მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
| ჰამფრი დეივი |
|---|
|
ინგლ. Humphrey Davy |
 |
| დაბ. თარიღი |
17 დეკემბერი, 1778(1778-12-17)[[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243.-1">[1] [[:საფრანგეთის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Bibliothèque_nationale_de_France]]_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12459774t_BnF_authorities]:_პლატფორმა_ღია_მონაცემები_—_2011.-2">[2] SNAC_—_2010.-3">[3] Gibbs F. W._[http://global.britannica.com/biography/Sir-Humphry-Davy-Baronet_Encyclopædia_Britannica]-4">[4] [[:d:Q67129259|Lundy D. R.]]_The_Peerage-5">[5] Internet_Speculative_Fiction_Database_—_1995.-6">[6] [[:de:s:Brockhaus_Enzyklopädie|ბროკჰაუზის_ენციკლოპედია]]-7">[7] [http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0021650.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.-8">[8] [[:hr:Dalibor_Brozović|Brozović D.]],_[[:hr:Tomislav_Ladan|Ladan T.]]_[[:ხორვატული_ენციკლოპედია|Hrvatska_enciklopedija]]_—_[[:hr:Leksikografski_zavod_Miroslav_Krleža|LZMK]],_1999._—_9272 გვრ.-9">[9] [[:en:Robert_Hunt_(scientist)|Hunt R.]]_[[:en:s:Dictionary_of_National_Biography,_1885-1900/Davy,_Humphry|Davy,_Sir_Humphry]]_//_''[[:d:Q15987216|Dictionary_of_National_Biography]]''_/_[[:en:Leslie_Stephen|L. Stephen]],_[[:en:Sidney_Lee|S. Lee]]_—_[[:ლონდონი|London]]:_[[:en:Smith,_Elder_&_Co.|Smith,_Elder_&_Co.]],_1885.-10">[10] [[:en:s:1911_Encyclopædia_Britannica/Davy,_Sir_Humphry|Davy,_Sir_Humphry]]_//_''[[:en:Encyclopædia_Britannica_Eleventh_Edition|Encyclopædia_Britannica]]'':_''a_dictionary_of_arts,_sciences,_literature_and_general_information''_/_[[:en:Hugh_Chisholm|H. Chisholm]]_—_11_—_[[:ნიუ-იორკი|New_York]],_[[:კემბრიჯი|Cambridge,_England]]:_[[:en:Cambridge_University_Press|University_Press]],_1911._—_P. 871–873.-11">[11] |
|---|
| დაბ. ადგილი |
პენზანსი[[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243.-1">[1] Дэви_Гемфри_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]_/_под_ред._[[:ალექსანდრე_პროხოროვი|А. М. Прохорова]]_—_3-е_изд._—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.-12">[12] [[:en:Robert_Hunt_(scientist)|Hunt R.]]_[[:en:s:Dictionary_of_National_Biography,_1885-1900/Davy,_Humphry|Davy,_Sir_Humphry]]_//_''[[:d:Q15987216|Dictionary_of_National_Biography]]''_/_[[:en:Leslie_Stephen|L. Stephen]],_[[:en:Sidney_Lee|S. Lee]]_—_[[:ლონდონი|London]]:_[[:en:Smith,_Elder_&_Co.|Smith,_Elder_&_Co.]],_1885.-10">[10] [[:en:s:1911_Encyclopædia_Britannica/Davy,_Sir_Humphry|Davy,_Sir_Humphry]]_//_''[[:en:Encyclopædia_Britannica_Eleventh_Edition|Encyclopædia_Britannica]]'':_''a_dictionary_of_arts,_sciences,_literature_and_general_information''_/_[[:en:Hugh_Chisholm|H. Chisholm]]_—_11_—_[[:ნიუ-იორკი|New_York]],_[[:კემბრიჯი|Cambridge,_England]]:_[[:en:Cambridge_University_Press|University_Press]],_1911._—_P. 871–873.-11">[11] |
|---|
| გარდ. თარიღი |
