Zmiany w kodeksie pracy 2024. Do stażu pracy wliczane będą działalność gospodarcza, umowy zlecenia, agencyjne, niezawodowa służba wojskowa i inne okresy ubezpieczenia

• Nowe okresy będą zaliczane do stażu pracy
• Kiedy zmiany dot. stażu pracy wejdą w życie?
• Jak jest obecnie?

Nowe okresy będą zaliczane do stażu pracy

MRPiPS zamierza dodać nowy art. 302[1] kodeksu pracy, zgodnie z którym do okresu zatrudnienia (czyli do tzw. stażu pracy) – poza wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych – wliczane będą okresy wykonywania pracy i prowadzenia działalności określone w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 5a, 6, 8, 11, 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497), jeśli stanowiły tytuł do ubezpieczeń społecznych. 

Chodzi tu o okresy:
- prowadzenia działalności pozarolniczej, w tym w szczególności – indywidualnej działalności gospodarczej, 
- wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, 
- pełnienia mandatu posła, posła do Parlamentu Europejskiego lub senatora, 
- wykonywania odpłatnie pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, 
- pełnienia czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego; 
- odbywania służby zastępczej czy 
- wykonywania pracy z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych. 

Ponadto do stażu pracy będą zaliczane niektóre okresy niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przewidziane w przepisach szczególnych, które wiążą się z wykonywaniem pracy lub działalności co do zasady stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług przez uczniów szkół ponadpodstawowych lub studentów do ukończenia 26 lat).

Zgodnie z planowaną nowelizacją, wyżej wskazane nowe okresy zaliczane do stażu pracy będą musiały być potwierdzane zaświadczeniem wydawanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, którego przedmiotem będzie podleganie ubezpieczeniom społecznym z wymienionych tytułów lub niepodleganie ubezpieczeniom społecznym w przypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych. 

W ostatnim przypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie obowiązany do przeprowadzenia stosownego postępowania wyjaśniającego, w którym ciężar dowodu będzie spoczywał na zainteresowanym.

Kiedy zmiany dot. stażu pracy wejdą w życie?

Za przygotowanie tej nowelizacji odpowiada osobiście Agnieszka Dziemianowicz-Bąk Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu w III kwartale 2024 r. 
A więc nie jest wykluczone, że ta nowelizacja kodeksu pracy wejdzie w życie jeszcze w 2024 roku. A na pewno w 2025 roku.

Jak jest obecnie?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zauważa, że w obecnym stanie prawnym nie ma jednolitych zasad ustalania stażu pracy dla celów ustalania wszystkich uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy i dostępu do określonych stanowisk pracy. W art. 302 Kodeksu pracy znajduje się jedynie fragmentaryczna regulacja, zgodnie z którą do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w niektórych formacjach mundurowych (art. 302 Kodeksu
pracy). 
Ale przepisy prawa pracy – zarówno Kodeksu pracy, pragmatyk służbowych, jak i autonomicznych źródeł prawa pracy (układy i porozumienia zbiorowe, statuty i regulaminy) – przewidują szereg uprawnień pracowniczych, których przesłanką nabycia jest przebycie przez pracownika określonego stażu pracy. Mowa tu choćby o takich uprawnieniach, jak prawo do nagrody jubileuszowej czy dodatku stażowego. 

Zdaniem Ministerstwa brak powszechnie obowiązującej regulacji zasad ustalania stażu pracy powoduje w praktyce istotne wątpliwości, a w wielu przypadkach prowadzi pracodawców do ustalania stażu pracy wyłącznie na podstawie okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych.

A z drugiej strony obecnie na rynku pracy w Polsce prace tego samego rodzaju wykonywane są na podstawie różnych stosunków prawnych i w różnych formach, co często wprost wynika z przepisów prawa. Ustalanie stażu pracy wyłącznie z odwołaniem się do okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy prowadzi więc do nierównego traktowania w zakresie nabywania uprawnień pracowniczych osób, które przebyły okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych oraz osób, które wykonywały pracę na podstawie innych stosunków prawnych i w innych formach.

Zdaniem MRPiPS jest to niekorzystne dla pracowników, którzy przed nawiązaniem stosunku pracy wykonywali pracę na innych podstawach niż stosunek pracy, w tym pracę tego samego rodzaju. Budzi to istotne wątpliwości w zakresie zgodności takiego rozwiązania z wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadą równości. Na ten problem uwagę zwracały w przesłości także sądy, przykładowo w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 maja 2015 r., II OSK 2429/13. 

Dlatego Ministerstwo chce zmienić  kodeks pracy, aby wyrównać szanse przywołanych grup w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych (np. nagród jubileuszowych, dodatków stażowych), jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego. 

Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Pracy.