ویکیپدیا:سرشناسی
این صفحه جزو رهنمودهای ویکیپدیا است. استانداردهای رفتاریِ مطرحشده در این صفحه از پشتوانهٔ تأیید بسیاری از ویرایشگران ویکیپدیا برخوردار است. بااینکه پیروی از مفاد این صفحه توصیه میشود، این مفاد جزو سیاستها نیست. در ویرایش و بهروزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن تغییرات و نظرخواهی استفاده کنید. |
این صفحه در یک نگاه: مقالههای ویکیپدیا باید موضوعهای مهمی را پوشش دهند که در دورهای از زمان در جهان مورد توجه علمی و رسانهای بودهاند و جای آنها در ویکیپدیا باشد. اندازهگیری توجهات توسط سیاستهای ویکیپدیا:منابع معتبر و ویکیپدیا:منابع مستقل سنجیده میشود. رهنمود سرشناسی دربارهٔ محتوی مقالهها نیست بلکه فقط دربارهٔ بودن یا نبودن آنهاست. همچنین میتوانید این انشای خلاصه را بخوانید: ویکیپدیا:رهنمود یک خطی سرشناسی |
سرشناسی
راهنمای سرشناسی عمومی |
---|
رهنمودهای موضوعی |
سایر رهنمودهای سرشناسی |
جستارهای وابسته |
در ویکیپدیا، سرشناسی محکی است که توسط ویرایشگران برای تصمیمگیری در مورد اینکه آیا یک موضوع میتواند مقالهٔ خودش را داشته باشد یا نه به کار میرود. اطلاعات روی ویکیپدیا باید اثباتپذیر باشند؛ اگر هیچ منبع طرف سومی دربارهٔ موضوع یافت نمیشود، آنگاه آن موضوع نباید مقالهای جداگانه داشته باشد. مفهوم سرشناسی در ویکیپدیا بدین جهت استفاده میشود تا از ورود بیتأمل موضوعات جلوگیری کند. موضوع مقالهها و فهرستها باید سرشناس یا «درخور توجه» باشند. تشخیص سرشناسی الزاماً به موضوعاتی نظیر شهرت، اهمیت یا آوازه بستگی ندارد — هرچند این موارد ممکن است به پذیرش موضوعی که با رهنمود شرحداده شده در زیر همخوانی دارد کمک کنند.
هر موضوعی که با معیار عمومی سرشناسی همخوانی داشته باشد و از استثناهای ویکیپدیا چه چیزی نیست نیز نباشد، شایستهٔ داشتن مقاله فرض میشود.
- همچنین یک موضوع سرشناس فرض میشود، اگر با معیارهای مشخصشدهٔ رهنمود ویژهٔ همان موضوع که در جعبهٔ سمت چپ فهرست شدهاند، همخوانی داشته باشد.
داشتن معیارهای سرشناسی تضمین نخواهد کرد که موضوع مورد نظر حتماً مقاله و صفحهای جداگانه خواهد داشت. کاربران ممکن است بر پایهٔ صلاحدید خود اقدام به ادغام یا گروهبندی دو یا چند موضوع مرتبط در یک مقالهٔ واحد کنند.
رهنمودهای سرشناسی تنها مشخص میکنند که یک موضوع تا چه اندازه برای داشتن یک مقاله یا فهرست مناسب است. این رهنمودها محدودیتی برای محتوای مقاله یا فهرست ایجاد نمیکنند. اگر به دنبال سیاستهای محتوایی ویکیپدیا هستید، به ویکیپدیا:دیدگاه بیطرف، ویکیپدیا:اثباتپذیری، ویکیپدیا:تحقیق دست اول ممنوع، ویکیپدیا:ویکیپدیا چه چیزی نیست و ویکیپدیا:زندگینامه زندگان مراجعه کنید.
معیار عمومی سرشناسی
اگر موضوعی پوشش قابل توجهی در منابع معتبر داشته باشد و این منابع معتبر، مستقل از موضوع باشند، فرض میشود که معیارهای لازم برای آمدن در ویکیپدیا در قالب یک مقاله یا فهرست جداگانه را دارد.
- «پوشش قابل توجه» یعنی منبع باید مستقیماً و مشروحاً به موضوع بپردازد، به طوری که برای بهدست آوردن محتوا، نیازی به تحقیق دست اول نباشد. پوشش قابل توجه چیزی بیشتر از یک نام بردن جزئی است اما لازم نیست موضوع اصلی مطلب منبع باشد.
- «معتبر» یعنی منابع باید دارای راستکرداری تحریریه[۱] باشند تا بتوان بر پایهٔ رهنمود منابع معتبر، تأییدپذیری و سرشناسی موضوع مقاله را ارزیابی کرد. منابع میتوانند شامل آثار منتشرشده در هر شکلی از رسانهها و به هر زبانی باشند. در دسترس بودن منابع ثانویه که موضوع را پوشش دادهاند یک نشانهٔ خوب برای سنجش سرشناسی است.
- «منابعی» که برای سرشناسی استفاده میشوند، باید ثانویه باشند، زیرا منابع ثانویه عینیترین مدرک برای سرشناسی هستند. اینکه به چه تعداد منابع معتبر نیاز است به ژرفای پوشش و کیفیت منابع بستگی دارد اما معمولاً از چندین منبع انتظار میرود.[۲] لازم نیست منابع حتماً برخط باشند یا حتماً به فارسی باشند. در تعیین سرشناسی، چندین اثر از یک نویسندهٔ یکسان یا سازمان معمولاً یک منبع در نظر گرفته میشوند.
