ტუაფსე

ტუაფსე
დასახლებული პუნქტი
	ტუაფსე;
დროშა	გერბი
ქვეყანა	რუსეთი
კოორდინატები	44°06′00″ ჩ. გ. 39°05′00″ ა. გ. / 44.10000° ჩ. გ. 39.08333° ა. გ.
დაარსდა	1838
ფართობი	33.41 კმ²
ცენტრის სიმაღლე	45 მეტრი
მოსახლეობა	1 392 (1897)-1">[1] ,; 7 700 (1913)-1">[1] ,; 12 022 (1926)-2">[2] ,; 29 000 (1931)-1">[1] ,; 29 795 (1939)-3">[3] ,; 36 650 (1959)-4">[4] ,; 49 000 (1967)-1">[1] ,; 51 385 (1970)-5">[5] ,; 58 000 (1976)-1">[1] ,; 59 843 (1979)-6">[6] ,; 62 000 (1982)-7">[7] ,; 64 000 (1986)-1">[1] ,; 64 000 (1987)-8">[8] ,; 63 081 (1989)-9">[9] ,; 64 400 (1992)-1">[1] ,; 65 700 (1996)-1">[1] ,; 65 800 (1998)-1">[1] ,; 65 400 (2000)-1">[1] ,; 65 300 (2001)-1">[1] ,; 64 238 (2002)-10">[10] ,; 64 200 (2003)-1">[1] ,; 63 500 (2005)-1">[1] ,; 63 500 (2006)-1">[1] ,; 63 500 (2007)-1">[1] ,; 63 700 (2008)-1">[1] ,; 63 283 (2009)-11">[11] ,; 63 292 (2010)-12">[12] ,; 63 300 (2011)-1">[1] ,; 63 108 (2012)-13">[13] ,; 62 959 (2013)-14">[14] ,; 63 185 (2014)-15">[15] ,; 63 417 (2015)-16">[16] ,; 63 058 (2016)-17">[17] ,; 62 841 (2017)-18">[18] ,; 62 269 (2018)-19">[19] ,; 61 938 (2019)-20">[20] ,; 61 180 (2020)-21">[21] ,; 61 571 (2021)-22">[22] ,; 60 707 (2023)-23">[23]
სატელეფონო კოდი	86167
საფოსტო ინდექსი	352800
ოფიციალური საიტი	https://admtuapse.ru/
	ტუაფსე ვიკისაწყობში

ტუაფსე (რუს. Туапсе́, ადიღ. ТIуапсэ) — სამხარეო დაქვემდებარების ქალაქი რუსეთში, კრასნოდარის მხარის ტუაფსეს რაიონის ადმინისტრაციული ცენტრი. 2018 წლის მდგომარეობით ქალაქის მოსახლეობა შეადგენს 62,269 ადამიანს. ქალაქი მდებარეობს შავი ზღვის სანაპიროზე კავკასიონის დასავლეთ ბოლოს, მდინარეების ტუაფსესა და პაუკის შესართავთან. მსხვილი საზღვაო პორტი. საკურორტო რაიონის ცენტრი.

ტუაფსე შაფსუღთა მსხვილი ცენტრია. ქალაქში ამ ენაზე მოსაუბრე 10 ათასი ადამიანი ცხოვრობს. ქალაქის სახელწოდება ადიღეურ ენაზე (ტვ'აფსე) „ორ მდინარეს“ ნიშნავს, თუმცა ასევე მოიხსენიება ადრეულ ბერძნულ წყაროებში, როგორც ტოფსიდა.

თანამედროვე დასახლება 1838 წელს დააარსეს რუსებმა როგორც ველიამინის ციხესიმაგრე. ერთი წლით გვიან იგი შაფსუღებმა აიღეს და მიწასთან გაასწორეს, თუმცა რუსებმა იგი მალევე აღადგინეს. ყირიმის ომის პერიოდში ციხესიმაგრე ოსმალებმა აიღეს (1857-59). 1875-87 წლებში სოფელი ცნობილი იყო სახელით „ველიამინოვსკი პოსად“. 1916 წელს ქალაქის სტატუსი მიიღო.

საბჭოთა ხელისუფლების პერიოდში ტუაფსეში ნავთობის ტერმინალი და დეპო აშენდა. ვლადიმერ შუხოვის დაპროექტებული ნავთობსადენი გროზნოდან და მაიკოპიდან 1928 წლამდე ფუნქციონირებდა. ნავთობგადამმუშავებელი ქარხანაც ამავე პერიოდში აიგო. მეორე მსოფლიო ომში კავკასიის ბრძოლებისას ნაცისტებმა სცადეს ტაუაფსეს ნავთოსადენის ხელში ჩაგდება, რამაც ქალაქს დიდი ზარალი მოუტანა.

აქ მდებარეობს რუსეთის ბავშვთა ბანაკი „ორლიონოკი“ (ყოფილი პიონერთა ბანაკი). მსოფლიოს ჩემპიონი ჭადრაკში ვლადიმერ კრამნიკი და 2005 წლის მის მსოფლიო ნატალია გლებოვა ტუაფსეში არიან დაბადებული.