Czata

Czata – element ubezpieczania wojsk podczas postoju, zazwyczaj w sile od plutonu do kompanii. Rozróżnia się czaty samodzielne, wysyłane bezpośrednio z ubezpieczanego pododdziału lub oddział, i czaty główne znajdujące się w drugim rzucie oddziału czat

Charakterystyka czaty

Często wchodzi w skład oddziału czat. W przypadku napadu nieprzyjaciela nawiązuje z nim walkę i powiadamia o tym ubezpieczane wojska. Działa zazwyczaj w sile wzmocnionego plutonu, w odległości do 5 km od rejonu rozmieszczenia pododdziałów. Szerokość pasa ubezpieczenia do 2 km.

W celu niedopuszczenia do niespodziewanego napadu ubezpiecza się:

• placówką
• patrolami pieszymi, drużynami patrolowymi lub szperaczami
• czujkami– w składzie 2-3 żołnierzy

Działania czaty

Po zajęciu nakazanego rejonu czata zamyka najbardziej prawdopodobne kierunki podejścia przeciwnika. Przygotowuje do obrony główny i zapasowy punkt oporu. W lukach pomiędzy czatami organizuje system obserwacji i patrolowania. W przodzie i na skrzydłach wystawia się placówkę i czujki (podsłuchy). Na przedpole wysyła się patrole z zadaniem prowadzenia rozpoznania. W nocy i w warunkach ograniczonej widoczności wystawia się podsłuchy w składzie 2–3 żołnierzy, a w warunkach dziennych czujki w składzie 2-3 żołnierzy.
W przypadku pojawienia się przeciwnika czata wzmacnia obserwację i przygotowuje się do walki, a dowódca czaty melduje o tym przełożonemu i powiadamia sąsiednie ubezpieczenia. Małe grupy przeciwnika niszczy lub bierze do niewoli, a wobec ataku większych sił czata utrzymuje zajmowaną linię obrony tym samym zabezpieczając zorganizowane wejście do walki ubezpieczanych wojsk.

Czata w Wojsku Polskim w II Rzeczypospolitej

Rodzaje czat:

• czaty marszowe

ubezpieczenie przez czaty marszowe ma miejsce w przypadku działań z dala od nieprzyjaciela; jej działanie polega na wysunięciu na drogi wiodące od nieprzyjaciela małych oddziałów, które bronią dostępu do rejonu postoju

• czaty zwarte

ubezpieczenie czatami zwartymi ma miejsce w przypadku działań w pobliżu nieprzyjaciela. Ubezpieczenie wystawia się na dogodnych punktach ośrodków oporu, które tworzą pozycję głównego oporu. Obsada czaty głównej składa się zazwyczaj z kompanii piechoty i drużyny ckm. Czaty główne ubezpieczają się placówkami, które tworzą pozycję ubezpieczającą. Część sił wyznaczonych na ubezpieczenie postoju wydziela się jako odwód czat. Ilość wojsk wydzielonych na czaty, ich ugrupowanie i rozmieszczenie zależy od położenia.

• czaty bojowe

czatami bojowymi ubezpieczają się oddziały mające styczność z nieprzyjacielem. Ubezpieczenie to polega na wysunięciu na bliskie odległości placówek i patroli. Oddziały czołowe biwakują na zajętych stanowiskach bojowych. Jednostki odwodowe rozmieszczane są tak, aby mogły natychmiast manewrować i uderzać.

Bibliografia

• Tadeusz Dakudowicz (przew.): Podręcznik walki pododdziałów wojsk zmechanizowanych. Warszawa: Dowództwo Wojsk Lądowych. Wyższa Szkoła Oficerska im. Tadeusza Kościuszki, 2000.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
• Andrzej Krupa (red.): Encyklopedia wojskowa: dowódcy i ich armie, historia wojen i bitew, technika wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 165. ISBN 978-83-01-15175-1.
• Jerzy Bordziłowski (red.): Mała encyklopedia wojskowa. Tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967, s. 266.
• W.Kwaśniewicz "Od rycerza do wiarusa"
• Leszek Elak: Podstawy działań taktycznych. Warszawa: Akademia Obrony Narodowej, 2014. ISBN 978-83-7523-316-2.
• Podręcznik dla operacyjnej służby sztabów. Wydanie II. Warszawa: Koło Oficerów Sztabu Generalnego, 1927.