29 მაისი, 1829(1829-05-29)[[:en:Robert_Hunt_(scientist)|Hunt R.]]_[[:en:s:Dictionary_of_National_Biography,_1885-1900/Davy,_Humphry|Davy,_Sir_Humphry]]_//_''[[:d:Q15987216|Dictionary_of_National_Biography]]''_/_[[:en:Leslie_Stephen|L. Stephen]],_[[:en:Sidney_Lee|S. Lee]]_—_[[:ლონდონი|London]]:_[[:en:Smith,_Elder_&_Co.|Smith,_Elder_&_Co.]],_1885.-10">[10] [[:საფრანგეთის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Bibliothèque_nationale_de_France]]_[http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12459774t_BnF_authorities]:_პლატფორმა_ღია_მონაცემები_—_2011.-2">[2] SNAC_—_2010.-3">[3] Gibbs F. W._[http://global.britannica.com/biography/Sir-Humphry-Davy-Baronet_Encyclopædia_Britannica]-4">[4] Internet_Speculative_Fiction_Database_—_1995.-6">[6] [http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0021650.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.-8">[8] [[:hr:Dalibor_Brozović|Brozović D.]],_[[:hr:Tomislav_Ladan|Ladan T.]]_[[:ხორვატული_ენციკლოპედია|Hrvatska_enciklopedija]]_—_[[:hr:Leksikografski_zavod_Miroslav_Krleža|LZMK]],_1999._—_9272 გვრ.-9">[9] [[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243.-1">[1] (50 წლის) |
|---|
| გარდ. ადგილი |
ჟენევა[[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243.-1">[1] Дэви_Гемфри_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]_/_под_ред._[[:ალექსანდრე_პროხოროვი|А. М. Прохорова]]_—_3-е_изд._—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1969.-12">[12] |
|---|
| დასაფლავებულია |
სამეფო სასაფლაო[[:d:Q27861705|Rossel P.]]_[[:d:Q27861708|Une_visite_du_cimetière_de_Plainpalais]]_—_[[:fr:Pully|Pully]]:_1994.-13">[13] |
|---|
| მოქალაქეობა |
.svg/20px-Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg.png) დიდი ბრიტანეთის და ირლანდიის გაერთიანებული სამეფო
.svg/20px-Flag_of_Great_Britain_(1707–1800).svg.png) დიდი ბრიტანეთის სამეფო |
|---|
| საქმიანობა |
ქიმიკოსი[[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243.-1">[1] [[:გერმანიის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Deutsche_Nationalbibliothek]]_[http://d-nb.info/gnd/118524089/_Record_#118524089]_//_ინტეგრირებული_ნორმატიული_ფაილი_—_2012—2016.-14">[14] , გამომგონებელი, ფიზიკოსი[[:გერმანიის_ეროვნული_ბიბლიოთეკა|Deutsche_Nationalbibliothek]]_[http://d-nb.info/gnd/118524089/_Record_#118524089]_//_ინტეგრირებული_ნორმატიული_ფაილი_—_2012—2016.-14">[14] , გეოლოგი, ფოტოგრაფი, პოეტი და მწერალი[https://www.bartleby.com/lit-hub/library_Library_of_the_World's_Best_Literature]_/_[[:d:Q952614|C. D. Warner]]_—_1897.-15">[15] |
|---|
| მუშაობის ადგილი |
ლონდონის სამეფო საზოგადოება |
|---|
| ალმა-მატერი |
ტრუროს საკათედრო სკოლა |
|---|
| განთქმული მოსწავლეები |
მაიკლ ფარადეი |
|---|
| სამეცნიერო ხარისხი |
|
|---|
| მეუღლე |
ჯეინ დეივი[[:d:Q17565097|Oxford_Dictionary_of_National_Biography]]_/_[[:en:Colin_Matthew|C. Matthew]]_—_[[:ოქსფორდი|Oxford]]:_[[:ოქსფორდის_უნივერსიტეტის_გამომცემლობა|OUP]],_2004.-16">[16] |
|---|
| მამა |
Robert Davy[[:d:Q67129259|Lundy D. R.]]_The_Peerage-5">[5] |
|---|
| დედა |
Grace Millett[[:d:Q67129259|Lundy D. R.]]_The_Peerage-5">[5] |
|---|
| ჯილდოები |
სამეფო საზოგადოების წევრი, კოპლის მედალი_—_[[:ლონდონის_სამეფო_საზოგადოება|Royal_Society]].-17">[17] , სამეფო მედალი, რუმფორდის მედალი-18">[18] , Prix du Galvanisme, ბეიკერის სახელობის ლექცია, ზოოლოგიური საზოგადოების წევრი, ამერიკის ხელოვნებისა და მეცნიერების აკადემიის წევრი და Royal Society Bakerian Medal |
|---|
|
|
| ხელმოწერა |
 |
|---|
|
სერ ჰამფრი დეივი (ინგლ. Humphry Davy; დ. 17 დეკემბერი 1778, პენზანსი — გ. 29 მაისი 1829, ჟენევა) — ბრიტანელი ქიმიკოსი, ფიზიკოსი და გამომგონებელი.
