Svoboda | Graniru | BBC Russia | Golosameriki | Facebook
Przejdź do zawartości

Chicago

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chicago
Ilustracja
Pieczęć Flaga
Pieczęć Flaga
Dewiza: Urbs in Horto
(łac. Miasto w ogrodzie)
Przydomek: Wietrzne miasto
Państwo

 Stany Zjednoczone

Stan

 Illinois

Hrabstwo

Cook

Data założenia

około 1780

Prawa miejskie

4 marca 1837

Zarządzający

Brandon Johnson (D)

Powierzchnia

607,4 km²

Wysokość

182 m n.p.m.

Populacja (2023)
• liczba ludności
• gęstość


2 664 452
4331 os./km²

Nr kierunkowy

312, 773, 872

Kod pocztowy
Lista kodów
60290-60634, 60636-60647, 60649, 60651-60657, 60659-60661, 60664, 60666, 60668-60670, 60673-60675, 60677-60678, 60680-60682, 60684-60691, 60693-60697, 60699, 60701, 60706-60707, 60803-60805, 60827
Strefa czasowa

UTC-06:00
UTC-05:00

Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych
Mapa konturowa Stanów Zjednoczonych, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Chicago”
Położenie na mapie Illinois
Mapa konturowa Illinois, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Chicago”
Ziemia41°52′55″N 87°37′40″W/41,881944 -87,627778
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Chicago (ⓘ[ʃɪˈkɑ:gəʊ]) – miasto w Stanach Zjednoczonych, położone nad jeziorem Michigan w stanie Illinois, w pobliżu centrum kontynentu północnoamerykańskiego, ponad 800 km od granicy z Kanadą. Stanowi trzecie pod względem wielkości i zaludnienia miasto w Stanach Zjednoczonych (po Nowym Jorku i Los Angeles). Jego obszar metropolitalny liczy 9,3 mln mieszkańców i jest to także trzecia co do wielkości amerykańska aglomeracja[1].

Chicago jest najważniejszym węzłem komunikacyjnym Stanów Zjednoczonych, na skrzyżowaniu krajowego transportu kolejowego, drogowego i lotniczego (w tym port lotniczy Chicago-O’Hare). Miasto pełni funkcję kluczowego punktu przeładunkowego, co w dużej mierze jest zasługą otwarcia Kanału Illinois i Michigan w 1848 roku. Jednym z wielu przydomków Chicago jest „stolica kolei Stanów Zjednoczonych”[2][3]. Znajduje się tutaj największy węzeł intermodalny w kraju[4].

Jest głównym centrum przemysłowym, finansowym, kulturalnym oraz naukowym regionu Środkowego Zachodu, w tym siedziba najstarszej na świecie giełdy kontraktów terminowych – Chicago Board of Trade. Budynek Home Insurance Building (1885) w Chicago, często uważany jest za pierwszy wieżowiec na świecie[5]. Dzisiaj Chicago znajduje się na 11. miejscu pod względem liczby wieżowców na świecie – w 2023 roku posiadało ich 178[6].

W XX wieku popularne było powiedzenie, że Chicago ma największą populację Polaków poza Warszawą. Choć dokładność tego stwierdzenia jest kwestią sporną, Chicago było wówczas jednym z największych skupisk Polonii na świecie[7]. Od połowy XX wieku wielu Polaków przeniosło się na przedmieścia, Polonia rozproszyła się i została przyćmiona przez rosnące populacje Latynosów i Afroamerykan[8]. Największe miasto regionu Środkowego Zachodu dzisiaj jest wieloetniczne.

Według danych z 2019, Chicago jest 3. najczęściej odwiedzanym miastem w USA, z liczbą 57,6 milionów turystów[9]. Chicago jest miastem z największą liczbą ruchomych mostów w Ameryce, na świecie więcej ma jedynie Amsterdam[10]. Bywa określane mianem „Wietrznego miasta” (ang. Windy City).

