Ֆելիքս Կլայն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆելիքս Կլայն
Felix Klein
Ծնվել էապրիլի 25, 1849(1849-04-25)[1][2][3]
Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[4][2]
Մահացել էհունիսի 22, 1925(1925-06-22)[4][5][6][…] (76 տարեկան)
Գյոթինգեն, Պրուսիայի ազատ պետություն, Վայմարյան Հանրապետություն[4][2]
ԳերեզմանԳյոտինգենի քաղաքի գերեզմանատուն[7] և Գյոթինգեն
Քաղաքացիություն Պրուսիայի թագավորություն,  Գերմանական կայսրություն և  Վայմարյան Հանրապետություն
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, մաթեմատիկայի պատմաբան, համալսարանի դասախոս, քաղաքական գործիչ և հրատարակիչ
Հաստատություն(ներ)Էրլանգեն-Նյուրնբերգի համալսարան[8], Մյունխենի տեխնիկական համալսարան[9], Լայպցիգի համալսարան, Գյոթինգենի համալսարան[10] և Բեռլինի տեխնիկական համալսարան
Գործունեության ոլորտդիֆերենցիալ երկրաչափություն, խմբերի տեսություն, երկրաչափություն, մաթեմատիկա[11], function theory?[11], կրթություն[11] և Հանրահաշվական հավասարում[11]
Պաշտոն(ներ)Պրուսիայի Կալվածատիրոջ տան անդամ
ԱնդամակցությունՍաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Լեոպոլդինա[8], Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Լոնդոնի թագավորական ընկերություն[12], Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[8], Բավարիական գիտությունների ակադեմիա[8], Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա[13], Սաքսոնիայի գիտությունների ակադեմիա, Իտալիայի գիտությունների ազգային ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Թուրինի գիտությունների ակադեմիա[14], Association of German Engineers? և Գերմանական մաթեմատիկական ընկերություն
Ալմա մատերԲոննի համալսարան և HU Berlin
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[5][15]
Գիտական ղեկավարՅուլիուս Պլյուկեր և Rudolf Lipschitz?
Եղել է գիտական ղեկավարՖերդինանդ ֆոն Լինդեման[16], Կառլ Գուստավ Ակսել Հարնակ[17], Ludwig Bieberbach?[18], Ադոլֆ Հուրվից[19], Grace Chisholm Young?[20], Maxime Bôcher?[20], Oskar Bolza?[21], Max Brückner?[20], Frank Nelson Cole?[20], Friedrich Dingeldey?[20], Friedrich Engel?[20], Էռնստ Ֆիեդլեր[22][20], Henry Burchard Fine?[20], Otto Fischer?[20], Ավգուստ Օտտո Ֆյոպպլ[23], Erwin Finlay-Freundlich?[20], Robert Fricke?[20], Ֆիլիպ Ֆյուրտվանգլեր[24], Georg Helm?[20], Էդվարդ Կասներ[20], Conrad Heinrich Müller?[20], Ալեքսանդր Օստրովսկի[20], Erwin Papperitz?[20], Julio Rey Pastor?[20], Hermann Rothe?[20], Friedrich Schilling?[20], Victor Schlegel?[20], Virgil Snyder?[20], Otto Staude?[20], Walther von Dyck?[25], Adolf Weiler?[26], Մաքս Վինկելման[27][20], Alexander Witting?[28], Karl Rohn?[29], Henry Seely White?[30], Edward Burr Van Vleck?, Anton Aloys Timpe?[20], Reinhold Müller?[20], Mary Frances Winston Newson?[20], Karl Wieghardt?[20], Paul Friedrich Biedermann?[20], Josef Diekmann?[20], Wilhelm Braun?[20], Ludwig Wedekind?[20], Joseph Gierster?[20], Ernst Lange?[20], Guido Weichold?[20], Paul Domsch?[20], Georg Friedrich?[20], Paul Gustav Heinrich Nimsch?[20], Richard Olbricht?[20], Վիլիբալդ Ալեքսանդր Ռայխարդտ[20], Johannes Schröder?[20], Henry Dallas Thompson?[20], Karl Schellenberg?[20], Ernst Ritter?[20], Theodor Glauner?[20], Frederick Shenstone Woods?[20], Charles Jaccottet?[20], Wilhelm Ihlenburg?[20], Wilhelm Behrens?[20], Paul Pfitzner?[20], Rudolf Karl Ferdinand Böger?[20], Wilhelm Bretschneider?[20], Bernhard Oscar Herrmann?[20], Gustav Berger?[20] և Rudolf Besser?[20]
Հայտնի աշակերտներErnesto Pascal?, Walther von Dyck? և Theodor Molien?
Պարգևներ
Ամուսին(ներ)Anna Klein?
 Felix Klein Վիքիպահեստում