დევი დაიბადა პენზანსში (კორნუოლი, ინგლისი, გაერთიანებული სამეფო) 1778 წლის 17 დეკემბერს. 1801 წელს სამეფო ინსტიტუტის ასისტენტი, 1802 წლიდან პროფესორი, 1820 წლიდან ლონდონის სამეფო საზოგადოების პრეზიდენტი.
დეივისთან სწავლობდა და მუშაობდა მაიკლ ფარადეი.
20 წლის ჰამფრი დეივიმ აფთიაქში მუშაობის დაწყებისთანავე გააკეთა აღმოჩენა, რომელმაც განსაზღვრა მისი შემდგომი მოღვაწეობის ბედი– მან დაამტიკიცა რომ აზოტის ქვეჟანგი (N2O-მალხენი აირი) ტკივილს აყუჩებს.
ელექტროლიზის თავისებური ხერხის გამოგონებით დეივიმ შეძლო დაეშალა ნატრიუმისა და კალიუმის ჰიდროქსიდები და თავისუფალი სახით მიიღო ეს ორი ტუტე მეტალი. მოკლე ხანში მეცნიერმა თავისუფალი სახით გამოყო კალციუმი, მაგნიუმი, სტრონციუმი, ბარიუმი. ჰამფრი დეივი 6 ახალი ქიმიური ელემენტის პირველაღმომჩენად ითვლება. მან დეტალურად შეისწავლა ქლორწყალბადმჟავა და ქლორი. მანვე შეიმუშავა მჟავათა წყალბადური თეორია.
ელექტროდენთან მუშაობამ ჰამფრი დეივი მიიყვანა ელექტრული რკალის აღმოჩენისთან, რაც შემდგომ ზეძლიერი ნათურების – რეფლექტორების, შუქურებისა და მსგავსი მოწობილობების შესაქმნელად გამოიყენეს. დეივის ეკუთვნის სპეციალური სანათის კონსტრუქცია მეშახტეთათვის (გამოიგონა 1815 წელს), რომლის უსაფრთხო მოქმედება გამორიცხავდა აირების აფეთქებას და ხანძარს მაღაროებსა და ჭაურებში.
თვითონ ეს გამოჩენილი სწავლული თავის საუკეთესო აღმოჩენად მიიჩნევდა მაიკლ ფარადეის გამოყვანას მსოფლიო მეცნიერების სარბიელზე.
გარდაიცვალა ჟენევაში (შვეიცარია).
საბავშვო ენციკლოპედია, გვ. 16; თბილისი, 2006.
_1-1">
1.1 [[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243._1-2">
1.2 [[:ru:Яковлев,_Владимир_Анатольевич_(химик)|Яковлев В. А.]]_[[:ru:s:ЭСБЕ/Деви,_Хэмфри|Деви,_Хэмфри]]_//_''[[:d:Q23892911|Энциклопедический_словарь]]''_—_[[:სანქტ-პეტერბურგი|СПб]]:_[[:ru:Брокгауз_—_Ефрон_(издательство)|Брокгауз_—_Ефрон]],_1893._—_Т. X._—_С. 242–243.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