Pochodzenie nazwy[edytuj | edytuj kod]

Nazwa „Chicago” pochodzi od francuskiego tłumaczenia słowa shikaakwa pochodzącego z języka Miami-Illinois(inne języki), oznaczającego dziką cebulkę (Allium tricoccum(inne języki)). Pierwsza znana wzmianka o miejscu obecnego miasta Chicago jako Chécagou pochodzi od Roberta de LaSalle’a z około 1679 roku[11].

Centrum[edytuj | edytuj kod]

Centrum (ang. Downtown) to tzw. Pętla (ang. Loop) zamknięta linią kolei nadziemnej i rozlokowana nad brzegiem jeziora wzdłuż tzw. „Wspaniałej Mili” (ang. Magnificent Mile), obejmująca obszary od Lincoln Park Zoo na południe, aż po Muzeum Historii Naturalnej (ang. Field Museum of Natural History) oraz od jeziora w stronę zachodnią, aż po autostradę I-90 (Dan Ryan). Na terenie Loop mieszczą się m.in. Willis Tower (dawny Sears Tower), Art Institute of Chicago z bogatymi zbiorami impresjonistów, Planetarium Adlera, czy Akwarium Shedda. Tu znajdują się też wielki kompleks wystawienniczy McCormick Place (doroczne Chicago Auto Show) oraz stadion sportowy Soldier Field, na którym mecze rozgrywa zespół futbolu amerykańskiego Chicago Bears.

Panorama Chicago podczas wschodu słońca (od strony Planetarium Adlera) od Shedd Aquarium po Navy Pier
Panorama Chicago podczas wschodu słońca (od strony Planetarium Adlera) od Shedd Aquarium po Navy Pier

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieżowce w Chicago

Na początku drugiej połowy XVIII wieku okolice przyszłego Chicago były zamieszkane wyłącznie przez Indian, głównie ze szczepu Illinois (grupa plemienna Pottawatomi), który wyparł z okolicy inne plemiona (Miami, Sauk i Lisów). Pierwszym nieindiańskim osadnikiem był czarnoskóry Jean Baptiste Point du Sable, który pochodził z Haiti i osiedlił się w okolicy między rokiem 1770 a 1780.

Stany Zjednoczone uzyskały terytorium przyszłego miasta w wyniku traktatu zawartego w Greenville w roku 1795 z Indianami. W 1803 roku Amerykanie wybudowali na terenie obecnego miasta Fort Dearborn. W 1812 roku podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej załoga fortu została zmasakrowana przez Indian.

Pierwsze dekady XIX wieku były okresem intensywnego osadnictwa w nowo utworzonych amerykańskich stanach na zachód od Appalachów. Stan Illinois, w którym leży Chicago, wszedł do Unii w 1818 roku.

Widok na wieżowce z perspektywy ulic (na zdjęciu okolice Aon Center)

12 sierpnia 1833 roku Chicago, które miało wtedy 350 mieszkańców, otrzymało prawa miasteczka. Siedem lat później miasto miało już 4000 mieszkańców. 4 marca 1837 roku Chicago otrzymało prawa miejskie. W tym czasie do Chicago zaczęli napływać pierwsi Polacy, członkowie nieudanego powstania listopadowego[12]. W roku 1848 otwarto kanał łączący Jezioro Michigan z rzeką Missisipi, który miał swój początek w Chicago. W roku 1853 otwarto pierwszą linię kolejową między Chicago i miastem Freeport w Illinois. W następnych latach szybki rozwój kolei stworzył w Chicago jeden z najważniejszych węzłów kolejowych w Stanach Zjednoczonych. Ze swoimi doskonałymi połączeniami transportu wodnego, kolejowego, a potem lotniczego, miasto stało się i jest do dzisiaj jednym z najważniejszych węzłów transportowych w Stanach Zjednoczonych.

