Ribuu
Ribuun haqaara cimaa fi furdaa tishuu qaajjisoo(fibrous) kan maashaa fi lafee wal qunnamsiisudha.Ribuun qaajjisa kolaajiinii irraa ijaarama. Ribuun morgoya (ligamentii) wajjin wal fakkaata, morgoyni lafee tokko lafee biraatti walqabsiisuu isaanii malee. Ribuu fi maashaaleen waliin hojjetu. Maashaaleen yeroo kottonfatan, ribuu harkisa sana gara lafeetti dabarsa.Ribuun cimaa fi yeroo dheeraa kan turu yoo ta’u, osoo hin ciccitin diriirsuu fi duubatti deebi’uu waan danda’aniif ni jijjiiramuu danda’a. Babal’achuun ribuulee humna maashaalee ciccituun uumamu baay’ee xuuxuu akkasumas yeroo sochii fi sochii biroo anniisaa fayyadamu xiqqeessuu jechuudha.
Anaatoomii
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Ribuun fiixee tokkoon maashaarratti, fiixee isa kaanii irratti ammoo lafee waliin wal qunnamsiisa. Tokkoon tokkoon ribuu"suuqxii" lamaan kana qaba.
Fiiberoonni kolaajiinii maashaa lafee waliin walqunnamsiisu. Ribuun tokko fiixee tokkoon lafee keessa, fiixee isa kaanii irratti immoo maashaa keessa seena.
Ribuun humna harkisaa mataa isaanii hin uumu. Tendonoonni humna maashaalee lafee irratti harkisan dabarsu. Elastin (tishuu qaamaa kan biraa) irraa adda ta'ee tendons "kennuu" baay'ee xiqqaa qaba.
Yeroo baay’ee tendonoonni lafee waliin walqabatee jira.
Akaakuu ribuu
[gulaali | lakkaddaa gulaali]Gosoonni tendon qaama namaa keessa jiran sadan:
- Ribuu dachaasaa(Flexor Tendons ):- ribuun kun namootaa lafeen isaanii akka buusaafi birkii qubaa isaanii akka dadacha'an kan taasisudha. Ribuun dachaasaa bakka harki lakatee(wrist) walqabatutti argamu. Walumaagalatti Ribuu dachaasaa shan kan jiran yoo ta’u, hundi isaanii harka mirgaa irraa kan jalqaban yoo ta’u, quba irraa kan xumuramudha. Tokkoon tokkoon qubaa Ribuu dachaasaa lama kan qabu yoo ta’u, tokko gama abuuguddoo tokko ammoo gama biraatiin.
- Ribuu diriirsituu (Extensor Tendons):- ribuuleen kunniin namootaa lafeen isaanii akka buusaafi quba miila isaa akka diriirsan kan taasisudha. Riboonni diriirsituu ribuu guddaa, diriirsituu quboo(digitorum ) fi ribuu xixiqqoo hedduu irraa kan ijaaraman yoo ta’u, isaanis diriirsituu moggee(extensor digiti minimi) dabalatee.
- Ribuu morgoyaa (Ligamentous Tendons) – ribuun kun lafee lafeeni fi maashaalee biroo waliin wal qunnamsiisu. Tasgabbii fi deeggarsa ni kennu. Kana malees, tishuuwwan walqunnamsiisan keessaa baay’inaan kan beekaman, garuu baay’ee kan hin beekamne ribuu morgoyaa dha.