Джемшид

Джемшид
جمشیدی
Бүкіл халықтың саны
230 000
Ең көп таралған аймақтар
Ауғанстан	150 000
Иран	80 000
Тілдері
дари тілі, тәжік тілі
Діні
суннизм

Джемшидтер (Жемшидтер) (өз атауы — джамшиди, дари جمشیدی) — Ауғанстанның солтүстік-батысында және Иранның Хорасан провинциясының солтүстік-шығысында тұратын иран тілді халық. Жалпы саны 230 мың адам, Ауғанстанда – 150 мың адам, Иранда – 80 мың адам. Шағын тобы Түркіменстанда тұрады.

Тілі

Олар дари және тәжік тілінің жамшиди диалектісінде сөйлейді.

Діні

Сенушілердің діни көзқарасы, сүнниттік мұсылмандар.

Тарихы

Олар чараймактардың құрамына кіреді, аты аңызға айналған Иран шахы Джемшидтен шыққан. 1392-93 жылдары Бадхыздағы шекараны қорғау үшін ерекше шарттармен қоныстанды. Гератты Надир шах жаулап алғаннан кейін (1732) олар Мешхед аймағында 4 жылға қоныстанды, Яр Мұхаммед хан тұсында (1844) артықшылықты позициясын жоғалтты, джемшидтің бір бөлігі Хиуаға қашты. 1908 жылы 10 мың жемшид әмір Хабибулланың қуғын-сүргінінен қашып, Ресейге кетті.

Кәсібі

Негізгі дәстүрлі кәсібі – жартылай көшпелі мал шаруашылығы (қой, оның ішінде семіз құйрықты және қаракөл қойлары, сондай-ақ ешкі, түйе, жылқы), негізінен егіншілікпен (бидай, арпа, жоңышқа, беде, мақта, қауындар). Иіру, тоқу, теріні өңдеу және ұқсату дамыған.

Өмір салты

Ру-тайпалық бөлінудің қалдықтары сақталған. Неке патрилокалды, туыстық қатынас патрилиналды.

Дәстүрлі баспаналары

Жазғы тұрғын үйлері (чаппари) - шатер үйлерде, лашықтарда, сондай-ақ жеркепелерде тұрады. Қыста - саман үйлерде қоныстанады.

Дәстүрлі киімдері

Дәстүрлі ерлер киімі — мақта матадан жасалған жейде мен шалбар, қара, жеңсіз күртеше, сақиналар, кейде бір құлағына сырға тағады. Әйелдер — ақ немесе түрлі-түсті шалбар, көйлек, мата жамылғы, сақиналар, сырғалар, кең жұп білезіктер, кулондары бар бас киімдер т.б.

Дәстүрлі тағамдары

Негізгі тағамдары – нан және сүт өнімдері.

Фольклоры

Музыка мен би фольклоры сақталған. Ат жарысы танымал.