W 1857 roku Chicago było już największym miastem na północnym wschodzie ówczesnych Stanów Zjednoczonych i miało ponad 90 tys. mieszkańców. W latach 60. XIX wieku rozpoczęła się masowa migracja Polaków, którzy uciekali spod okupacji Imperium Rosyjskiego[12].

Park imienia Jeffersona w dzielnicy Jefferson Park w Chicago

Miasto borykało się z typowymi problemami związanymi z szybkim rozrostem, które jednak były stopniowo rozwiązywane przez inwestycje w infrastrukturę.

W 1871 roku duża część miasta została zniszczona w ogromnym pożarze, jednej z największych katastrof XIX wieku. Przyczyna pożaru jest trudna do ustalenia. Są teorie, że pożar wywołały spadające na Chicago odłamki komety von Bieli, choć tradycyjna wersja mówi o lampie kopniętej przez krowę pani O’Leary. Miasto miało wtedy już 300 tys. mieszkańców i około 100 tys. z nich straciło dach nad głową, a 250 osób zginęło.

To nieszczęście dało okazję do zaprojektowania i zbudowania nowego miasta z nowymi rozwiązaniami urbanistycznymi i architektonicznymi. Szybka odbudowa rozpoczęła się prawie natychmiast i już po trzech latach trudno było znaleźć w mieście ślady pożaru. Nowe budynki w centrum miasta były wybudowane z cegły i kamienia, zastępując w większości drewniane budynki spalone w pożarze.

Nowa architektura była niezwykle oryginalna, a nowy „styl chicagowski” miał wpływ na rozwój wielu innych miast na świecie. Pierwszy na świecie drapacz chmur Home Insurance Building został zbudowany w Chicago w 1885. W zachowanym do dziś drapaczu chmur Reliance Building zbudowanym w latach 1890–1894 zastosowano nowatorskie rozwiązania (np. szerokie okna), które na świecie przyjęły się dopiero kilkadziesiąt lat później. W Chicago pracowali światowej sławy architekci, m.in. Daniel Burnham, Frank Lloyd Wright i Mies van der Rohe.

Brama wejściowa do Portage Park w dzielnicy miasta Chicago tego samego imienia przy skrzyżowaniu ulic Irving Park i Central

Na przełomie XIX i XX wieku miasto rozwijało się bardzo gwałtownie (nawet według amerykańskich standardów), głównie z powodu napływu ogromnej rzeszy imigrantów z Europy. W roku 1900 miasto liczyło około 1,7 mln mieszkańców, a w roku 1910 już prawie 2,2 mln mieszkańców.

2 grudnia 1942 roku na korcie do gry w squasha należącym do podmiejskiego uniwersytetu uczeni pod kierunkiem Enrico Fermiego uruchomili pierwszy na świecie reaktor jądrowy.

22 listopada 1987 r. doszło do przechwycenia sygnału telewizyjnego dwóch lokalnych stacji telewizyjnych, w wyniku czego doszło do krótkiej pirackiej transmisji nagrania przedstawiającego niezidentyfikowaną osobę noszącą maskę i kostium Maxa Headrooma[13][14][15][16].

Klimat[edytuj | edytuj kod]

