Duk
| Pygathrix | |||
| É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1812[1] | |||
 Duk wspaniały (P. nemaeus) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Parvordo | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
duk | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Simia nemaeus Linnaeus, 1771 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Duk[3] (Pygathrix) – rodzaj ssaków naczelnych z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj obejmuje gatunki występujące w orientalnej Azji[4][5][6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) samic 49–60 cm, samców 55–66 cm, długość ogona samic 42–80 cm, samców 52–84 cm; masa ciała samic 4,7–11,7 kg, samców 8–12,5 kg[6][7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj zdefiniował w 1812 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym systematyce ssaków, opublikowanym na łamach Annales du Muséum d’histoire naturelle[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) duka wspaniałego (P. nemaeus).
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Pygathrix: gr. πυγη pugē ‘zad’; θριξ thrix, τριχος trikhos ‘włosy’[8].
- Daunus: w mitologii greckiej Daunos (gr. Δαυνος Daunos) był królem Apulii[9]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Simia nemaeus Linnaeus, 1771.
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodzaju należą następujące gatunki[10][7][4]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[3] | Podgatunki[6][4][7] | Rozmieszczenie geograficzne[6][4][7] | Podstawowe wymiary[6][7][a] | Status IUCN[11] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
Pygathrix nemaeus | (Linnaeus, 1771) | duk wspaniały | gatunek monotypowy | wschodnio-centralny i południowo-wschodni Laos, północny i centralny Wietnam (bardzo rozdrobniony) oraz niewielki obszar w północno-wschodniej Kambodży (Voensei, prowincja Rôttanak Kiri) | DC: 49–63 cm DO: 42–66 cm MC: 6–11,6 kg |
CR |
 |
Pygathrix cinerea | Nadler, 1997 | duk szaronogi | gatunek monotypowy | środkowy Wietnam (prowincje Quảng Nam, Kon Tum, Quảng Ngãi, Gia Lai i Bình Định) oraz niewielki obszar w północno-wschodniej Kambodży | DC: 51–66 cm DO: 54–65 cm MC: 4,7–12,5 kg |
CR |
.jpg) |
Pygathrix nigripes | (Milne-Edwards, 1871) | duk czarnonogi | gatunek monotypowy | wschodnia Kambodża (na wschód od rzeki Mekong, na południe od rzeki Srepok) i południowo-zachodni Wietnam (od około 14° szerokości geograficznej północnej do południowego Parku Narodowego Cát Tiên); niepotwierdzony w południowym Laosie | DC: 54–63 cm DO: 65–84 cm MC: 6–11 kg |
CR |
Kategorie IUCN: CR – gatunek krytycznie zagrożony.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Tableau des quadrumanes, ou des Animaux composant le premier Ordre de la Classe des Mammifères. „Annales du Muséum d’histoire naturelle”. 19, s. 90, 1812. (fr.).
- ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangement of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 298, 1821. (ang.).
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 254. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Genus Pygathrix. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-08].
- ↑ a b c d e D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 725–726. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
- ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 166. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 599.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 218.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-10]. (ang.).
- ↑ Taxonomy: Pygathrix - Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-08]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 599, seria: North American Fauna. (ang.).