گویش کوهسرخی

گویش کوهسرخی
زبان بومی در	ایران استان خراسان رضوی
منطقه	شهرستان کوهسرخ بخش بایگ تربت حیدریه دهستان کوهپایه بردسکن
تبار	زبان‌های هندواروپایی زبان‌های هندوایرانی زبان‌های ایرانی زبان‌های ایرانی غربی زبان‌های ایرانی جنوب غربی زبان فارسی گویش کوهسرخی
سامانه نوشتاری	الفبای فارسی
کدهای زبان
ایزو ۳–۶۳۹	–

گویش کوهسرخی از جمله گویش‌های زبان فارسی در استان خراسان رضوی است که به همراه گویش کاشمری در منطقهٔ ترشیز و در شهرستان کوهسرخ، بخش بایگ تربت حیدریه و دهستان کوهپایه بردسکن رایج است. این گویش شباهت زیادی به گویش نیشابوری دارد که گاهی یکی خطاب می‌شوند. همچنین این گویش با گویش‌های شهرستان تربت حیدریه و شهرستان نیشابور قرابت دارد.

کلید واژه‌ها

ردیف	کوهسرخی	فارسی
۱	مار، نَنَه	مادر
۲	پی یَر	پدر
۳	بُِرار، گَگَه	برادر
۴	دَدَ	خواهر
۵	خَلو، دَیی	دایی
۶	شوی	شوهر
۷	خاش	مادر شوهر، مادر زن
۸	خُسور	پدر شوهر، پدر زن
۹	بابای میر، بابا کلو	پدر بزرگ
۱۰	حُولی، حُولو، خَنَه، اُغال	خانه
۱۱	مِیدُ، وِردَر، بُیری	بیرون
۱۲	دُشنَ	دیشب
۱۳	دینَ	دیروز
۱۴	گَو	گود کردن
۱۵	فِلِکَ	میدان شهری
۱۶	میلان	کوچه
۱۷	مون، میندو، مییُ	داخل
۱۸	دولَخت	گرد و خاک
۱۹	گَل	چرخ
۲۰	لَخَ	فرسوده، خراب
۲۱	یِکَ	تنها
۲۲	شَخلَ	تند و سریع
۲۳	لَح شُر، پِلَشت	کثیف
۲۴	واستییَن، اَستییَن	ایستادن
۲۵	اَخمَخ	احمق
۲۶	دُوری	بشقاب
۲۷	چِقَل	سفت، بد بدن
۲۸	ساغُل	زنده باد، آفرین
۲۹	میس	مس
۳۰	شین	شن
۳۱	گیل	گل
۳۲	گِلُو، تیکُ	تکان
۳۳	بِغ	سهم، اندازه
۳۴	اُوسَنَ	افسانه
۳۵	اَندَر	ناتنی
۳۶	لُِر	آب دهن
۳۷	لَقوَ	لرزیدن
۳۸	واستُندَن، گوروفتَن	خریدن، گرفتن
۳۹	اَفتو	آفتاب
۴۰	تُو	تاب، گشت و گذار
۴۱	نُ	نان، غذا
۴۲	اُو	آب
۴۳	گُو	گاو
۴۴	شَو	شب
۴۵	خُو	خواب
۴۶	تَروی، روی	چهره، صورت
۴۷	نِماشُم	غروب
۴۸	جُمندَ	جنبنده
۴۹	زینَ، پَزینَ	پله
۵۰	قُچاق، کُلُو	بزرگ
۵۱	جِوَنَه	گوساله (جانور جوان)
۵۲	بِدییَ	کاسه، ظرف شراب
۵۳	سورما لگ لگ	بارش یخ
۵۴	شِمال	باد ملایم
۵۵	وَخِه	برخیز
۵۶	مونج، مینج	زنبور
۵۷	خِنجِلیک، خِنجِلوک	نیشگون
۵۸	مِزَغ، وَزَغ	قورباقه
۵۹	گُسبند	گوسفند
۶۰	شُم	شام، شب
۶۱	لینگ	لنگ، پا
۶۲	کِلیک، اَنگوشت	انگشت
۶۳	اَووست، زاچ	حامله
۶۴	شِگَم	شکم
۶۵	گوردَ	پهلو
۶۶	بور	جمعی از افراد
۶۷	زُلَ	تپه