Średnia temperatura i opady dla Chicago
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C] -0,6 1,8 8,1 15,0 21,1 26,5 28,9 27,7 23,8 16,8 9,0 1,6 15,1
Średnie dobowe temperatury [°C] -4,6 -2,4 3,3 9,4 15,1 20,5 23,3 22,4 18,1 11,4 4,6 -2,4 9,9
Średnie temperatury w nocy [°C] -8,6 -6,6 -1,6 3,8 9,4 14,5 17,7 17,2 12,4 6,0 0,2 -6,3 4,9
Opady [mm] 43,9 45,5 63,5 85,9 93,5 87,6 94,0 125 81,5 80,0 80,0 57,2 937
Średnia liczba dni śnieżnych 8.2 5.9 4.2 0.9 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.2 1.7 6.9 28
Średnia liczba dni z opadami 10,5 8,8 11,1 12,0 11,6 10,2 9,8 9,8 8,3 10,2 10,8 11,0 124
Wilgotność [%] 72.2 71.6 69.7 64.9 64.1 65.6 68.5 70.7 71.1 68.6 72.5 75.5 69,6
Średnie usłonecznienie [h] 136 136 187 215 282 311 318 283 227 193 113 106 2508
Źródło: NOAA[17] (liczba dni z opadami dla wartości 0,3 mm, port lotniczy Chicago-O’Hare, 1981-2010)
Średnia dobowa temperatura jeziora Michigan (°C)[18]
Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Rok
3,9 2,7 3,2 4,9 7,1 14,1 21,5 23,2 20,3 14,9 9,6 5,7 10,9

Gospodarka[edytuj | edytuj kod]

Wielki ośrodek handlowo-finansowy (cztery giełdy, w tym największa na świecie giełda płodów rolnych – ang. Chicago Mercantile Exchange). Dawniej centrum przemysłu metalurgicznego, obecnie elektromaszynowego, ponadto maszynowego, chemicznego, przetwórczo-spożywczego. Siedziba koncernów i przedsiębiorstw: McDonald’s, United Airlines, Exelon, Motorola Solutions, Groupon, Conagra Brands, Mondelēz International, Archer Daniels Midland, Walgreens, CME Group i wiele innych[19][20].

Od początku swojej działalności swoją siedzibę w Chicago miał magazyn Playboy – aż do 2012 r., kiedy siedziba została przeniesiona do Los Angeles[21].

Transport[edytuj | edytuj kod]

Widok na Chicago z Willis Tower (dawniej Sears Tower)
Pociąg metra w Chicago

Wielki węzeł komunikacyjny. Główny zespół portowy Wielkich Jezior. Największy węzeł kolejowy na półkuli zachodniej, krzyżuje się tu 41 linii kolejowych, a w ciągu doby jest odprawianych około 1500 pociągów. Chicago posiada jeden z największych co do ruchliwości portów lotniczych świata – O’Hare (78,6 mln pasażerów w 2004 roku), a także nieco mniejszy Midway. Przez miasto (i przedmieścia) przebiega kilka autostrad, w tym osiem międzystanowych.

Chicago posiada rozbudowany system komunikacji miejskiej (ang. Chicago Transit Authority – CTA). Składają się na niego linie metra na-, nad- i podziemne, oznakowane kolorami niebieskim (z zachodnich przedmieść miasta przez downtown do lotniska O’Hare), zielonym (z zachodu przez downtown na południe), pomarańczowym (z południa do downtown), czerwonym (z południa na północ), brązowym (z downtown do bliskich dzielnic na północy), fioletowym (z downtown na daleką północ) i żółtym (łącząca północno-zachodnie przedmieście Skokie z linią fioletową), oraz miejskie i podmiejskie linie autobusowe, które jednak – mimo znacznej liczebności linii i pojazdów – nie zapewniają alternatywnego dla samochodów środka transportu zbiorowego w mieście.

Ważną rolę w transporcie pasażerskim w granicach metropolii zajmują kompanie taksówkowe, ze słynną Yellow Cab na czele. Żółte taksówki, tak popularne w wielu amerykańskich miastach z Nowym Jorkiem na czele, po raz pierwszy wyjechały na ulice właśnie w Chicago. Łącznie w mieście zarejestrowanych jest około 7000 taksówek.

Pasażerski transport kolejowy zapewnia system Metra, który zapewnia połączenia centrum z dalszymi przedmieściami. Dalekobieżny ruch pasażerski obsługiwany jest przez przewoźników kolejowego Amtrak i autobusowego Greyhound.

