Жалпы ішкі өнім

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
(ЖІӨ бетінен бағытталды)
Навигацияға өту Іздеуге өту
Жан басына шаққандағы атаулы ЖІӨ;АҚШ долларымен ( 2008 жылғы жағдай бойынша)
Сатып алу қабілетінің паритеті бойынша 2008 жылы қайта есептелген атаулы ЖІӨ * Ең жоғарысы: Люксембург — 58 600 АҚШ доллары * Ең төмені: Шығыс Тимор — 400 АҚШ доллары * Әлем бойынша орташа көрсеткіш: 8800 АҚШ доллары

Жалпы Ішкі Өнім, ЖІӨ (ағылш. gross domestic product) — мемлекет территориясындағы барлық өндірушілердің белгілі бір кезең ішінде өндірген түпкі тауарлары мен көрсеткен қызметтерінің нарықтық құнын білдіретін жиынтық көрсеткіш. Бұл атауды ең алғаш Саймон Кузнец ұсынды.

Жалпы Ішкі Өнім - қорытынды макроэкономикалық көрсеткіштердің бірі, бір жылда елдің ішінде осы елге, сондай-ақ өзге де елдерге тиесілі өндіріс факторларын пайдалана отырып жасалынған түпкілікті өнімнің рыноктық бағалармен белгіленген жиынтықты құнын білдіреді.[1]

  • атаулы' (ағылш. nominal GDP) — берілген жылдағы ағымдағы бағалар арқылы көрсетіледі.
  • нақты (ағылш. real GDP) (инфляцияға түзетілген) — базалық жыл ретінде көрсетілген уақыттағы бағалар арқылы көрсетіледі . Нақты ЖІӨ бағаның әсерін емес, нақты өндіріс өсуінің ЖІӨ-ге әсерін көрсетеді.[2].
  • Атаулы ЖІӨ-нің нақты ЖІӨ-ге қатынасы ЖІӨ дефляторы" деп аталады.
  • Фактылы ЖІӨ— толық жұмыспен қамтылмаған кездегі ЖІӨ. Экономикада іске асырылған мүмкіндіктерді көрсетеді.
  • Әлеуетті ЖІӨ — толық жұмысбастылық кезіндегі ЖІӨ.Экономиканың бар мүмкіндікті пайдалану кезіндегі ЖІӨ-н көрсетеді.
ВВП (1993-1998 жылдары) әр түрлі елдерде

Есептеу әдістері

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

ЖІӨ 3 түрлі тәсілмен есептеледі:

Табыс бойынша

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  • Бұл жағдайда ЖІӨ экономикалық ресурстардың меншік иелерінің табыстарының қосындысы ретінде, яғни факторлар табыстарының қосындысы түрінде анықталады.Халық, корпорациялар табыстары, жинақтаулар пайыздары, мемлекеттің іскерлік табыстары, импортқа және өндіріске салығы түріндегі табысытарының қосындысы;

Мемлекеттік тізім

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Шығын бойынша

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  • шығыс бойынша — барлық макроэкономикалық агенттердің шығындарының қосындысын көрсетеді. Үй шаруашылығының пайдалану шығысы, фирмалардың инвестициялық шығыстары, мемлекеттің тауарлар сатып алу шығыстары, қызметтер мен инвестициялар және таза экспорт (эспорттан импортты алып тастағандағы) қосындысы;
, мұнда

Қосылған құн бойынша

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  • Тек қана әр фирманың қосылған бағаларының қосындысы (берілген мекеме қойған қосылған баға).

ЖІӨ ұлттық экономиканың негізгі көрсеткіші болып табылады. ЖІӨ орталық банк пен үкіметтің қор индекстеріне және ақша-несиелік саясатына зор ықпал етеді.

ЖІӨ көлемі бойынша дүние жүзінде бірінші орынды АҚШ алады, ал жан басына шаққанда алғашқы орынды Люксембург алады.[3]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы — Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9
  2. и реальный ВВП(қолжетпейтін сілтеме)
  3. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3

Тағы қараңыз

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Жалпы Ұлттық Өнім