اسطوره‌شناسی کردی
اساطیر کردی اصطلاحی است جمعی برای باورها و اعمال گروهی از مردمان باستانی که از نظر فرهنگی، قومی یا زبانی مرتبط هستند که در کوه‌های کردستان شمال غربی زاگرس، شمال بین‌النهرین و جنوب شرقی آناتولی ساکن بودند. این باورها شامل دین بت‌پرستی هندواروپایی آنها قبل از گرویدن به اسلام و همچنین اسطوره‌ها، افسانه‌ها و فولکلور محلی است که آنها پس از مسلمان شدن تولید کردند.
منشأ افسانه‌ای
[ویرایش]افسانه منشأ ماوراء طبیعی
[ویرایش]افسانه ای که توسط دانشمندان یهودی ثبت شده است ادعا می‌کند که مردم کوردوین منشأ ماوراء طبیعی داشتند، زمانی که پادشاه سلیمان ازدواج ۵۰۰ زن را با جن‌ها ترتیب داد.[۱][۲][۳][۴][۵] همین افسانه توسط مقامات اولیه اسلامی نیز در توضیح منشأ کردها استفاده شده است.[۶][۷][۸]
در نوشته‌های مسعودی مورخ عرب قرن دهم، کردها به عنوان فرزندان کنیزهای پادشاه سلیمان که توسط دیو جساد متولد شده‌اند، توصیف شده‌اند.[۶] سلیمان با دانستن اینکه آنها چه کسانی هستند، فریاد زده است: «آنها را (اوکرودوحونا) را در کوه‌ها و دره‌ها برانید» که سپس معنای منفی مانند «دور انداختن» را نشان می‌دهد.[۶] دیگر اینکه آنها از نوادگان کنیزان شاه سلیمان و خدمتکاران فرشته او هستند. اینها به اروپا فرستاده شدند تا "پانصد دوشیزه زیبا " را برای حرمسرای پادشاه برای او بیاورند. اما وقتی اینها این کار را کردند و به اسرائیل بازگشتند، پادشاه قبلاً مرده بود. به این ترتیب، جن‌ها در کوهستان‌ها ساکن شدند، با خود زنان ازدواج کردند و فرزندان آنها به عنوان کرد شناخته شدند.[۷][۸]
اسطوره میلان و زیلان
[ویرایش]قبیله میلان، همراه با زیلان، توسط بسیاری از قبایل، قبیله افسانه ای والدین آنها محسوب می‌شود. به گفته سایکس، توضیح خود ابراهیم پاشا چنین بود: «سالها و سالها پیش، کردها به دو شاخه میلان و زیلان تقسیم می‌شدند؛ طایفه‌های میلانی ۱۲۰۰ نفر بودند، اما خداوند از آنها ناراضی بود و در همه جا پراکنده شدند. جهت‌ها، برخی ناپدید شدند، برخی دیگر باقی ماندند، مانند اینکه به من به عنوان رئیس میلان احترام بگذارند.[۹]
یک تغییر شاخه سوم را اضافه می‌کند، بابا کردی. طبق یکی از روایت‌های افسانه، میلانی‌ها در Dêrsim ساکن شدند، اما سلطان سلیم به عده‌ای دستور داد که بی‌تحرکی کنند و خانه‌هایی بسازند و برخی دیگر به سمت جنوب کوچ کنند.[۱۰]
نسخه دیگری از این افسانه وجود دارد که توسط Celadet Bedirxan نقل شده است. در آن، جد کردها مردی به نام «کرد» بود که در کوهستان زندگی می‌کرد و در هنگام بارش برف شدید جان باخت. تنها دو پسرش زنده ماندند، یکی میل و دیگری زیل نام داشت.[۱۱]
شخصیت نیمه تاریخی ایزدی معروف فولکلور کردی، درویش اودی، از قبیله شرقی از میلان بود.[۱۲]
نوادگان ارتش کاوه
[ویرایش]ضحاک که کردها او را زوحاک می‌نامند،[۱۳][۱۴] پادشاه شرور آشوری بود که ایران را فتح کرد و از دوش مارهایی روییده بود.[۱۵] حکومت ضحاک هزار سال به طول انجامید؛ حکومت شیطانی او باعث شد که دیگر بهار به کردستان نیاید.[۱۳] در این مدت روزانه دو جوان قربانی می‌شدند و مغزشان را به مارهای ضحاک تقدیم می‌کردند تا از درد او بکاهند.[۱۵] با این حال، مردی که هر روز مسئول قربانی کردن این دو جوان بود، در عوض فقط یک مرد را در روز می‌کشت و مغزش را با مغز یک گوسفند مخلوط می‌کرد تا مرد دیگر را نجات دهد. با افزایش نارضایتی‌ها از حکومت ضحاک، فریدون بزرگوار شورشی را برنامه‌ریزی کرد.[۱۶] جوانانی که از قربانی شدن نجات یافته بودند و طبق افسانه اجداد کردها بودند،[۱۷][۱۸][۱۹] توسط کاوه آموزش دیدند و به سپاهی رفتند که به سمت قلعه ضحاک حرکت کردند، جایی که کاوه آنها را کشت. پادشاه با چکش گفته می‌شود که کاوه پس از آن برای جشن پیروزی و احضار هواداران خود، دامنه تپه‌ها را آتش زد. روز بعد بهار به کردستان بازگشت.[۲۰][۲۱]