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Trójcy
St Ita’s Church

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Podczas spisu powszechnego w Stanach Zjednoczonych w 2020 r. miasto Chicago liczyło 2 746 388 mieszkańców, co oznacza wzrost o 50 790 od czasu spisu powszechnego w Stanach Zjednoczonych w 2010 roku[22]. Jednak do 2023 r. populacja zmalała o 81 900 do 2 664 452 mieszkańców[22]. Średnia wieku wynosi 35,3 lat, w porównaniu z 38,7 lat dla Illinois i 38,5 lat dla Stanów Zjednoczonych[23].

Średni dochód gospodarstwa domowego (dane z 2022) w Chicago wynosi 71 673 dolarów, zaś dochód na mieszkańca 45 840 dolarów. 16,9% mieszkańców żyje poniżej relatywnej granicy ubóstwa[22].

Etniczność[edytuj | edytuj kod]

Według danych pięcioletnich z 2022 roku, ludność biała nielatynoska stanowiła 32,7% ludności miasta, Latynosi jakiejkolwiek rasy – 29%, ludność czarna lub Afroamerykanie – 28,8%, 9,7% było rasy mieszanej, 7% deklarowało pochodzenie azjatyckie i 0,7% to była rdzenna ludność Ameryki. 20,2% mieszkańców Chicago urodziło się poza granicami Stanów Zjednoczonych, a w obszarze metropolitalnym było to 17,7%[24].

Do największych grup głównego miasta należały osoby pochodzenia afroamerykańskiego, meksykańskiego (21,4%), niemieckiego (7,3%), irlandzkiego (7,2%), polskiego (5,1%), włoskiego (3,8%), portorykańskiego (3,5%) i angielskiego (3%). Do największych społeczności azjatyckich należeli: Chińczycy (61,8 tys.), Hindusi (44,4 tys.) i Filipińczycy (30,5 tys.). 47,7 tys. osób pochodziło z Afryki Subsaharyjskiej[24].

Polonia[edytuj | edytuj kod]

Do 1930 roku polscy imigranci i ich dzieci zastąpili Niemców jako największą grupę etniczną w Chicago. Do 1980 roku Latynosi i Afroamerykanie w dużej mierze zastąpili Polaków w starszych centralnych dzielnicach śródmieścia, podczas gdy Polonia masowo przenosiła się na przedmieścia[25]. W spisie z 2000 r. okazało się, że w stanie Illinois mieszkało 933 tys. osób polskiego pochodzenia. 23% z nich mieszkało w Chicago, 65% na jego przedmieściach, a 12% w innych częściach stanu. Osoby polskiego pochodzenia stanowiły 7,3% populacji Chicago[12].

Polacy w Chicago[edytuj | edytuj kod]

 Osobne artykuły: Polish Downtown i Trójkąt Polonijny.
Gateway Theatre w Chicago, siedziba fundacji Kopernikowskiej w dzielnicy Jefferson Park
Sklep na Jackowie
Budynek Muzeum Polskiego w Ameryce
Parada 3-majowa na ulicy Dearborn w roku 1985

W czasie I wojny światowej w Chicago mieszkało 351 600 ludności polskiej, tym samym więcej niż rdzennej polskiej ludności Warszawy[26]. Do końca lat 80. XX wieku dość duża część Polaków w Chicago zamieszkiwała dzielnicę Polish Village, potocznie nazywaną Jackowem od parafialnego kościoła świętego Jacka. Dzisiaj Polacy również są tam obecni, ale są już tam mniejszością. Obecnie tę dzielnicę Chicago zamieszkują przeważnie Meksykanie (zgodnie z kierunkiem migracji Amerykanów mieszkających w Chicago: z południa na północ). Obecnie Polacy mieszkają w wielu różnych dzielnicach Chicago, szczególnie w północno-zachodnich np.: Des Plaines (około 25% Amerykanów mieszkających w tej dzielnicy Chicago jest pochodzenia polskiego), Niles, Arlington Heights, Mount Prospect. Polacy przenoszą się również, chociaż już w mniejszym stopniu, do południowo-zachodnich dzielnic Chicago, takich jak Burbank albo Palos Hills; ale główne skupisko polskich średnich i małych biznesów mieści się w Chicago na północny zachód od Jackowa, wzdłuż ulic Belmont i Central oraz dalej w okolicach ulic Harlem i Irving Park Road, a nawet przenoszą się na niektóre dzielnice Chicago i jego północno-zachodnie dzielnice. Bardzo dużo Polaków, przeważnie pochodzących z południa Polski (szczególnie Podhalan) można zobaczyć w południowej części Chicago. Dzielnica Portage Park w Chicago, według spisu ludności z 2000 roku, stanowi największe skupisko Amerykanów narodowości polskiej albo pochodzenia polskiego w Chicago.