- «مستقل از موضوع» یعنی نمیتوان از محتوایی که توسط افراد وابسته به موضوع تولید شده است، استفاده کرد. برای نمونه تعریف از خود، تبلیغات، مطالب خود-منتشرکردهٔ شخص یا وبگاه او، خودزندگینامهها و اعلامیههای مطبوعاتی مستقل شمرده نمیشوند.[۳]
- «فرض میشود» بدین معناست که پوشش قابل توجه در منابع معتبر یک فرض ایجاد میکند اما تضمین نمیکند که موضوع برای گنجاندن در ویکیپدیا مناسب باشد. ممکن است کاربران به این اجماع برسند که با وجود اینکه موضوع مقاله دارای این معیار است اما برای داشتن یک مقالهٔ جداگانه مناسب نیست. برای نمونه، چنان مقالهای ممکن است نقض وپ:نیست باشد که یکی از بندهای رایج آن «ویکیپدیا مجموعهای از اطلاعات درهم و برهم نیست» است.[۴]
- عبارت «یک یا چند اثر» در جملهٔ فوق یادآوری میکند که تعداد خاصی برای منابع مطرح نیست و تعداد منابع لازم برای تشخیص سرشناسی، به کیفیت هر منبع و مستقل بودن آن از بقیه منابع بستگی دارد.
- «معتبر» در جملهٔ فوق بر اساس سیاست منابع قابل اعتماد مطرح شده و به معنی آن است که منبع مورد نظر باید از درجات بالایی از یکپارچگی در ویراستاری و قابلیت استناد برخوردار باشد.
- موجود بودن مقاله در ویکیپدیای زبانهای دیگر احراز کننده سرشناسی نیست و باید حتماً مقاله شرایط بالا را داشته باشد.[۵]
موضوعی که بر پایهٔ اجماع این معیار را داشته باشد، معمولاً درخور توجه است و معیارهای لازم برای داشتن مقالهٔ جداگانه در یک دانشنامه را دارد. واقعیتهای اثباتپذیر و مطالبی که توسط چندین منبع معتبر مستقل پشتیبانی نشدهاند، ممکن است برای گنجانیدن در یک مقالهٔ دیگر مناسب باشند.
هر یک از رهنمودهای موضوعی سرشناسی، به گسترش دادن موارد فوق و افزودن معیارهای موضوعی برای تشخیص سرشناسی میپردازند. در برخی موارد این رهنمودها جایگزینی برای برخی شرایط فوق ارائه میکنند که در نبود این شرایط استفاده شوند.
رهنمود سرشناسی به محتوای درون مقاله اعمال نمیشود
معیارهای اعمال شده به ایجاد/حفظ مقاله همانهایی نیستند که به محتوای مقاله اعمال میشوند. رهنمودهای سرشناسی به محتوای مقاله یا فهرست اعمال نمیشوند (با استثنای این که برخی فهرستها گنجانیده شدن را به سرفصلها یا افراد سرشناس محدود میکنند). پوشش محتوا درون یک مقاله یا فهرست مشخص (یعنی این که چیزی به حد کافی قابل توجه هست که در مقاله یا فهرست ذکر بشود) بر اساس اصل ویکیپدیا:دیدگاه بیطرف و دیگر رده:سیاستهای محتوایی ویکیپدیا تعیین میگردد.
سرشناسی موقتی نیست
سرشناسی موقتی نیست؛ هرگاه موضوعی طبق رهنمود عمومی سرشناسی سوژهٔ «پوشش گسترده» قرار بگیرد، نیازی به پوشش مداوم ندارد.
با این که خود سرشناسی موقتی نیست، گاه به گاه، هر کاربری میتواند با یک ویکیپدیا:نظرخواهی برای حذف ارزیابی مجدد شواهد سرشناسی یا مناسب بودن مقالههای موجود را تقاضا کند، یا ممکن است شواهدی در خصوص مقالههای به دست آید که پیشتر نامناسب پنداشته میشدند؛ بنابراین، میتوان ماهها یا حتی سالها پس از بررسی اولیه مقالهها را نامزد حذف یا احیا کرد.
محتوای مقاله سرشناسی را تعیین نمیکند
اگر موضوعی بیرون ویکیپدیا مورد پوشش قرار نگرفته (سرشناسی ذاتی ندارد)، ارتقای محتوای ویکیپدیا یکدفعه آن موضوع را سرشناس نمیکند.
برعکس، اگر موضوع مورد نظر مورد پوشش قرار گرفته است (بذاته سرشناس است)، هرچقدر متن و منبعگذاری درون مقالهٔ ویکیپدیا ضعیف باشد، مقالهٔ ویکیپدیا چیزی از سرشناسی موضوع نمیکاهد. سرشناسی ویژگی یک موضوع است و نه ویژگی یک مقالهٔ ویکیپدیا.
در نتیجه کاربرانی که یک مقاله را به دلیل عدم سرشناسی نامزد حذف میکنند باید توجه داشته باشند که منابع معتبر برای آن قابل تهیه نباشد و پیش از نامزد کردن برای حذف اکیداً پیشنهاد میشود که در اینترنت جستجو کنند.
به این نکته باید توجه داشت که ویکیپدیا یک متن کامل نیست و همیشه امکان ارتقاء و بهبود مطالبش ممکن است و کار مناسبی نیست که مقالهای که موضوعش در ذات خود، سرشناس است را به دلیل نبود منبع در ویکیپدیا حذف کنیم.[۶]