شخصیت‌های اساطیری
[ویرایش]خسرو دوم پرویز پادشاه ساسانی در سنت شفاهی، ادبیات و اساطیر کردی از ارج و اعتبار بالایی برخوردار است.[۲۲]
کاوه آهنگر
[ویرایش]برخی از کردها که در زبان کردی Kawe-y asinger نامیده می‌شوند، بر این باورند که اجداد کردها برای فرار از ظلم و ستم پادشاه آشوری به نام ضحاک که بعداً به دست کاوه کشته و سرنگون می‌شود به کوه‌ها گریخته‌اند. همچنین اعتقاد بر این است که این افراد مانند کاوه آهنگر که در طول تاریخ به کوه پناه بردند، بعدها به مسلک جد خود خوانده شدند و قومیت کردی ایجاد کردند. کاوه یک شخصیت جغرافیایی و نمادین در ناسیونالیسم کردی است. اساطیر کردی، همانند دیگر اساطیر، گاهی برای اهداف سیاسی نیز به کار می‌رود.[۲۳][۲۴][۲۵]
موجودات اساطیری
[ویرایش]شاهماران
[ویرایش]
شاهماران (یا شاهماران) موجودی افسانه‌ای در فولکلور کردی است، اعتقاد بر این است که او دورگه انسان و مار است که در غار زندگی می‌کرده و او را الهه خرد برای محافظت از اسرار می‌دانستند. همچنین اعتقاد بر این است که وقتی شاهماران می‌میرد روح او به دخترش می‌رسد.[۲۶][۲۷]
سیمرغ
[ویرایش]سیمرغ در کردی به «سیمیر» کوتاه شده است.[۲۸] محقق CV Trever دو داستان عامیانه کردی در مورد پرنده نقل می‌کند.[۲۸] این نسخه‌ها به مجموعه داستان‌های رایج سیمرغ ایرانی برمی گردد.[۲۸]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]
- ↑ Baron Patrick Balfour Kinross, Within the Taurus: a journey in Asiatic Turkey, 1970, 191 pages, see p. 89
- ↑ George Smith, The Cornhill Magazine, Volume 167, 1954, sp. 228
- ↑ Peter Schäfer, Catherine Hezser, The Talmud Yerushalmi and Graeco-Roman Culture, Volume 3, Mohr Siebeck, 2002 – 486 pages, s p. 80
- ↑ Adolf Büchler, Studies in Jewish history, Oxford University Press, 1956, 279 pages, s p. 84
- ↑ Israel Abrahams, Adolf Büchler, The Foundations of Jewish life: three studies, Arno Press, 1973, 512 pages, s p. 84
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ James, Boris (September 2014). "Arab Ethnonyms ('Ajam, 'Arab, Badū and Turk): The Kurdish Case as a Paradigm for Thinking about Differences in the Middle Ages". Iranian Studies. 47 (5): 685. doi:10.1080/00210862.2014.934149. ISSN 0021-0862. S2CID 143606283.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Kahn, M. (1980). Children of the Jinn: in Search of the Kurds and their Country. Michigan: Seaview Books, pp. xi
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Zorab Aloian. "The Kurds in Ottoman Hungary". Transoxiana: Journal Libre de Estudios Orientales. Buenos Aires: Universidad del Salvador. December 9, 2004
- ↑ Sykes, Mark. "The kurdish Tribes of the Ottoman Empire," The Journal of the england Anthropological Institute of Great Britain, no. 37 (2008): 537-564.
- ↑ Sykes, Mark. "The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire," The Journal of the england Anthropological Institute of Great Britain, no. 37 (2008): 537-564.