Ֆելիքս Կլայն (գերմ.՝ Felix Christian Klein), ապրիլի 25, 1849(1849-04-25)[1][2][3], Դյուսելդորֆ, Հռենոսի պրովինցիա, Պրուսիայի թագավորություն[4][2] - հունիսի 22, 1925(1925-06-22)[4][5][6][…], Գյոթինգեն, Պրուսիայի ազատ պետություն, Վայմարյան Հանրապետություն[4][2]), գերմանացի մաթեմատիկոս, Բեռլինի ԳԱ թղթանդամ (1913 թվական), Բոննի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտոր (1868 թվական)։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1872 թվականից՝ Էրլանգենի համալսարանի, 1875 թվականից՝ Մյունխենի դպրոցի, 1880 թվականից՝ Լայպցիգի, 1886-1913 թվականներին՝ Գյոթինգենի համալսարանների մաթեմատիկայի պրոֆեսոր։ Հիմնական աշխատանքները վերաբերում են ոչ էվկլիդեսյան երկրաչափությանը, անընդհատ խմբերի, հանրահաշվական հավասարումների, էլիպտիկ և ավտոմորֆ ֆունկցիաների տեսություններին։ Երկրաչափության վերաբերյալ իր գաղափարները Կլայնը շարադրել է «Երկրաչափական նոր հետազոտությունների համեմատական քննարկում» աշխատությունում (1872 թվական), որը հայտնի է «էրլանգենյան ծրագիր» անունով։

Կլայնի շիշը

Բացահայտումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կլայնը ձգտել է բացահայտել մաթեմատիկայի առանձին ճյուղերի, ինչպես նաև մաթեմատիկայի և ֆիզիկայի ու տեխնիկայի ներքին կապերը։ 1910-1923 թվականներին Ա. Զոմմերֆելդի աշխատակցությամբ գրել է «Հոլի տեսություն» քառահատոր աշխատությունը։ Զբաղվել է մաթեմատիկայի կրթության հարցերով։

Աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոդվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Felix Klein, Դասախոսություններ երկրաչափական ֆունկցիայի տեսություն

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Klein/
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Клейн Феликс // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  7. ↑ Find A Grave — 1996.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 https://timenote.info/de/Felix-Klein
  9. ↑ http://www-hm.ma.tum.de/geschichte/node18.html
  10. ↑ http://www.universalis.fr/encyclopedie/felix-klein/
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  12. ↑ 12,0 12,1 https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA5396&pos=1
  13. ↑ https://www.bbaw.de/die-akademie/akademie-historische-aspekte/mitglieder-historisch/historisches-mitglied-felix-klein-1395
  14. ↑ https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/Felix-Klein
  15. ↑ CONOR.Sl
  16. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  17. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  18. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  19. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  20. ↑ 20,00 20,01 20,02 20,03 20,04 20,05 20,06 20,07 20,08 20,09 20,10 20,11 20,12 20,13 20,14 20,15 20,16 20,17 20,18 20,19 20,20 20,21 20,22 20,23 20,24 20,25 20,26 20,27 20,28 20,29 20,30 20,31 20,32 20,33 20,34 20,35 20,36 20,37 20,38 20,39 20,40 20,41 20,42 20,43 20,44 20,45 20,46 20,47 20,48 20,49 20,50 20,51 20,52 20,53 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  21. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  22. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  23. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  24. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  25. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  26. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  27. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  28. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  29. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  30. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  31. ↑ Award winners : Copley Medal — Royal Society.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆելիքս Կլայն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 472)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆելիքս_Կլայն&oldid=9968748» էջից