Chicago to bardzo duże centrum zorganizowanych Polaków. Pierwszym posłem polonijnym z tego miasta do parlamentu Illinois był pochodzący ze Śląska działacz Piotr Kiołbasa[potrzebny przypis]. Siedziba władz centralnych Kongresu Polonii Amerykańskiej (PAC), Związku Narodowego Polskiego (PNA), Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego (PRCU), Związku Polek w Ameryce (PWA), Związku Podhalan w Północnej Ameryce (PHAA), Polish American Youth (PAY) i wielu innych organizacji.

Związek Narodowy Polski jest właścicielem stacji radiowej WPNA 1490 oraz wydawcą gazety codziennej „Dziennik Związkowy” (ang. Polish Daily News) założonej w roku 1908. Najstarszym polskim zabytkiem jest Kościół św. Stanisława Kostki zbudowany ok. 1870, a przy Zjednoczeniu Rzymsko-Katolickim mieści się Muzeum Polskie w Ameryce. Jedynym kościołem w Chicago, w którym odprawiane są msze św. jedynie w języku polskim jest misyjny Kościół św. Trójcy, mimo że Polacy w jego okolicy nie mieszkają od wielu już lat[27].

W Chicago wychodzą dwie gazety codzienne w języku polskim, kilkanaście tygodników i miesięczników („Program”, „Express”, „Biznes+”[a], „Szikagowianka”[b], „Monitor”[c] i in.), kilkugodzinne programy codzienne nadają dwie stacje telewizyjne, tu emitowany jest program Polsatu 2 „Oblicza Ameryki”, a także program publicystyczny Telewizji Trwam „Jak my to widzimy”; ponadto nadawanych jest kilkadziesiąt programów radiowych z co najmniej czterech stacji nadawczych.

W Chicago i w niektórych dzielnicach Chicago organizowane są rozmaite przedsięwzięcia Polaków mieszkających w Chicago:

Należy również wymienić w Chicago działalność komercyjną: rokrocznie wydawany „Informator Polonijny” – książka telefoniczna o objętości około 2000 stron.

Polskie kościoły rzymskokatolickie[edytuj | edytuj kod]

Kościół świętego Jacka
Kościół świętego Stanisława Biskupa i Męczennika

Parafie Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego[edytuj | edytuj kod]

  • Diecezja Zachodnia[30]
  • Parafia Katedralna Wszystkich Świętych[31]
  • Parafia św. Jadwigi
  • Parafia św. Jana[32]
  • Parafia św. Cyryla i Metodego[33]
  • Parafia Słowa Bożego

Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]

  • zbór Polish Chicago[34]

Religia[edytuj | edytuj kod]

Struktura religijna w 2014 roku, według Pew Research Center[35]:

Badanie Pew Research Center z 2014 roku wykazało, że obszar metropolitalny Chicago ma najwyższy odsetek osób (34%) identyfikujących się jako katolicy, wśród 17 największych aglomeracji USA[36]. Jednak według raportów The ARDA od 1980 roku, kiedy prowadzone są raporty – odsetek członkostwa w Kościele Katolickim cały czas spada (z 39,1% do 28,6% w 2020)[37].

