Portal:Dîrok
Portalên Wîkîpediya: Dîn • Dîrok • Erdnîgarî • Huner • Jînenîgarî • Matematîk • Teknolojî • Zanist
Portala Dîrokê
Dîrok an jî tarîx lêkolîna zanistî ya zemanê berê ye ku bûyerên berê li gorî konteksta kronolojiyê û çavkaniyan bi sedem û netîceyên xwe bi awayekî rexneyî tên nirxandin. Pisporên dîrokê dîroknas (dîrokzan, dîrokvan) in. Dîroknas di lêkolîna zemanê berê de çavkaniyên tarîxî yên wekî belgeyên nivîskî, tecribeyên devkî, nîşanên xwezayî û objeyên maddî wekî berhemên hunerî bi kar tînin.
Dîroknas bi riya vegotinan hewl didin ku zemanê berê fêm bikin û pêşkêş bikin. Bi gelemperî li ser kîjan vegotin bûyerekê herî baş rave dike û li ser muhîmiya sedem û netîceyên wan yên cuda nîqaş dikin.
Herodot, dîroknasekî yewnan ê sedsala 5an, di nav tradisyona rojavayê de wek "bavê tarîxê" tê nasîn, tevî ku carinan jê re "bavê derewan" jî hatibe gotin. Li gel Tûkûdîdesî, wî bingehên lêkolîna tarîxa mirovahiyê ya modern damezrand. (Gotarê bixwînê...)
Gotarên dîrokê
Wêneyên bijartî
Di dîrokê de îro
Bûyer
- 1870 – Fransa ji Prusyayê re şer îlan kir.
- 1912 – Meteorek bi giraniya 190 kg'ê ser esmana bajara Navajo yê wîlayeta Arîzonayê ya girêdayî Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê teqiya û parçeyên we ketin ser bajarê.
- 1916 – Şerê Cîhanê ya Yekem: Herba Fromellesê: Serbazên brîtanî û awistiralî di destpêka Şerê Sommeyê de êrîşî xendekên almanan kirin.
- 1924 – Hêzên Iraqê bi piştgiriya hêzên hewayî yên Îngilîstanê ketin nav Silêmanî û dawî li hikûmeta Berzencî anî.
- 1940 – Şerê Cîhanê yê Duyem: Kruvazora sivik (cureyek keştiya cengê) yê îtaliyan bin av bû: 121 kes mirin.
- 1947 – Siyasetmedarê korêyî Lyuh Woon-hyung hate kuştin.
- 1979 – Serhildêrên Sandanistayê li Nîkaraguayê hikûmeta malbata Somozayê hilweşandin. Hikûmeta Somozayê ji aliyê Amerîkayê ve dihate piştgirîkirin.
- 2012 – Piştî ku hêzên Beşar Esedê wekî hemleyekî stratejîk ji bajarên kurdan derketin, gelê gurd li rojavayê Kurdistanê bajar û bajarokên kurdî xistin bin kontrola xwe.
Jidayîkbûn
- 1893 – Vladîmîr Mayakovskî, aktor û helbestvanê rûs
Mirin
- 1374 – Francesco Petrarca, nivîskar û helbestvanê îtalî