حزب آریا
Aria Party حزب آریا | |
|---|---|
| پرونده:عقاب آریا با شعار جاوید ایران. | |
| رهبر | حسن ارفع |
| رهبر نظامی | حبیب الله دیهمی |
| بنیان‌گذار | هادی سپهر[۱] |
| بنیانگذاری | ۱۳۲۵خورشیدی،(1946)میلادی. [۱] |
| انحلال و برچینش | ۱۳۵۰خورشیدی،(1971)میلادی. |
| روزنامه | نِدایِ سِپِهْر |
| اعضای ثبت‌نام کرده | 30000 (1951 حدود)[۲] |
| مرام سیاسی | نازیسم[۳] پادشاهی خواهی شوونیسم[۴] ملی گرایی ایرانی[۴] پان ایرانیسم[۵] عرب ستیزی[۴] ضد کمونیسم[۱] یهودستیزی[۱] |
| طیف سیاسی | راست افراطی |
| رنگ رسمی | خاکستری[۶] |
حزب ناسیونال سوسیالیست آریا ایران(به معنای‌حزب آریایی)[۷] به دست هادی سپهر در سال ۱۳۲۷ تأسیس شد. نامبرده که در زمان اشغال ایران با دوستان و همکیشان خود مبارزاتی گسترده را ضد اشغالگران(شوروی و امپراتوری استعماری بریتانیا) آغاز کرده بود به سببِ خیانت داخلیِ روس‌ها بازداشت و توسط مقام‌های ایران تحویل ارتش انگلستان شد و از سال ۱۳۲۲ تا اواخر سال۱۳۲۴ در بازداشتگاه شماره ۱۲ اراک زندانی بود. پس از آزادی به بنیانگذاری حزب ملی‌گرای آریا همت گمارد که خواستار نوسازی و تجدید بزرگی و شکوه ایران باستان بود؛ این حزب یکی از بزرگترین و بابرنامه‌ترین احزاب ایران بود که نقش مهمی در مبارزه ضد کمونیسم، ائتلاف مصدق با توده‌ای‌ها، اعلام جرم ضد احمد قوام، اعتراض به شاه و دولت و مجلس به سبب پیروی از دستورهای غرب به ویژه انگلیس و آمریکا ایفا کرد. ارگان رسمی این حزب روزنامه ندای سپهر بود. این حزب دارای شاخۀ نظامی نیرومندی بود که (در مقابل شاخه نظامی حزب توده تشکیل شده بود) برخی از اعضا ان عبارت بودند از ارتشبد آریانا، ارتشبد هدایت، حسن اخوی، سرلشکر محمود ارم، سرلشکر امینزاده، سرلشگرحسن ارفع، و افسران ارشد نظیر، مهدی رحیمی. این حزب بعد از بزرگترین رژه تاریخی احزاب سیاسی ایران در ۲۸ مرداد ۱۳۳۷ که موجبات وحشت آمریکا و انگلیس و شوروی فراهم آورد، به دستور مستقیم شاه تعطیل شد و بسیاری از افسران و دولتمردان عضو آن بازنشسته و از سمت خود اخراج شدند. این حزب مجدداً کارهایش را در سال ۱۳۴۷ آغاز کرد و تا سال ۱۳۵۰ که دوباره به دستور شاه متوقف گردید، ادامه داد.
این حزب به عنوان حزبی ملی گرا و میهن پرست جایگاه ویژه ای اندر میان نظامیان،متخصصان و دولتمردان شاهنشاهی ایران پیش از انقلاب داشت، به طوری که در ۱۳۳۰خورشیدی این حزب بیش از ۳۰هزار عضو داشت و فرمانده شاخه نظامی آن حبیب الله دیهیمی که عضو والارده از اداره دوم ستاد بزرگ ارتشتاران در دولت شاهنشاهی ایران بود.
این حرب از احزاب رقیب خود در کشور ترکیه زودتر پایه گذاری شده بود:
یک دهه زودتر از بنیانگذاری «حزب ملت روستاییان جمهوری خواه»(Republican Villagers Nation Party) در سال 1958 به رهبری عثمان بُلوکْباشْلی و آلپ ارسلان تورکِش.
و به ویژه دودهه زودتر از «حزب جنبش ملی»(National Movement Party) در سال(1969) به رهبری آلپ اَرسَلان تورکِش
که تاثیر زیادی در سیاست های درونی و بیرونی ترکیه دارد و دارای شاخه نظامی نیرومندی به نام «گرگ های خاکستری» است.
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ Abrahamian, Ervand (2013), The Coup: 1953, the CIA, and the Roots of Modern U.S.-Iranian Relations, The New Press, pp. 143–147, ISBN 978-1595588265
- ↑ Rahnema, Ali (24 November 2014). Behind the 1953 Coup in Iran: Thugs, Turncoats, Soldiers, and Spooks. Cambridge University Press. pp. 54, 299. ISBN 978-1107076068.
- ↑ Haddad Adel, Gholamali; Elmi, Mohammad Jafar; Taromi-Rad, Hassan (31 August 2012). Political Parties: Selected Entries from Encyclopaedia of the World of Islam. EWI Press. p. 11. ISBN 9781908433022.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ Samih K. Farsoun; Mehrdad Mashayekhi (2005). Iran: Political Culture in the Islamic Republic. Routledge. pp. 58–59. ISBN 9781134969470.
- ↑ Bashiriyeh, Hossein (27 April 2012). The State and Revolution in Iran (RLE Iran D). Taylor & Francis. p. 14. ISBN 9781136820892.
- ↑ Middle Eastern Affairs, Council for Middle Eastern Affairs, 1954, p. 257
- ↑ "Aria Party". Wikipedia (به انگلیسی). 2023-10-08.
این یک مقالهٔ خرد پیرامون احزاب سیاسی در ایران است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.