۶۸	توسمَ، تیسمَ	کمربند
۶۹	زِنگیچَ	آرنج
۷۰	ریجَ	رخت آویز
۷۱	جیر	کش، نوعی چرم
۷۲	پَیغُرغُر، گُش بَرَّ	نوعی قارچ
۷۳	رِنگی	موسیقی شاد
۷۴	دُو	هرگونه مراسم
۷۵	دَو	دویدن
۷۶	دِوال، دِفال، دای	دیوار
۷۷	غِلبِر	غربیل
۷۸	پِتیخ	آشفته
۷۹	بی یَوُ	بیابان
۸۰	چَندِ	چه اندازه، چه قیمت است؟
۸۱	نِیَ	نیست
۸۲	دیشمُم	فحش
۸۳	رِواح	روباه
۸۴	تی یار، دوروست	درست
۸۵	تُنوک، پَخچ	پهن
۸۶	لوک، کُی	جمع
۸۷	لَو، لَفچ	لب
۸۸	کَوش	کفش
۸۹	تَو	تب
۹۰	چومبَ	تنبیه کردن
۹۱	یِلَ	ول
۹۲	دِر	دیر
۹۳	لومبَ	چاق
۹۴	مُستُِراب	مستراح، سرویس بهداشتی
۹۵	اَلو	آتش
۹۶	غِییَ، جِغ	جیغ
۹۷	خوردی، لی لی	کوچک
۹۸	مَ	بگیر
۹۹	تاختَ	تا موقع
۱۰۰	کوخ	کرم
۱۰۱	کِلپَسَ	مارمولک
۱۰۲	بَلیش مار	خرخاکی
۱۰۳	چینگ	نوک
۱۰۴	بوک	گونه
۱۰۵	چِنَق	چانه
۱۰۶	نَک، دندُ	دندان
۱۰۷	اَختلات، گَپ زی یَن	صحبت کردن
۱۰۸	پَلَ	تیکه
۱۰۹	مِکینَ	چاه آب
۱۱۰	تَلخ، اِستَلخ	استخر
۱۱۱	سَرگُی	انباشته شدن مدفوع حیوانات
۱۱۲	پَلِز	زمین کشاورزی
۱۱۳	گُوچَ	گودال کوچک
۱۱۴	زِر	زیر
۱۱۵	باد	ناراحت، تاب درختی
۱۱۶	جیرق	روشن کردن زغال
۱۱۷	تِرَخت، تِریخ	صاف، راست
۱۱۸	چُوری	جوجه، النگو
۱۱۹	پِشکِلَفچ، پورچَنَ	فضول
۱۲۰	بِلقَست	نوعی گیاه
۱۲۱	بیاچ	بوته هر گونه میوه
۱۲۲	بیاس	خمیازه
۱۲۳	کَلَف	فک
۱۲۴	کَلَفچ	فک و دهان
۱۲۵	شوخ	چرک بدن
۱۲۶	سیلاخ، قال	سوراخ
۱۲۷	پِندَری	پنداری، فکر می‌کنی
۱۲۸	اِشتُوکی	عجله داشتن
۱۲۹	کُلونگ	کلنگ
۱۳۰	دلینگُ	آویزان
۱۳۱	صِبا	فردا
۱۳۲	اُو گِردُ	ملاقه بزرگ
۱۳۳	سوفچَ	خربزه نارس
۱۳۴	بِل	بیل
۱۳۵	مِخ	میخ
۱۳۶	دِگ	دیگ
۱۳۷	رِگ	ریگ
۱۳۸	کِرَت	بار، مرتبه
۱۳۹	نِسَر	سایه
۱۴۰	بانگ	بانک
۱۴۱	سِر	یک نوع واحد اندازه‌گیری، نداشتن اشتها
۱۴۲	خِفتی	گردنبند
۱۴۳	کِلیکی، انگوشتر	انگشتر
۱۴۴	اِشکاف	کشو
۱۴۵	خاد، هَمپای	با، به همراه
۱۴۶	پوشت	پشت
۱۴۷	وَ، اینَ	علامت تعجب
۱۴۸	خا	خب، قبول است
۱۴۹	پور	پر
۱۵۰	جیشت	زشت
۱۵۱	خُنوک	بی‌مزه و مسخره
۱۵۲	شَُوگیر	تاریکی صبح
۱۵۳	هَمالا، ایل‌آن	الان
۱۵۴	پرتُو	پرت کردن، انداختن
۱۵۵	اَفتُو	آفتاب
۱۵۶	مَهتُو	مهتاب
۱۵۷	گَیی	رابطه جنسی
۱۵۸	چَرَ	شاگردک
۱۵۹	جَلَ	تگرگ
۱۶۰	کَق	نارس
۱۶۱	اَخکوک	زردآلو نارس
۱۶۲	چِرَغُ	چراغان، مهمانی(شب نشینی)
۱۶۳	تِراک	ترک، شکاف
۱۶۴	چوخت	سقف

جستارهای وابسته

• ترشیز
• شهرستان کوهسرخ
• گویش فارسی خراسانی