დონატელო
დონატო დი ნიკოლო დი ბეტო ბარდი (იტალ. Donato di Niccolò di Betto Bardi; დ. დ. 1386 — გ. 13 დეკემბერი, 1466), ცნობილი როგორც დონატელო (იტალ. Donatello) — აღორძინების ხანის მოქანდაკე. ქანდაკებების შექმნაში ინდივიდუალიზმის ფუძემდებელი.
შემოქმედება
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]დონატელოს შემოქმედება კვატროჩენტოს ერთ-ერთი მწვერვალია. მის შემოქმედებაში ერთმანეთს ერწყმის რეალობის, მისი მრავალფეროვანი და კონკრეტული გამოვლინებისადმი ინტერესი, ამაღლებული განზოგადება. დონატელომ მხატვრულად ერთ-ერთმა პირველმა გაიაზრა ანტიკური ხელოვნების არსი და შექმნა ანტიკური ქანდაკების კლასიკური ფორმები და მხატვრული სახეები (თავისუფლად მდგომი სტატუა, მხედრის მონუმენტი).
დონატელოს ჩვენთვის ცნობილ პირველ ნამუშევრებს ჯერ კიდევ ახასიათებს გოთიკური შებოჭილობა, დაუნაწევრებელი ფორმები და დაწვრილმანებული ხაზების რიტმი (წინასწარმეტყველთა ფიგურები), მაგრამ ორსანმიკელეს ეკლესიისათვის შესრულებული წმ. მარკოზის ფიგურა აღორძინების ეპოქის ქანდაკების ნიმუშია. იგი გამოირჩევა პლასტიკურობით, კომპოზიციის ნათელი ტექტონიკით, მშვიდი სიდიადითა და სიძლიერით. ამავე ეკლესიისათვის შესრულებულ წმ. გიორგის ქანდაკებაში ხორცშესხმულია აღორძინების იდეალის — გმირი მეომრის სახე. 1416–1435 წლებში ფლორენციის კამპანელასთვის შეგირდების დახმარებით შექმნილი წინასწარმეტყველთა ქანდაკებები მკაცრი რეალობით შესრულებულ ინდივიდუალურ სახეთა მთელი გალერეაა. 1420-იან წლებში დონატელომ განავითარა ბრუნელესკის იდეები და შეიმუშავა რელიეფის ე.წ. „ფერწერული ტიპი“, რომელშიც ხაზობრივი პერსპექტივის გამოყენებით შექმნა სივრცისა და სიღრმის შთაბეჭდილება („ჰეროდეს ნადიმი“).
1430-იანი წლების დასაწყისში რომში ყოფნისას მხატვარს გაუცხოველდა ინტერესი ანტიკური ხელოვნებისადმი, რასაც მოწმობს რელიეფი „ხარება“. ანტიკური ფორმების რელიეფური გარდაქმნის მაგალითია 1430-იან წლებში შექმნილი დავითის ბრინჯაოს ქანდაკება, რომელიც პირველი შიშველი ფიგურაა აღორძინების ეპოქის სკულპტურაში. მასში ერთმანეთს ერწყმის სრულყოფილი პლასტიკა, ჭაბუკური მოქნილობა, მეოცნებე განწყობილება და ანტიკური ხელოვნებისათვის უჩვეულო მხატვრული ხაზის შინაგანი სირთულე და მრავალპლანიანობა.
დონატელოს შემოქმედების უმაღლესი განვითარება დაკავშირებულია პადუის პერიოდთან. პადუაში მან შექმნა აღორძინების ეპოქის პირველი საერო ნაწარმოები — ცხენზე ამხედრებულ კონდოტიერ გატამელატას ძეგლი, ხოლო 1446–1450 წლებში პადუის სან–ანტონიოს ეკლესიაში შექმნა ანტიკური ეპოქის ერთ-ერთი ყველაზე დიდი საკურთხეველი.
გალერეა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]-
ნიკოლო დე უზანოს ბიუსტი -
მარიამ მაგდალინელი (დაახ. 1455) – მუზეუმი ოპერა-დელ-დუომო, ფლორენცია. -
იოანე ნათმლისცემლის ბიუსტი, 1408-15, 1588 წლამდე მდებარეობდა ძველი კათედრალის ნიშაში, ხოლო ახლა განთავსებულია მუზეუმ ოპერა-დელ-დუომოში
ლიტერატურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Charles Avery, Donatello. Catalogo completo delle opere, Firenze 1991
- Bonnie A. Bennett e David G. Wilkins, Donatello, Oxford 1984.
- Michael Greenhalg, Donatello and his sources, London 1982.
- Horst W. Janson, The Sculpture of Donatello, Princetown 1957.
- Peter E. Leach, Images of political Triumph. Donatello's iconography of Heroes, Princetown 1984
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Donatello: Biography, style and artworks
- Donatello: Art in Tuscany
- Donatello at The Metropolitan Museum of Art
- Donatello: Photo Gallery