ბენ ფერინგა
ბერნარდ ლუკას „ბენ“ ფერინგა (დ. 18 მაისი, 1951) — ჰოლანდიელი ორგანული ქიმიკოსი, რომელიც მოლეკულური ნანოტექნოლოგიისა და ჰომოგენური კატალიზის სპეციალისტი. არის გრონინგენის უნივერსიტეტის ქიმიის ინსტიტუტის მოლეკულური მეცნიერებების პროფესორი, ნიდერლანდების მეცნიერებათა სამეფო აკადემიის სამეცნიერო განყოფილების საბჭოს წევრი და პროფესორი. 2016 წლის სერ ფრეიზერ სტოდარტთან და ჟან-პიერ სავაჟთან ერთად ქიმიის დარგში ნობელის პრემია გადაეცა „მოლეკულური მანქანების შექმნისა და სინთეზისთვის“.[17][18]
პირადი ცხოვრება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ფერინგა ფერმერ გრიტ ფერინგას (1918-1993) და მისი ცოლის, ლეის ფერინგას (ქალიშვილობისგვარი ჰეიკი) (1924-2013) ოჯახში დაიბადა. ფერინგა კათოლიკური ოჯახის 10 დედმამიშვილიდან მეორე შვილი იყო. ადრეული წლები ოჯახის ფერმაში გერმანიის საზღვრის მახლობლად გაატარა. ის ჰოლანდიური და გერმანული წარმოშობისაა. იოჰან გერჰარდ ვეკელი მისი წინაპარი იყო. ჰყავს ცოლი, ბეტი ფერინგა და სამი ქალიშვილი. ცხოვრობს გრონინგენის მახლობლად, პატერსვოულდში.
ჯილდოები და წოდებები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ბენ ფერინგა მრავალი ქმიური და ახლოსმდგომი მეცნიერებების საზოგადოებების წევრია: 1998 წელს ფერინგა ქიმიის სამეფო საზოგადოების წევრად აირჩიეს. 2004 წელს ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის უცხოელ საპატიო წევრად. 2006 წელს აირჩიეს ნიდერლანდების მეცნიერებათა სამეფო აკადემიის წევრად, ხოლო 2008 წლიდან - პროფესორად.[19] 2009 წელს შვეიცარიაში ბიურგენსტოკის კონფერენციის პრეზიდენტი იყო. 2010 წლიდან არის ევროპის აკადემიის არჩეული წევრი. 2013 წელს ქიმიის სამეფო საზოგადოების ელჩ წევრად აირჩიე. 2016 წლის 13 ოქტომბერს ნიდერლანდების ქიმიის სამეფო საზოგადოების საპატიო წევრად აირჩიეს.[20]
ფერინგას კარიერის დიდი ნაწილი მოლეკულურ ნანოტექნოლოგიაზე, განსაკუთრებით მოლეკულურ ფოტოქიმიასა და სტერეოქიმიაზეა ორიენტირებული. ამ სფეროში წარმატებისთვის2003 წელს მეცნიერს კიორბერის პრიზი, 2004 წელს - სპინოზას პრიზი, ხოლო 2005 წელს პრელოგის ოქროს მედალი გადაეცა.[21] 2007 წელს აშშ-ში მეცნიერმა ამერიკის ქიმიის ასოციაციისგან ფიზიკური ორგანული ქიმიის დარგში ჯეიმზ ფლეკ ნორისის ჯილდო დაიმსახურა, 2008 წელს ევროპის მკვლევართა საბჭოსგან უმაღლესი გრანტი მიიღო, ხოლო შვეიცარიის ქიმიის საზოგადოებისგან - პარაცელსუსის ჯილდო.[22]
მოლეკულურ მენციერებებში გაწეული ღვაწლისთვის ფერნგას არტურ კოუპის სამეცნიერო ჯილდო, ორგანული ქიმიის ნაგოიას მედალი, Grand Prix Scientifique Cino del Duca და ალექსანდრ ჰუმბოლდტის ფონდისგან ჰუმბოლდტის ჯილდო გადაეცა.[23][24] 2013 წელს ფერინგას ტოკიოშიიამადა-ტოგას ჯილდო, ქიმიის სამეფო საზოგადოების ჯილდო და პოლონეთის ქიმიის საზოგადოებისგან მარი სკლოდოვსკა-კიურის მედალი მიიღო.
პროფესიული აქტივობები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ფერინგა ქიმიის სამეფო საზოგადოების რამდენიმე ჟურნალის სარედაქციო საბჭოს წევრი იყო, მათ შორის Chemical Communications (2012 წლამდე), Faraday Transactions of the Royal Society და Chemistry World. 2002-2006 წლებში იყო ქიმიის სამეფო საზოგადოების ჟურნალის Organic & Biomolecular Chemistry დამფუძნებელი და რედაქტორი. მუშაობდა სარედაქციო მრჩეველთა საბჭოშიც ჟურნალებისთვის: Advanced Synthesis and Catalysis, Adv. Phys. Org. Chem., Topics in Stereochemistry, Chemistry, an Asian Journal. იყო ამერიკის ქიმიის საზოგადოებიის მიერ გამოცემული ჟურნალების: Journal of Organic Chemistry, Journal of the American Chemical Society რედაქტორი.
2017 წლის 26 ნოემბერს გუანჯოუში, სამხრეთ ჩინეთის უნივერსიტეტში მოგზაურობისას ფერინგას ამ უნივერსიტეტის საპატიო პროფესორის წოდება მიანიჭეს.[25] 2017 წლის დეკემბრიდან ქიმიკოსი ჩინეთის მწვანე ბარათს ფლობს და შანხაიში აღმოსავლეთ ჩინეთის მეცნიერებისა და ტექნოლოგიის უნივერსიტეტში მკვლევართა გუნდს ხელმძღანელობს.[26]
ფერინგა კომპანიის Selact (ამჟამად Kiadis-ის ნაწილი) თანადამფუძნებელია. კომპანია თავდაპირველად ორგანული სინთეზისთვის საჭირო მომსახურების უზრუნველსაყოფად დაარსდა, მაგრამ შემდეგ მაღალგამტარუნარიანი სკრინინგის მეთოდების განვითარებაზე ორიენტირდა.