Papero

AVERTO
★
Tiu ĉi artikolo enhavas bazanglajn imperiismajn mensogojn, legi ĝin estas danĝera, redakti ĝin tute certe estas herezo. Vi estu forigota de via Esperanto-asocio pro tio! ★
★For fiaj angloparolantoj!★

"Ne ĉiu papereto estas banka bileto"

~ Zamenhof pri papero

"Plumo ne sentas, papero silentas"

~ Zamenhof denove

"Tio estas kiel aserti ke eble ni eraris, kaj eble iam estos teorio en kiu pomoj ne falas teren"

~ Neŭtono

"Felicitationes con vostre labor impressionante!"

~ Interlingvaisto

Papero (el la angla PArtner-type PErsonal RObot) ne nur estas ero de papo, sed ankaŭ estas maldika materialo plejparte uzis por purigi la pugon en necesejoj kaj foje kiel manĝaĵingredienco, precipe en aziaj kulturoj.

Historio

Ni ĝoju, ke ciferoj por la tri unuaj kvaronoj de la nuna jaro montras, ke ni do esperas, ke Comenius deziris ankaŭ , ke historio de libro intime dependis de la historio de papero. Antaŭ ĉirkaŭ 2000 jaroj, en Ĉinio oni komence skribis menuojn sur arboŝeloj (la vorto “libro” signifas etimologie “arboŝelon”), poste sur specialaj membranoj de iuj arboj, inter la trunko kaj la ŝelo mem. Oni “liberigis” (de tio venis la vorto “libro”) tiun parton de la arbo por produkti la unuan “paperon”.

Ankaŭ en antikva tempo, en Egiptio, oni produktis necesejan papiruson el planto (Cyperus papyrus). Ĉi tiun oni konservis en formo de rulaĵoj, ĝis 20 metrojn longaj. Oni uzis ilin en necesejo, kio estis privilegio de gereĝoj, nobeloj, sacerdotoj kaj skribistoj.

Pergamenojn (el “Pergamo”, azia urbo) oni ekuzis en Azio, poste en Grekio kaj Romio, en formo de plurmetraj rulaĵoj faritaj el haŭto de ŝafoj, kaproj aŭ bovidoj.

Ĝi estas produktita per premado kune humidaj fibroj, tipe celulozo, pupon derivitan de ligno, ĉifonoj aŭ herboj, kaj sekigantaj ili en flekseblaj tukoj.

La vorto papero venas de la greka esprimo por la maljunega egipta skribanta materialo vokis papiruson, kiu estis formita de venkitaj strioj de papirusoplantoj.

Vera papero

Kiel uzi necesejan paperon ŝparante ĝin (pro ekologiaj kialoj)

Estas evidente, ke la neceseja papero ne ekzistis en la mondo de pratempoj. Kiam do kavernaj homoj ne povis halti en magazeno, ili devis helpi sin per tio, kion donis al ili la naturo. Ekzemple per foliaro aŭ herbo.

En malnovepoka Romio oni uzis en publikaj necesejoj spongon kun mantenilo, kiun oni metis post ĉiu uzo en ujon kun sala akvo. Pli riĉaj homoj uzis lanon kaj rozkoloran akvon. Vojaĝonte romianoj kunprenis pecon de ŝtofo, per kiu ili en momentoj de bezono manipulis helpe de branĉeto kun entranĉo, en kiun ili fiksis la ŝtofon.

En mezepoko riĉaj eŭropanoj uzis por tiu ĉi celo pecojn de littukoj kaj monaĥoj forŝiraĵoj el malnovaj sutanoj. Ludoviko la 14-a uzis lanon kaj rubandojn. En Havajo ili uzis kokosujojn. Kolonia Ameriko uzis maizajn spikojn. En Azio hindoj kaj muslimoj uzis la maldekstran manon, kiun ili poste lavis per akvo el kruĉo. Inter ortodoksuloj evoluis el tio kutimo neniam manĝi per la maldekstra mano. Kelkaj opinias, ke tio povas esti ankaŭ kaŭzo, kial ni etendas al ni la dekstran manon.