Według spisu The ARDA na 2020 rok najwięcej członków posiadali[38]:

Norweski kościół luterański Minnekirken

Islam[edytuj | edytuj kod]

Meczet Darussalam w Lombard

Według The ARDA Chicago posiada najwyższy odsetek społeczności muzułmańskiej (4,7%) spośród wszystkich aglomeracji USA, która także jest jedną z najszybciej rosnących (wzrost z 1,3% w 2000)[37]. Muzułmańska populacja Chicago jest trzecią co do wielkości w Ameryce (po Nowym Jorku i Toronto) i prawdopodobnie najbardziej zróżnicowaną na świecie, dzięki czemu miasto zyskało sobie przydomek „amerykańskiej Medyny” (przyciąga muzułmanów ze wszystkich stron świata)[39]. Muzułmanie w Chicago są pochodzenia arabskiego, indyjskiego, pakistańskiego, nigeryjskiego i innego afrykańskiego, jak również są liczne populacje z Bliskiego Wschodu (w tym Palestyńczycy i Jordańczycy)[40][41].

Pierwszymi muzułmanami, którzy licznie przybyli do Chicago na początku XX wieku, byli Albańczycy i Bośniacy[40].

Sport[edytuj | edytuj kod]

Stadion baseballowy Wrigley Field

W Chicago znajduje się kilka dużych stadionów, jak:

Urodzeni w Chicago[edytuj | edytuj kod]

  • Stanford Moore (1913–1982), amerykański biochemik
  • Mike Krzyzewski (ur. 1947), amerykański trener koszykówki pochodzenia polskiego
  • Hugh Hefner (ur. 1926-2017), założyciel i redaktor naczelny magazynu „Playboy”
  • Anton Szandor LaVey (1930-1997), założyciel i najwyższy kapłan Kościoła Szatana
  • Daniel Milewski (ur. 1989), polski prawnik i polityk, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej
  • Lana Rhoades (ur. 1996), amerykańska aktorka pornograficzna

Osobistości ze świata muzyki urodzone w Chicago[edytuj | edytuj kod]

Z Chicago pochodzi wielu raperów oraz innych ludzi ze świata muzyki, np. producenci, m.in.:

Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]

Miasta partnerskie Chicago[42]:

