Dyskusja:Święto Narodowe Trzeciego Maja
Zapis
[edytuj kod]Nie wiem czy odpowiedni jest zapis "Konstytucji 3 maja Rzeczypospolitej Obojga Narodów." skoro konstytucja owa znosiła RON wprowadzając Królestwo Polskie.
Masz rację taki jest prawidłowy zapis Młodzieńcze. Radzę uważać na lekcjach historii!!
Po co obchodzimy Konstytucję 3 Maja?
[edytuj kod]Czy ktoś umie odpowiedzieć na to pytanie???
- "Państwo rozstrojone więcej niż stuletnią anarchią, nie umiejące rządzić sobą, ani siebie bronić, okazywało się zdolnem do poprawy, zdolnem stać o swoich siłach, byleby mu nie przeszkadzali sąsiedzi" (Walerian Kalinka Sejm czteroletni tom 3 s. 90) "Prawodawcy, którzy oddychali atmosferą na wskroś narodową, wracali od peruk do wąsów i od żakietów do kontuszy, od francuszczyzny do starannej polszczyzny, stworzyli dzieło narodowe w tym znaczeniu, że narodowi podporządkowali króla, rząd, sejm, wojsko, wszystko. Z obcych wzorów zapożyczyli to, co się od dawna nadawało do przeszczepienia na grunt polski. Poświęcając wolność jednostek, starali się ugruntować wolność narodu, tj. niepodległość. Jeżeli dali rządowi oparcie w czynniku niezawisłym od sejmu, to jednak wzięli z Anglii taką formą odpowiedzialności rządu przed sejmem, jaka na pewno mniej była wadliwa niż dawne rwanie sejmów i rokosze, a kontrolę narodową nad rządem opisali z niezwykłą, może nawet przesadną starannością. Dali Rzeczypospolitej rząd jednolity w przeciwieństwie (…) do tego rozgardiaszu władz królewskich, hetmańskich, podskarbińskich, kanclerskich i jeszcze podrzędniejszych, jakie istniały przed powstaniem Rady Nieustającej [1775]. (...) wiekopomne dzieło było tworem polskiego oświeconego i niepodległego ducha, wielkim zwycięstwem nad swojską słabością, szczęśliwym rozwiązaniem tych ustrojowych zagadnień, które wszystkie narody lądowo-europejskie miały dopiero w XIX w. podjąć za przewodem Francji.” (Władysław Konopczyński „Dzieje Polski Nowożytnej” 3 wydanie Warszawa 1996 t.2 s.672)
A nazwa RON prawidłowa. Konstytucja w art. VI mówi "Prawo o sejmikach, na teraźniejszym Sejmie ustanowione, jako najistotniejszą zasadę wolności obywatelskiej, uroczyście zabezpieczamy." Prawo to z 24 marca 1791 (Volumina Legum, t. IX, s. 233–240 Kraków 1889) w art. IX rozróźniało "Co do elekcyi marszałka seymikowego i assessorów w Koronie, oraz assessorów w Litwie." W art. III Konstytucji "Prawo na teraźniejszym Sejmie zapadłe pod tytułem: "Miasta Nasze Królewskie wolne w państwach Rzeczypospolitej" w zupełności utrzymane mieć chcemy i za część niniejszej konstytucji deklarujemy" a prawo to z 18 kwietnia 1791 (tamże s. 215–219) w art. 3 głosi "tak w Koronie, jako w Wielkim Księstwie Litewskim" a w art. II, ust.14: „[...] teraźniejsze ustanowienie o miastach za prawo konstytucyjne stanowiemy” (tekst) Deklaracja Stanów Zgromadzonych datowana na 5 maja (s. 225–226) "całe wojsko narodowe w państwach Korony Polskiej i WXLitewskiego konsystujące" i "nakazujemy, aby sąd sejmowy w komplecie nieprzerwanym tu w Warszawie agitował się, sesye swoje od dnia do dnia limitował, wszystkich zaś doniesionych sobie przez dobrze osiadłego obywatela delacyę biorącego w asystencyi instygatorów [prokuratorów] Obojga Narodów, o podniesienie rokoszu, lub namawianie do niego, natychmiast sądził; o osobach wyrokowi swemu mających podlegać ubezpieczał się; do czego wojska narodowe, za zniesieniem się sądu z władzą wykonawczą, mają być gotowe i powolne" [posłuszne]. Utworzonej przez Konstytucję Straży Praw podlegały Komisje Rządowe Obojga Narodów (nie "polskie" czy "koronne" zatem