Proliferacja (biologia)
Proliferacja – proces namnażania się komórek[1][2] lub wirusów[3][4][5]. Namnażanie się komórek, jak również ich przeżywanie i śmierć, regulowane są przez złożone mechanizmy kontroli cyklu komórkowego.
W ściśle określonym przedziale czasowym układ kontroli cyklu komórkowego włącza i wyłącza kolejne enzymy i białka uczestniczące w poszczególnych etapach cyklu komórkowego podzielonych na fazę G1, S, G2, M (mitozy lub mejozy), prowadzących w konsekwencji do podziału i powielenia komórki. Proliferacja zdrowych komórek kontrolowana jest zwykle przez stymulujące lub hamujące sygnały płynące z innych komórek w powiązaniu z wewnętrznym programem podziałów komórki[6].
Kontrola proliferacji w tkankach[edytuj | edytuj kod]
Proliferacja prawidłowych komórek[edytuj | edytuj kod]
W warunkach fizjologicznych sąsiadujące komórki wysyłają zwykle sygnały powstrzymujące je przed podziałami. W sytuacji ustania takich sygnałów np. po przerwaniu ciągłości skóry, komórki występujące na brzegach rany wchodzą w kolejne fazy cyklu komórkowego, prowadząc do proliferacji i regeneracji uszkodzonej tkanki[7].
Proliferacja komórek nowotworowych[edytuj | edytuj kod]
Niekontrolowane jednak podziały komórek, wymykające się zewnętrznej i wewnętrznej kontroli cyklu komórkowego prowadzą zwykle do nieograniczonej proliferacji i procesów nowotworowych, co często wynika z mutacji DNA w obszarach kodujących geny istotne dla mechanizmów kontroli cyklu komórkowego tj. geny supresorowe (mutacje wyłączające), mutatorowe lub protoonkogeny (mutacje wzmacniające[7]).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- rozrost (hiperplazja)
- biologia medyczna
- medycyna molekularna
- kontrola translacji
- regeneracja (biologia)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ proliferacja, [w:] Słownik terminów biologicznych PWN [dostęp 2024-06-30].
- ↑ proliferacja, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2024-06-30].
- ↑ Kannan Sridharan, Nithya Jaideep Gogtay, Therapeutic nucleic acids: current clinical status, „British Journal of Clinical Pharmacology”, 82 (3), 2016, s. 659–672, DOI: 10.1111/bcp.12987, PMID: 27111518, PMCID: PMC5338117 [dostęp 2024-06-30] (ang.).
- ↑ H. Lönnberg, E. Vuorio, Towards genomic drug therapy with antisense oligonucleotides, „Annals of Medicine”, 28 (6), 1996, s. 511–522, DOI: 10.3109/07853899608999115, PMID: 9017110 [dostęp 2024-06-30] (ang.).
- ↑ Suxiang Chen, Nabayet Sbuh, Rakesh N. Veedu, Antisense Oligonucleotides as Potential Therapeutics for Type 2 Diabetes, „Nucleic Acid Therapeutics”, 31 (1), 2021, s. 39–57, DOI: 10.1089/nat.2020.0891 [dostęp 2024-06-30] (ang.).
- ↑ Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej. Alberts B., Bray D., Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P., PWN, Warszawa 1999,
- ↑ a b Robbins. Patologia, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2005.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Proliferacja, [w:] Encyklopedia WIEM [online], portalwiedzy.onet.pl [zarchiwizowane 2010-01-12].