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Nie istnieje od 2008.
  2. ↑ Wydawana od 2009 pod inną nazwą.
  3. ↑ Przestał istnieć w roku 2007.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Port St. Lucie metro fourth-largest growth in U.S. [online], WPTV News Channel 5 West Palm, 17 marca 2024 [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  2. ↑ Jay Koziarz, Transportation that built Chicago: The railroads [online], Curbed Chicago, 21 września 2017 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  3. ↑ Unveiling Chicago's Role as an International Logistics Powerhouse [online], www.averitt.com [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  4. ↑ Kenneth Kowal, Chicago: The Intermodal Hub of America [online], Transmodal, 8 czerwca 2023 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  5. ↑ Colin Marshall, The world's first skyscraper: a history of cities in 50 buildings, day 9 [online], The Guardian, 2 kwietnia 2015 [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  6. ↑ Jeff Desjardins, Ranked: The Cities with the Most Skyscrapers in 2023 [online], Visual Capitalist [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  7. ↑ Teresa Nowakowski, What Is Paczki Day? [online], Smithsonian Magazine [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  8. ↑ A Brief History Of The Polish Community In Chicago [online], Culture Trip, 19 sierpnia 2016 [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  9. ↑ US tourism top cities stats round-up post [online], Xola, 17 czerwca 2022 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  10. ↑ Museum Exhibits - The City of Bridges [online], McCormick Bridgehouse & Chicago River Museum [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  11. ↑ Quaife, Milo M. (1933). Checagou: From Indian Wigwam to Modern City, 1673–1835. Chicago, IL: University of Chicago Press. OCLC 1865758.
  12. ↑ a b c Polish Chicago | History of Poles in Chicago | The Clare [online], theclare.com, 21 sierpnia 2017 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  13. ↑ Chris Knittel, The Mystery of the Creepiest Television Hack [online], Vice, 25 listopada 2013 [dostęp 2024-05-24] (ang.).
  14. ↑ Patricia Mellencamp, Logics of Television: Essays in Cultural Criticism, Indiana University Press, 22 sierpnia 1990, ISBN 978-0-253-20582-7 [dostęp 2024-05-24] (ang.).
  15. ↑ James Schwoch i inni, Media Knowledge: Readings in Popular Culture, Pedagogy, and Critical Citizenship, SUNY Press, 1992, ISBN 978-0-7914-0825-4 [dostęp 2024-05-24] (ang.).
  16. ↑ Tom Forester, Perry Morrison, Computer ethics. Cautionary tales and ethical dilemmas in computing, Cambridge, Mass. London: MIT, 1994, ISBN 978-0-262-56073-3 [dostęp 2024-05-24].
  17. ↑ NOAA: National Weather Service Climate. Chicago.
  18. ↑ Chicago average sea temperature – seatemperature.org.
  19. ↑ Lauren Bozarth, Top Companies Headquartered in Chicago by Neighborhood [online], Luxury Apartments Chicago | Luxury Living, 22 listopada 2023 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  20. ↑ David Marden, The Top 10 Companies Headquartered in Chicago [online], OpenHausRealty.com, 18 grudnia 2023 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  21. ↑ Kurt Orzeck, Playboy moving headquarters from Chicago to L.A. [online], Reuters [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  22. ↑ a b c QuickFacts - Chicago city, Illinois [online], US Census Bureau [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  23. ↑ Illinois | Data USA [online], datausa.io [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  24. ↑ a b 2022: ACS 5-Year Estimates Data Profiles (DP05/DP02) [online], data.census.gov [dostęp 2024-07-13].
  25. ↑ Poles [online], www.encyclopedia.chicagohistory.org [dostęp 2024-07-15] (ang.).
  26. ↑ Wacław Sobieski, Dzieje Polski, t. III, Warszawa 1925, s. 156.
  27. ↑ webpage kościoła.
  28. ↑ orzelbialy.com.
  29. ↑ Strona domowa Sokoła.
  30. ↑ Diecezja Zachodnia PNCC.
  31. ↑ Parafia Katedralna Wszystkich Świętych.
  32. ↑ Parafia św. Jana. sanjuanbautistapncc.webs.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-03)].
  33. ↑ Parafia św. Cyryla i Metodego. cmpncc.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-15)].
  34. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-22].
  35. ↑ Major U.S. metropolitan areas differ in their religious profiles [online], Pew Research Center [dostęp 2019-01-28] (ang.).
  36. ↑ Religious Landscape Study [online], Pew Research Center's Religion & Public Life Project [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  37. ↑ a b Rankings by Counties, Metro-Areas, States (Quicklists) | Statistics | US Religion [online], www.thearda.com [dostęp 2024-07-12].
  38. ↑ Chicago-Naperville-Elgin, IL-IN-WI Metro Area - Metro Area Membership Report (2020) [online], www.thearda.com [dostęp 2024-07-12] (ang.).
  39. ↑ American Medina: Stories of Muslim Chicago [online], Chicago History Museum, 2 listopada 2020 [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  40. ↑ a b Chicago Sun-Times: Holy month unites Chicago Muslims [online], CAIR-Chicago [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  41. ↑ Appendix A Chicago's Arab American Community [online], U.S. Commission on Civil Rights [dostęp 2024-07-13] (ang.).
  42. ↑ Sister citeis – Chicago Sister Cities.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chicago&oldid=74280089”