Svoboda | Graniru | BBC Russia | Golosameriki | Facebook
Jump to content

Neja

Daga Wikipedia, Insakulofidiya ta kyauta.
Neja
Niger (en)


Suna saboda Nijar
Wuri
Map
 10°N 6°E / 10°N 6°E / 10; 6
Ƴantacciyar ƙasaNajeriya

Babban birni Minna
Yawan mutane
Faɗi 5,556,247 (2016)
• Yawan mutane 72.76 mazaunan/km²
Harshen gwamnati Turanci
Labarin ƙasa
Yawan fili 76,363 km²
Sun raba iyaka da
Bayanan tarihi
Mabiyi Jihar Arewa Maso Yamma
Ƙirƙira 3 ga Faburairu, 1976
Tsarin Siyasa
Majalisar zartarwa executive council of Niger State (en) Fassara
Gangar majalisa Niger State House of Assembly (en) Fassara
Bayanan Tuntuɓa
Kasancewa a yanki na lokaci
Lamba ta ISO 3166-2 NG-NI
Wasu abun

Yanar gizo nigerstate.gov.ng
Fayil:Minna,Niger state City gate.jpg
Jihar niger
Mataimakin manomin naija
Tambarin jihar

[[File:Zuma rock niger state Uku 3( on transit ).jpg|thumb|Dutsen Zuma kenan na jikin Naira dubu dake a niger]]

Lambar mota kenan ta niger
Fayil:Babbar kofar shiga makarantar poly ta Neja.jpg
babbar Kofar makarantar kimiyya da fasaha

Jihar Neja Jaha ce dake Arewa[1] ta tsakiyar Najeriya[2]. Tana da yawan fili kimanin kilomita dubu saba'in da shida da Dari uku da sittin da uku (76,363 ), da yawan jama’a kimanin miliyan uku da dubu dari tara da hamsin da hudu Du da dari bakwai da saba'in da biyu, kidayar yawan jama'a na shekara ta dubu biyu da shida(2006).Babban birnin jahar shine Minna[3].

Jihar Neja na cikin jihohi talatin da shida 36, na Najeriya Takenta shi ne '"Power State"' saboda tana da madatsun ruwa guda uku (3) da ke samar da kusan kashi saba'in 70% na wutar lantarkin Najeriya.

An kafa jihar Neja ne a ranar uku 3 ga watan Fabrairun shekarar dubu daya da dari tara da saba'in da shida 1976 daga rusasshiyar jihar Arewa maso Yamma a zamanin mulkin Janar Murtala Mohammed.

Jihar tana a shiyyar arewa ta tsakiya mai yanki mafi girma wanda ya kai kusan 80000km2, tare da kusan kashi saba'in 70% na gonaki da noma. Jihar Neja tana iyaka da Jihar Zamfara ta bangaren Arewa, Yamma da Jihar Kebbi, Kudu da Jihar Kogi, Kudu maso Yamma da Jihar Kwara, Arewa maso Gabas da Jihar Kaduna da kuma Kudu maso Gabas da Abuja. Haka kuma jihar tana da iyaka ta kasa da kasa da jamhuriyar Benin tare da kananan hukumomin Agwara da Borgu zuwa Arewa maso Yamma.

Jahar ta Neja tana da manyan mutane da dama wadanda suka rike manyan mukamai a kasar Najeriya sannan jiha ce wacce ta ke da tsofaffin shugabannin kasa na Najeriya har guda biyu a lokacin mulkin soja, wato Ibrahim Badamasi Babangida (IBB) mai ritaya da kuma Abdusalami Abubakar mai ritaya dukkaninsu mutanan Jahar ta Neja ne.[4][5]

Manyan kananan hukomomin Jahar.

[gyara sashe | gyara masomin]

Manyan kananan hukumomin Jahar su ne kamar haka: Chanchaga, Bosso da kuma kananan hukumomin Bidda, Suleja da kuma Kontagora.

Yarukan Jahar.

[gyara sashe | gyara masomin]

Manyan yarukan jihar sun haka ne da Nufanchi, Hausa, Gbagi da kuma turanci inda yankunan Bidda da Agaie da kuma Lapai, Mokwa suka fi yawan masu amfani da yaren Nufanci, Yankin Kontagora, Kagara, Mariga, Mashegu Rijau, Suleja suke da mafi rinjayen masu amfani da yarukan Hausa. Paikoro, Chanchaga, Bosso, Edati da dai sauransu suna amfani da saura yarukan a matsayin masu rinjaye.

al'adar daka doya a jihar Niger

Akwai wuraren tarihi sosai a jahar ta Neja musamman a garin Zungeru inda kuma a nan ne turawan Yamma suka saka hannu domin hadewan Najeriya kasa daya daga sauran yankuna sannan a wannan garin ne gwamnan farko na Najeriya ya yada zango a matsayin hedikwata gareshi.

Alhaji Umar Farouk Bahago shi ne sarkin Minna.

Jihar Neja tana da iyaka da misalin jahohi shida, sune: Babban birnin tarayya, Kwara, Kogi, Kaduna(jiha)|Kaduna]], Kebbi kuma da Zamfara.[6]

Jerin sunayen Gwamnonin jihar Neja. https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_governors_of_Niger_State

Kananan Hukumomi.

[gyara sashe | gyara masomin]

Jihar Neja tana da kananan Hukumomi guda ashirin da biyar (25). Sune:

Jihar Neja na da manyan jami'oi na ilimi wadanda suka hada da:

Jami'o'i a jihar Neja

[gyara sashe | gyara masomin]

Sanannun Mutane.

