ლევ ბერგი
ლევ ბერგი (რუს. Берг, Лев Семёнович; დ. 14 მარტი [ ძვ. სტ. 2 მარტი] 1876 — გ. 24 დეკემბერი, 1950) — საბჭოთა გეოგრაფი და ბიოლოგი. სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1946; წევრ-კორესპონდენტი 1928 წლიდან), რსფსრ მეცნიერებათა დამსახურებული მოღვაწე (1934).
ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ლევ ბერგმა 1898 წელს დაამთავრა მოსკოვის უნივერსიტეტი. 1904–1913 წლებში მეცნიერებათა აკადემიის ზოოლოგიური მუზეუმის ზოოლოგი ქალაქ სანქტ-პეტერბურგში. 1914–1918 წლებში მოსკოვის სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტის პროფესორი იქთიოლოგი. 1916 წლიდან პეტროგრადის უნივერსიტეტის ფიზიკური გეოგრაფიის კათედრის პროფესორი.
ლევ ბერგი გეოგრაფიული ინსტიტუტის შექმნის (1918) ერთ-ერთი ორგანიზატორია, რომელიც 1925 წელს გადეკეთდა სანქტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტის გეოგრაფიულ ფაკულტეტად, სადაც სიცოცხლის ბოლომდე ხელმძღვანელობდა ფიზიკური გეოგრაფიის კათედრას. 1918-1930 წლებში ხელმძღვანელობდა სახელმწიფო ჰიდროლოგიური ინსტიტუტის ტბების განყოფილებას. 1934 წლიდან ზოოლოგიის ინსტიტუტის ნამარხი თევზების ლაბორატორიის გამგეა. 1940–1950 წლებში სსრკ გეოგრაფიული საზოგადოების პრეზიდენტი.
1922 წელს წამოაყენა ევოლუციის იდეალისტური თეორია ნომოგენეზი, რომელიც მკაცრად იქნა გაკრიტიკებული. დაამუშავა მოძღვრება ლანდშაფტებზე, განავითარა ვასილი დოკუჩაევის იდეები ბუნებრივი ზონების შესახებ, რაც ასახულია მის ნაშრომებში „სსრ კავშირის ლანდშაფტურ-გეოგრაფიული ზონები“ (ნაწილი 1-2, 1931–1952) და „სსრ კავშირის ბუნება“ (1937). ბერგმა გამოიკვლია დასავლეთ ციმბირის ტბები, არალის ზღვა, ბალხაშის, ისიქ-ქოლის, სევანის, ლადოგის, ქოქჩეთაუს ტბები. ცალკეული ნაშრომები მიუძღვნა კასპიის ზღვასა და ბაიკალის ტბას. ბერგი ხელმძღვანელობდა ისიკ-ყულის ექსპედიციას (1928), რომელმაც დაადგინა ტბის მაქსიმალური სიღრმე — 702 მ. ავტორია მონოგრაფიისა „არალის ზღვა“ (1908), რის შემდეგად მიენიჭა გეოგრაფიის დოქტორის ხარისხი. აგრეთვე ეკუთვნის კაპიტალური ნაშრომები კლიმატოლოგიასა და პალეოკლიმატოლოგიაში, გეომორფოლოგიაში, ნიადაგთმცოდნეობაში, პალეოგეოგრაფიასა და გეოლოგიაში, ასევე გამოკვლევები გეოგრაფიის ისტორიაში. მუშაობდა რუსეთის გეოგრაფიის ისტორიის საკითხებზე. მისი შრომები შეეხება გეომორფოლოგიის პრობლემებს (ციმბირის, კავკასიის და სხვა რეგიონების რელიეფის საკითხები).
აღსანიშნავია ნაშრომები: „რუსეთის გეოგრაფიული მეცნიერების ისტორიული ნარკვევი“ (1929), „კამჩატკის აღმოჩენა და ბერინგის კამჩატკური ექსპედიციები“ (1924, მე-3 გამოცემა 1946) და სხვა. ბერგმა გამოიკვლია მტკნარი წყლის თევზების წარმოშობა და განსახლება, მოგვცა მათი ზოოგეოგრაფიული დარაიონება. შეისწავლა ნამარხი თევზები და დაამუშავა თევზების სისტემატიკა.
ბერგის მრავალრიცხოვან იქთიოლოგიურ ნაშრომთაგან განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მონოგრაფიები: „რუსეთის მტკნარი წყლების თევზები“ (1916, მე-4 გამოცემა გამოვიდა სახელწოდებით „სსრ კავშირისა და მისი მოსაზღვრე ქვეყნების მტკნარი წყლების თევზები“, ნაწილი 1-3, 1948–1949) და „თანამედროვე და ნამარხი თევზების სისტემა“ (1940).
ბერგის სახელი ეწოდა ვულკანს კუნძულ ურუპზე, პიკს პამირზე, მყინვარებს პამირზე და ჯუნგარიის ალათაუზე და სხვა. დაჯილდოებულია სემიონოვ-ტიან-შანსკის ოქროს მედლით, კონსტანტინეს მედლით, აგრეთვე 2 ორდენითა და სხვა.
იხილეთ აგრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
თხზულება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Избр. труды, т. 1-2, М., 1956-1958.
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ლევ ბერგი — სტატია დიდი რუსული ენციკლოპედიიდან (რუსული)
- ლევ ბერგი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)
- ლევ ბერგი – ცნობები (რუსული)
- ლევ ბერგი – ცნობები დაარქივებული 2011-12-28 საიტზე Wayback Machine. (რუსული)
- ლევ ბერგი – ცნობები (რუსული)
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Памяти академика Л. С. Берга. Сборник работ по географии и биологии, М.- Л., 1955;
- Л. С. Берг. [Библиография], М., 1952 (Материалы к биобиблиографии учёных СССР. Серия географич. наук, в. 2).
- Мурзаев Э. М. Лев Семенович Берг (1876-1950). — М., Наука, 1983. 176 с. (Серия: Научно-биографическая литература).