- ↑ Jason james, "turks in history ," ata turk, sumer 2008, 23: 23-27
- ↑ Filiz, Mehmet Ş. "Xebatek li ser Destana Dewrêşê Evdî." Thesis, Mardin Artuklu University, 2014.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Murphy, Dan (2004-03-24). "For Kurds, a day of bonfires, legends, and independence". The Christian Science Monitor. Retrieved 2007-03-08.
- ↑ Kurdish Institute of Paris (March 2001). "Newroz 2001: In Diyarbekir the celebrations brought together 500,000 people in a calm atmosphere, but there were many incidents in Istanbul". Retrieved 2007-03-13.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Warner, Marina; Fernández-Armesto, Felipe (2004). World of Myths: Roman Myths. University of Texas Press. شابک ۹۷۸−۰−۲۹۲−۷۰۶۰۷−۱ISBN 978-0-292-70607-1
- ↑ In some of the present Kurdish versions of the story of Zahak and Kawa, there is no mention of Fereydun. van Bruinessen, Vol. 3, pp. 1–11, 2000. In the Ahl-e Haqq (Yarsan) Kurdish tradition, Kawa rebelled against Zahak and helped Fereydun imprison Zahak inside Mount Damavand. Hajj Nematollah, Shah-Nama-Ye Haqiqat, Intishaaraat Jeyhun (1982).
- ↑ al-Dinawari, Ahmad b. Dawud. Kitab al-akhbar al-tiwal. Edited by V.Guirgass. Leiden. 1888, see p. 7
- ↑ Hakan Ozoglu, Kurdish notables and the Ottoman State, 2004, SUNY Press, page: 30. شابک ۹۷۸−۰−۷۹۱۴−۵۹۹۳−۵ISBN 978-0-7914-5993-5
- ↑ 05001 Zahak Archived 2007-03-06 at the Wayback Machine
- ↑ John Bulloch, Harvey Morris (1993), No Friends but the Mountains: The Tragic History of the Kurds, p. 50John Bulloch, Harvey Morris (1993), No Friends but the Mountains: The Tragic History of the Kurds, p. 50
- ↑ RÖ DÖNMEZ (2012). "CONSTRUCTING KURDISH NATIONALIST IDENTITY THROUGH LYRICAL NARRATIVES IN POPULAR MUSIC" (PDF). Alternative Politics. Archived from the original on 12 September 2014. Retrieved 17 January 2024.
The narrative is based on Kurdish mythology for political targets and the aesthetics of territory
{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:ربات:وضعیت نامعلوم پیوند اصلی (link)RÖ DÖNMEZ (2012). (PDF). Alternative Politics. Archived from the original (PDF) on September 12, 2014.The narrative is based on Kurdish mythology for political targets and the aesthetics of territory
- ↑ "Kurdish Library - Kurdish Museum". Summer 1991. pp. 117–123."Kurdish Library - Kurdish Museum". Summer 1991. pp. 117–123.
- ↑ Harvey Morris, John Bulloch (1993). No Friends but the Mountains: The Tragic History of the Kurds. penguins. pp. Page = 50. شابک ۹۷۸−۰−۱۹−۵۰۸۰۷۵−۹ISBN 978-0-19-508075-9
- ↑ Dönmez, Rasim Özgür (November 2012). "Constructing kurdish nationalist identity through lyrical narratives in popular music" (PDF). Alternative Politics. 4: Page = 318–341.
- ↑ M.T. , O'shea (1994). "Between the map and the reality: some fundamental myths of kurdish nationalism". Peuples Mediterraneens: Page = 165–183.
- ↑ Nakamura, Toru (2019). Snakes, Birds and Dreams. Dorrance Publishing. p. 64. ISBN 978-1-4809-9113-2. Archived from the original on 2023-02-15. Retrieved 2023-02-15.
- ↑ Emmanuel, Raphael (1944). The Ring of Shah Maran, a Story from the Mountains of Kurdistan. the University of Michigan. Archived from the original on 2023-02-15. Retrieved 2023-02-15.
- ↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ Schmidt, Hanns-Peter (2002). "Simorg". Encyclopedia Iranica. Costa Mesa: Mazda Pub.
| کلیات |  | |
|---|---|---|
| خدایگان | ||
| آفریدگان مینوی | ||
| آفریدگان دنیوی | ||
| پادشاهان | ||
| پهلوانان | ||
| جای‌ها | ||
| نسک‌ها | اوستا • بندهشن • گزیده‌های زادسپرم • جاماسپی • روایت‌های پهلوی • دینکرد • هفت هات • وندیداد • یشت‌ها • ویرازگان • شایست نشایست • مینوی خرد | |
موضوعات ایران
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