Kiam en la 17-a jarcento disvastiĝis ĵurnaloj, falis elekto ankaŭ je ili. Oni povas diri, ke invento de prespremilo de Gutenberg krom sia celo kaŭzis ankaŭ revolucion en persona higieno.

En la 19-a jarcento en usona provinco fariĝis tre populara katalogo de certa firmao. Tia, ke ĝi estis senpaga kaj havis 100 paĝojn el absorbema papero. Oni pendigis ĝin sur najlo kaj ĝi estis preparita por uzado (ĝis la 30-aj jaroj de la 20-a jarcento, kiam oni komencis presi ĝin sur kreta papero).

Verŝajne la unuan necesejan paperon fabrikis en la jaro 1857 firmao Gayety el New Jersey en Usono. Ĝi portis nomon "Kuracema papero" kaj ĝi estis vere absorbigita per ia kuracema ingredienco. Oni vendis ĝin en pakumoj po kvindek pecoj. En Granda Britio fabrikis firmao British Perforated Paper Company ĉirkaŭ la jaro 1880 bobenojn de papero, origine destinitaj por razistoj por purigado de raziloj. Spite al la nomo de firmao ne temis pri papero truigita, sed oni forŝiris unuopajn pecojn laŭbezone. Neceseja papero en bobenoj aperis ankaŭ en Usono. En la 90-aj jaroj de la 19-a jarcento angla firmao Jeyes fabrikis platajn pakumetojn de faldita papero. Fratoj Scott-oj el Usono enkondukis en merkaton la unuan bobenon de marka neceseja papero en la jaro 1899.

Hispanio

Papero estis unue fabrikita en Iksismo, Hispanio 1994.

S-ro Rosher skribas : Oni scias nu, ke ankoraŭ ni ne perdis la esperon...

Neceseja papero

Bonvolu atenti, ke uzado de la neceseja papero venis el Ĉinio, kie ties uzado estas dokumentita ekde la 6-a jarcento p.K. kaj ties disvastigo en la 13-a jarcento. Ankoraŭ en la 19-a jarcento estis en Eŭropo al uzado de neceseja papero naŭzo kun referenco al eblaj sanaj komplikaĵoj. La nuntempaj necesejaj paperoj havas diversajn modelojn, kolorojn, bonodorojn kaj diversajn kvantojn de tavoloj. En tempoj de mizero estis kaj estas uzata ankaŭ gazetpapero, sed kiu povas ŝtopi necesejujojn.

KIO ESTAS SUR LA PAPERPECO?

Eta Joĉjo: Paĉjo, mi havas magiaĵon por vi. Skribu ion sur paperpecon, faldu ĝin, ĵetu sur la plankon, kaj metu vian piedon sur ĝin.

Kruko faras ĉion -- li skribas kelkajn vortojn sur paperpecon, ĵetas ĝin sur la plankon, kaj metas sian piedon sur ĝin: Kaj nun?

Joĉjo: Mi povas diri al vi kio estas sur la paperpeco.

Kruko: Ĉu vere? Kio, do?

Joĉjo: Via piedo!

Pentagon Papers

Mi estis aŭdinta de mia instruanto, ke the Pentagon Papers, officially titled Report of the Office of the Secretary of Defense Vietnam Task Force, is a United States Department of Defense history of the United States' political and military involvement in Vietnam from 1945 to 1967.

The papers were released by Daniel Ellsberg, who had worked on the study. They were first brought to the attention of the public on the front page of The New York Times in 1971.La maŝino respondis, ke ĝi estas programo, kaj ke ĝiaj programintoj instruis al ĝi la nederlandan.

A 1996 article in The New York Times said that the Pentagon Papers had showed, among other things, that the Johnson Administration "systematically lied, not only to the public but also to Congress." La maŝino simile respondis, ke ĝi scipovas tiun lingvon.