Քոփենհակըն

Քոփենհակըն
Բնակավայր
	Քոփենհակըն
	դան․՝ København
Դրօշակ	Զինանշան
Երկիր	Դանիա-1">[1]
	Sophie Hæstorp Andersen?-2">[2]
Հիմնադրուած է՝	1167
Առաջին յիշատակում	11 դար
Տարածութիւն	86,20 քմ²
ԲԾՄ	14 մեթր
Պաշտօնական լեզու	Դանիերէն
Բնակչութիւն	644 431 մարդ (1 Յունուար 2022)-3">[3]
Կը գտնուի ափին	Էրեսուն?
Ժամային գօտի	ԿԵԺ
Հեռախօսային ցուցանիշ	3
Փոստային ցուցանիշ	1000
Մականուն	Tårnenes by, Kongens København, Wonderful Copenhagen, kóngsins Kaupinhafn, kóngsins Kaupinhöfn եւ kóngsins Kaupmannahöfn
Պաշտօնական կայքէջ	Lua–ի սխալ՝ expandTemplate: template "ref-da" does not exist։

Քոփենհակըն^[4] (դան․՝ København [kʰøb̥ənˈhaʊ̯ˀn], հին դան․՝ Køpmannæhafn - «Արեւտրականներու նաւահանգիստ», լատ.՝ Hafnia), Դանիոյ մայրաքաղաքը եւ խոշորագոյն բնակավայրը։ Կը գտնուի Զելանտա, Սթոքհոլմէն եւ Ամագեր կղզիներու վրայ։ Պատմական քաղաքի բնակչութիւնը կը կազմէ աւելի քան 500 հազար մարդ, արուարձաններով՝ աւելի քան 1 մլն մարդ։ Քոփենհակընի մէկ մասը կը կազմէ Քրիստիանիայ ազատ քաղաքը, որ ունի մասամբ ինքնակառավարութիւն։

Պատմական ակնարկ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Առաջին անգամ Քոփենհակընը պատմական աղբիւրներուն մէջ յիշատակուած է 1043 թուականին, Հավն նաւահանգիստի անուամբ։ Իսկ 1170 թուականէն անուանուած է Քոփենհակըն։

1254 թուականին ստացած է քաղաքի կարգավիճակ։ 1416-ին անցած է թագաւորի անմիջական իշխանութեան տակ եւ ստացած լայն արտօնութիւններ, իսկ 1433-ին դարձած է թագաւորանիստ քաղաք։

Ճարտարապետութիւն[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Քոփենհակընի հին մասին մէջ պահպանուած է նեղ ու ոլորուն փողոցներով միջնադարեան գմբեդաձեւ յատակագիծը։ Ճարտարապետական յուշարձաններէն են՝ Կրիստիանսբորգ պալատ-խորհրդարանը (1733-1740), Բիրժան (1619-1640), Թորտուալսենի թանգարանը (1839-1848), Ռոսենբերկ պալատը (1606-1634), միջնաբերդն (1661), բարոկկո ոճի Շառլոտենբերկ պալատը (1672-1677) եւ Ամալիենբորկ պալատաին համալիրը (շինարարութեան սկիզբը՝ 1750), ռատուշան (1892-1905)։

20-րդ դարու սկիզբէն քաղաքն աճած է դէպի հիւսիս-արեւմուտք եւ հարաւ՝ միաձուլուելով արուարձաններուն, ուր կառուցած են բնակելի համալիրներ։ 20-րդ դարու կառոյցներէն են Գրունդտվիգի եկեղէցին (1921-1940), ռատիօկեդրոնի համալիրը (1938-1945), «ՍԱՍ» օդանաւային ընկերութեան շէնքը (1959)։ Քոփենհակընի զարգացման գլխաւոր յատակագիծը հրապարակած է 1948-ին (ճարտարապետ՝ Ս. Է. Ռասմուսսէն)։

Թատրոններ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Արքայական թատրոն (Det Kongelige Teater) - Դանիայի ամենամէծ թատրոնը, հիմնադրուած է XVIII դարուն, առաջին ազգային թատրոնն է^[5]
Նոր թատրոն (Det Teater Ny) - Տրամադիկական թատրոն, բացուած 1908 թ. Սեպտեմբեր 19
Օփերայի տուն (Operaen Pa Holmen) աշխարհի օփերաներու տուներէն ամենահարուստ եւ նորագոյններէն մէկը։^[5] Տրամադրուած է Դանիոյ թագավորական թատրոնին
Թատրոնի տուն (Skuespilhuset) - Տրամադիկական թատրոն։ Տրամադրուած է Դանիոյ թագաւորական թատրոնին

Յայտնի բնակիչներ[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Հանս Քրիստիան Անդերսեն - գրող եւ բանաստեղծ
Նիլս Բոր - ֆիզիկոս
Լիւտվիկ Հոլպերտ - նորվեգա-դանիական գրող, ակնարկագիր, փիլիսոփա, պատմաբան եւ դրամատուրգ
Սյորէն Կիերկեգոր - փիլիսոփայ, բողոքական աստուածաբան եւ գրող
Լարս ֆոն Թրիեր - ռեժիսոր, սցենարիստ, փրոտեուսըր, դերասան, մոնդաժող, օպերատոր եւ երգահան