[gyara sashe | gyara masomin]

Sanannun mutane na jihar Neja sun hada da :

  • Mohammed Umar Bago, gomnan jihar
  • Sheikh Ahmed Abdullah[17], tsohon ministan noma

An jero yarukan jihar Neja dangane da ƙananan hukumomin da ake amfani da su;[18]

LGA Languages
Agaie Nupe, Dibo; Kakanda;
Agwara Cishingini
Bida Nupe, BassaNge, Gbari
Borgu Busa, Bisã; Boko; Cishingini; Laru; Reshe
Chanchaga Basa-Gumna; Bassa-Gurmana; Gbagyi; Gbari; Nupe; Kamuku; Tanjijili
Edati Nupe, BassaNge
Gbako Nupe
Gurara Gwandara, Gbagyi
Katcha Nupe, Dibo; Kupa
Kontagora Acipa, Eastern; Asu; Tsishingini; Tsuvadi
Lapai Nupe, Dibo; Gbari; Gupa-Abawa; Kakanda; Kami;
Magama Lopa; Tsikimba; Tsishingini; Tsuvadi
Mariga Baangi; Bassa-Kontagora; Cicipu; Kamuku; Nupe; Rogo; Shama-Sambuga; Tsikimba; Tsishingini; Tsuvadi
Mashegu Asu; Tsikimba; Tsishingini; Nupe-Tako
Minna Nupe; Gbari; Gbagyi
Mokwa Nupe, Yoruba; Gbari
Munya Adara
Paikoro Gbari; Kadara
Rafi Basa-Gurmana; Bauchi; Cahungwarya; Fungwa; Gbagyi; Gbari; Kamuku; Pangu; Rogo; Shama-Sambuga
Rijau Fulani; C'Lela; Tsishingini; Tsuvadi; ut-Hun
Shiroro Gbagyi; Gurmana; Bassa
Suleja Gbagyi; Gbari; Gwandara; Nupe; Tanjijili
Wushishi Hausa; Nupe; Gbari
  1. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://hausa.legit.ng/news/1598691-taaddanci-a-najeriya-za-a-fara-taron-tsaro-na-arewa-maso-yamma-a-katsina/&ved=2ahUKEwiWkobo5_OGAxWZV0EAHQHRClkQxfQBKAB6BAgLEAI&usg=AOvVaw10dbpVxzvnqTlelv3kJ-tv
  2. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://www.vanguardngr.com/2024/06/labour-to-govs-on-minimum-wage-retrieve-nigeria-from-state-of-resentment-misery/amp/&ved=2ahUKEwiA2qvH5_OGAxUHX0EAHUkhJq0QyM8BKAB6BAgNEAI&usg=AOvVaw1xrDFRYeKUzdGjZnG6mDTb
  3. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://sunnewsonline.com/nigerian-army-inter-brigade-competition-ends-in-minna/&ved=2ahUKEwiDv4KH6POGAxVKZ0EAHRHKAaUQxfQBKAB6BAgFEAE&usg=AOvVaw1Sd164NNdIpTAPVRMOfJq2
  4. "Kainji Lake National Park". United Nations Environment Programme: World Conservation Monitoring Centre. Archived from the original on 30 September 2007. Retrieved 21 October 2010.
  5. "Boko Haram ta mamaye garuruwa da dama a jihar Neja". BBC. 4 October 2021. Retrieved 10 October 2021.
  6. "Niger | state, Nigeria". www.britannica.com.
  7. Keetu (19 August 2017). "List Of Accredited Courses,Offered In Federal Polytechnic Bida (Fed Poly Bida)". Retrieved 26 August 2021.
  8. https://schoolings.org/list-of-accredited-courses-offered-in-federal-polytechnic-bida-fed-poly-bida/
  9. "Updated List of Courses Offered In FUTMINNA forJAMB 2021,Registration". O3schools. 5 March 2021. Retrieved 26 August 2021.
  10. https://tribuneonlineng.com/ibb-university-vc-visits-oil-exploration-site-at-gulu-commends-nnpc/
  11. https://tribuneonlineng.com/provost-fce-kotangora-bags-kidcs-award-of-grand-commander-of-intellectual-discourse/
  12. "Niger State School of Nursing Gets Full Accreditation – THISDAYLIVE"
  13. "Niger State School of Nursing Gets Full Accreditation – THISDAYLIVE"
  14. "Eyagi Community jubilates as Government Technical College in Bida, Niger State receives furniture from MTN Foundation"
  15. https://gazettengr.com/buhari-regime-spends-n106-million-to-construct-college-hall-in-minna/
  16. https://www.bing.com/ck/a?!&&p=641d41f52c8c259dJmltdHM9MTcxOTI3MzYwMCZpZ3VpZD0yNDE5NGEyMS03NTBiLTZiYjItMzNmMi01ZTg1NzRhMTZhMTkmaW5zaWQ9NTE5Mg&ptn=3&ver=2&hsh=3&fclid=24194a21-750b-6bb2-33f2-5e8574a16a19&psq=niger+stae+college+of+education+minna&u=a1aHR0cHM6Ly9jb2VtaW5uYS5lZHUubmcv&ntb=1
  17. https://en.wikipedia.org/wiki/Sheikh_Ahmed_Abdullah
  18. "Nigeria". Ethnologue (22 ed.). Retrieved 26 August 2021.


Jihohin Najeriya
Babban birnin tarayyar (Abuja) | Abiya | Adamawa | Akwa Ibom | Anambra | Bauchi | Bayelsa | Benue | Borno | Cross River | Delta | Ebonyi | Edo | Ekiti | Enugu | Gombe | Imo | Jigawa

Kaduna | Kano | Katsina | Kebbi | Kogi | Kwara | Lagos | Nasarawa | Neja | Ogun | Ondo | Osun | Oyo | Plateau | Rivers | Sokoto | Taraba | Yobe | Zamfara