντριόλιο και πιθανώς επίσης παράγοντα ενεργοποίησης ωοκυττάρων (OAF). Μπορεί επίσης να αλληλεπιδράσει με το πατρικό πληροφοριακό RNA (mRNA), συμβάλλοντας επίσης στην εμβρυϊκή ανάπτυξη.

Διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν την ικανότητα του σπέρματος να ζει και να λειτουργεί σωστά. Αυτοί περιλαμβάνουν τη θερμοκρασία και το pH του περιβάλλοντος, την παρουσία τραχηλικής βλέννας και παράγοντες του τρόπου ζωής.

Το ανθρώπινο σπέρμα περιέχει τουλάχιστον 7.500 διαφορετικές πρωτεΐνες. Η γενετική του ανθρώπινου σπέρματος έχει συνδεθεί με την ανθρώπινη εξέλιξη, σύμφωνα με μελέτη του 2020.

Πηγές

• Ανθρωπολογία Α' Γυμνασιου