Брагуи

Брагуи
براہوئی
Ең көп таралған аймақтар
Пәкістан	2,3 млн
Ауғанстан	244 000
Иран	11 000
Түрікменстан	1 600
Тілдері
брауи тілі
Діні
суннизм

Брагуи (өз атауы – брахуи, би­ра­хуи, бра­гуй) — Пәкістандағы дравидтер тобының халқы (негізінен Белужстан провинциясының солтүстік-шығысында, сондай-ақ Синдтің солтүстігінде және Пенджабтың батысында). Саны 2,7 млн. ​​адам (2005). Сонымен қатар Ауғанстан (Кандагар аумағында – 250 мың адам), Шығыс Иран (Систан және Белужстан провинциясының оңтүстік-шығысында – 11 мың адам) және Түркіменстанда (1,6 мың адам) тұрады.

Этногенезі

Брагуидің нақты қалай пайда болғаны белгісіз. Бұл атау таза дравидтік болып саналады, сондықтан олар Үндістанға біздің эрамызға дейінгі 4 мыңжылдықта қоныс аударған дравид этникалық тобының қалдықтары деп болжауға болады. Брагуилар өз тарихында белудждердің, күрдтердің, моңғолдардың және арабтардың ықпалында болды. Көбінесе олар ассимиляцияға ұшыраған және басқа халықтармен ассимиляциялауды жалғастыруда. Бұл тарихи тұрғыдан брагуилерге тиесілі белгілі бір аумақтың болмауының салдары.

Тілі

Брауи тілінде сөйлейді, сонымен қатар бе­лудж­, ур­ду, да­ри, парсы, араб­ тілдері де қолданылады. ХІХ - ХХ ғасырдың басында латын әліпбиіне негізделген жазуды енгізуге талпыныс жасалды. Екі негізгі диалекті бар - Калаттың солтүстігіндегі биік таулы жерлерде сөйлейтін Сараван тілі (Пәкістан) және Калаттың оңтүстігіндегі жазықтарда таралған джалван тілі.

Діні

Брагуи тұрғындарының көпшілігі ханафи мәзһабындағы суниттік мұсылмандар.

Тарихы

Брагуи сардары (көсем)

Брагуи. 1910 ж.

Брагуидің этникалық тарихы зерттелмеген. Брагуилер прото-дравид халқының қалдықтары болып табылады, олардың көпшілігі біздің эрамызға дейінгі 4 мыңжылдықта Үндістанға қоныс аударған. Брагуилердің этникалық келбетін қалыптастыруға белуждер, күрдтер, ауғандықтар, даталар, моңғолдар, арабтар қатысты. 16 ғасырдың басына қарай Белужстанның орталығында үнділік Сева әулетінің билеушілерімен соғыстар кезінде Мирвари тайпасы бастаған одақ құрылып, 1530 жылы оның басшысы Калатты басып алды. 1660 жылдары Ұлы Моғолстанның губернаторына қарсы көтеріліс нәтижесінде камбрани тайпасының сардары Мир-Ахмед (Ахмедзаевтар әулетінің негізін қалаушы) басқарған Брагуй конфедерациясы пайда болды. Қазіргі брагуилер Пәкістанның саяси өміріне белсенді қатысады. Дәстүрлі мәдениеті белудж мәдениетіне жақын.

Кәсібі

Пәкістанда тау етегі мен тау аңғарларында егіншілікпен (бидай, тары) айналысады. Брагуилер мал шаруашылығымен де айналысады. Қой мен ешкі, сонымен қатар буйвол, жылқы, түйе өсіріледі. Брагуи - малшылары, әсіресі Иран мен Ауғанстанда көшпелі және жартылай көшпелі өмір сүреді. Жағдайы төмен малшылар ауыл шаруашылығына жұмысқа алынады. Әйелдер киіз басу, тоқу, кесте тігумен айналысады.

Өмір салты

Брагуилердің өмірін сипаттайтын ережелер жиынтығы, дәстүр бар, олар оны күнделікті өмірде ұстанады. Тайпаларға бөліну сақталған, Пәкістанның брагуилері төрт тайпалық одаққа бөлінеді. Бөлінудің кішігірім бірліктері - рулар. Рулар өз кезегінде рубасылар мен ақсақалдар басқаратын рулардан тұрады.

Дәстүрлі баспаналары

Көшпелі және отырықшы тұрғындары бар. Малшылар өздерімен тасымалдауға ыңғайлы жеңіл шатырларда тұрады. Отырықшы брагуилер тұрақты үйлер салады. Кедейлердің үйлері жапырақтар мен қамыстан тұрғызылған. Неғұрлым ауқатты брагуилер ағаштан, балшықтан салынған үйлерде тұрады.

Дәстүрлі киімдері

Дәстүрлі киімге - ұзын, кең көйлек, шаровар және киізден жасалған қалпақ кіреді. Сондай-ақ жеңсіз күртеше, халат, орамал киеді, аяқтарына сандалдар киеді. Брагуилер тығыз дене бітімімен және ұзын шаштарымен ерекшеленеді.

Дәстүрлі тағамдары

Отырықшы брагуилер бидай мен тары өсіреді, олар ұнға ұнтақталып, ашытылмаған нанға пісіріледі. Ерекше жағдайларда күрішті пайдаланады. Брагуйдің диетасында қозы мен ешкі еті маңызды рөл атқарады. Жазық аймақтардағы бай фермерлер мал өсіреді. Тамақты көбінесе ортақ табақтан қолмен жейді. Сүтттен, сүзбе, сары май және ерітілген май жасайды. Құрма, жабайы жемістер мен көкөністер де брагуйдің диетасының бөлігі болып табылады. Шай тамақпен бірге ішіледі, сонымен қатар әртүрлі қоғамдық рәсімдердің бөлігі ретінде қабылданады.

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Брагуи