1906
1906 (MCMVI) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne maondag op de Gregoriaanse kalender.
Gebeurtenisse
[bewirk | brón bewèrke]- 11 fibberwarie - Paus Pius X gief d'n encycliek Vehementer nos oet.
- 18 februari - De ieërste Vastelaovesgezèt "Den Uul van den Grauwert" (Vastelaovesgezèt veur de stad Mofert en ómgaeving) weurt oetgegaeve.
- 18 fibberwarie - Armand Fallières weurt geïnstalleerd es president vaan Fraankriek; heer volg Émile Loubet op.
- 7 april - Oetbarsjting van de Vesuvius.
- 18 april - Bie 'nen aerdsjóddel mèt 'n krach van 7,8 op de sjaal van Richter weurt de Californische sjtad San Francisco verweus.
- 18 april - In de Nederlands Hervörmde Kèrk weurt de Gereformeerde Bond opgeriech.
- 11 juli - Alfred Dreyfus weurt gerehabiliteerd.
- 20 juli - In Finland kriege vrouwluuj veur 't ièrsj in Europa actief en passief keesrech.
- 16 augustus - Bie Valparaíso in Chili vingk 'nen aerdsjóddel mèt 'n krach van 8,2 op de sjaal van Richter plaats; ca. 20.000 doaje.
- 22 december - Leo Kierkels weurt tot preester gewijd.
- zoonder datum
- De provincie Nederlands Limburg stop d'n titel 'Hertogdóm' te veure.
- D'n Italiaansen taolkundege Matteo Giulio Bartoli publiceert Das Dalmatische, de insegste oersprunkeleke studie nao 't daan al oetgestorve Dalmatisch.
- 't Territorium Papoea, noe deil vaan Papoea Nui-Guinea, kump oonder Australisch bestuur.
Nobelprieze
[bewirk | brón bewèrke]- Natuurkunde: Joseph John Thomson "um zien theoretisch en experimenteel oonderzeuk nao elektrische geleiing in gaas."
- Sjemie: Henri Moissan "[um zien] oonderzeuk nao en isolatie vaan 't elemint fluor, en veur de nao häöm geneumden èllentrikken ove.
- Geneeskunde: Camillo Golgi en Santiago Ramón y Cajal "es erkinning veur hun werk euver de structuur vaan 't zenuwestèlsel.
- Literatuur: Goisuè Carducci "neet allein um zien depe gelierdheid en kritisch oonderzeuk, meh veural es ierbetuin aon de sjöppende energie, frisheid vaan stijl en lyrische krach die zien poëtische meisterwerke kinsjetse."
- Vrei: Theodore Roosevelt "[um] zien succesvol bemiddeling in 't ind vaan de Russisch Japansen Oorlog en um zien intrèsse in gesjèlsoplossing, boemèt heer 't Haags Hof vaan Arbitraasj vaan zien ierste zaak heet veurzeen."
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]- 12 jannewarie - Emmanuel Lévinas, Litouws-Franse filosoof (gestorve 1995)
- 13 jannewarie - Zhou Youguang, Chinesen taolkundege (gestorve 2017)
- 26 jannewarie - Leo Halle, Nederlandse voetbalkeeper (gesjtorve 1992)
- 4 fibberwarie - Clyde Tombaugh, Amerikaanse astronoom (gesjtorve 1991)
- 7 fibberwarie - Oleg Antonov, Sovjet-Russische vleegtuugboewer (gesjtorve 1984)
- 12 fibberwarie - Jan Broeksz, Nederlandse journalis, ómrooppioneer, politicus en radiopresentator (gesjtorve 1980)
- 18 fibberwarie - Hans Asperger, Oasteriekse kènjerarts (gesjtorve 1980)
- 26 fibberwarie - Madeleine Carroll, Britse actries (gestorve 1987)
- 4 miert - Charles Walgreen jr., Amerikaanse óngernummer (gesjtorve 2007)
- 8 miert - Victor Hasselblad, Zjweedse oetvènjer (gesjtorve 1978)
- 13 april - Samuel Beckett, Ierse toneelsjriever en diechter (gestorve 1989)
- 18 april - Clara Eggink, Nederlandse diechteres (gestorve 1991)
- 3 juni - Joséphine Baker, Amerikaans-Franse danseres, zangeres en actrice (gesjtorve 1975)
- 15 juni - Léon Degrelle, Belzje politicus (gesjtorve 1994)
- 15 juni - Johan te Slaa, Nederlandse acteur (gesjtorve 1980)
- 1 augustus - Alphons Winters, Nederlands-Limburgse sjilder (gesjtorve in 2000)
- 25 september - Dmitri Sjostakovitsj, Sovjet-Russische componis (gestorve 1975)
- 14 oktober - Hannah Arendt, Duutse filosofe (gestorve 1975)
- 17 november - Soichiro Honda, Japanse autofabrikant (gesjtorve 1991)
- 30 november - Andrés Henestrosa, Mexicaanse dichter, essayis, óngerwiezer, politicus en taalkundige (gesjtorve 2008)
- 2 december - Jean Daninos, Franse autoconstructeur (gesjtorve 2001)
- 2 december - Peter Carl Goldmark, Hongaars-Amerikaanse oetvènjer (gesjtorve 1977)
- 19 december - Leonid Brezjnev, Sovjet-politicus (gesjtorve 1982)
- 19 december - Frans-Joseph van Thiel, Nederlandse politicus (gesjtorve 1993)
- 30 december - Sir Carol Reed, Britse filmregisseur (gesjtorve 1976)
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]- 25 jannewarie - Petrus Lambertus Goossens, Belzje geistelike (78)
- 27 jannewarie - Frederik Willem Jacob van Aylva van Pallandt, Nederlandse politicus (79)
- 29 jannewarie - Christiaan IX vaan Denemarke (87)
- 13 miert - Susan B. Anthony, Amerikaanse feministe en burgerrechteactiviste (86)
- 21 miert - Carl von Siemens, Duitsen industrieel (77)
- 19 april - Pierre Curie, Franse natuurkundige, Nobelpries in de Natuurkunde 1903 (46)
- 19 april - Spencer Gore, Britsen tennisser en cricketer (56)
- 23 mei - Henrik Ibsen, Noorse sjriever en literatuurcriticus (78)
- 1 september - Alfons Janssens, Belzje politicus (64)
- 5 september - Ludwig Boltzmann, Oasteriekse natuur- en wiskundige (62)
- 27 september - Hendrik Dyserinck, Nederlandse marineoffeseer en politicus (68)
- 22 oktober - Paul Cézanne, Franse sjilder (67)
- 9 november - Élisabeth Catez, Franse mystica en heilege (26)
- 13 december - Jan Gerard Palm, Curaçaose componis (75)
- 14 december - Jean A. Oudemans, Nederlandsen astronoom (78)