wspólnie dla Korony i Litwy) : Wojska, Policji, Skarbu i Edukacji Narodowej (Straż Praw). Ustawa o sejmach z 28 V (s. 250) w art. I p. 1 : co trzeci sejm zwykły w Grodnie, jak było od 1673. Tytuły "Urządzenie wewnętrzne miast wolnych Rzeczypospolitej, w Koronie i W. X. litewskiem" z 30 czerwca (s. 291–297) czy "Rozkład województw, ziem i powiatów z oznaczeniem miast, a w nich miejsc konstytucyjnych dla sejmikow w prowincjach Koronnych i Wielkiego Księstwa Litewskiego” z 2 listopada 1791 r. (s. 327–338) świadczą o osobnym traktowaniu Litwy. Nazwa państwa pozostała jak mówi ustawa "Komisja skarbowa Rzeczypospolitej Obojga Narodów" z 28 X (s.319). Zaś 20 października uchwalono Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów gwarantujące dla WXL równe traktowanie w obsadzie urzędów (nawet uprzywilejowane z uwagi na mniejszy wkład Wielkiego Księstwa do liczby ludności Rzeczypospolitej Rozbiory, Zaręczenie). Również sformułowanie o „jednej, wspólnej a nierozdzielnej Rzeczypospolitej” w „Zaręczeniu” nie jest jednoznaczne skoro Unia Lubelska 1569 operowała podobną terminologią „Iż już Krolestwo polskie i Wielgie Księstwo litewskie jest jedno nierozdzielne i nierożne ciało, a także nierożna ale jedna a spolna Rzeczpospolita, ktora się z dwu państw i narodow w jeden lud zniosła i spoiła.” co przecież wcielenia Litwy do Korony nie oznaczało, jak wynika z dalszych jej artykułów vide tekst Unii. Na ten temat Jerzy Malec. Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów – w 220 rocznicę uchwalenia i artykuł pod mało zręcznym tytułem Konstytucja 3-ego Maja a amnezja historyczna Litwy i Polski NB postawiona tam teza o zniesieniu elekcji króla wydaje się być zbyt jednoznaczna skoro art. VII Konstytucji przewidywał iż z braku męskich potomków elektora tron objąć ma jego zięć "za zgodą Stanów zgromadzonych [...] dobrany" w razie bezdzietności miano wybrać inną dynastię (na razie bez sprecyzowania trybu), we wstępie do konstytucji powiedziano "niniejszą konstytucję uchwalamy i tę całkowicie za świętą, za niewzruszoną deklarujemy, dopóki by naród w czasie prawem przepisanym, wyraźną wolą swoją nie uznał potrzeby odmienienia w niej jakiego artykułu", w 1816 zgodnie z ustawą z 28 maja 1791 (s. 241 – 243) zebrać się miał Sejm ekstraordynaryjny w celu rozważenia poprawek. "Decydowano prostą większością głosów izby poselskiej (senat mógł proponować, również prostą większością, poprawki do uchwał izby poselskiej, które to poprawki izba poselska przyjmowała lub odrzucała już w sposób definitywny). Uchwały sejmów konstytucyjnych" pisze Emanuel Rostworowski "nie mogły jednak naruszyć „praw niewzruszonych" i pacta conventa. Pacta conventa, „które ułożone będą" z elektorem saskim, mają być zaprzysiężone przez „każdego króla wstępującego na tron", nabierają więc charakteru stałego i nienaruszalnego elementu ustroju Trzeciego Maja." Zakres "niewzruszonego" nie był skonkretyzowany. "Wiemy, że zarówno Stanisław August, jak Ignacy Potocki, Piattoli i Kołłątaj zdawali sobie sprawę z historycznej zmienności i wierzyli w postęp, a swoje projekty konstytucyjne nie uważali za propozycje doskonałe, ale za jedynie w danych warunkach możliwe. Odmienne były jednak perspektywy ich konstytucyjnej wizji. Dla Potockiego opracowywany na przełomie lat 1790 i 1791 model państwa zawierając koncesje na rzecz monarchizmu i niosąc ze sobą nawet niebezpieczeństwo „despotyzmu", stanowił konieczny okres przejściowy, w czasie którego naród szlachecki wyleczyłby się z anarchii i dojrzał do „prawdziwie wolnego rządu". (...) w lecie 1790 mówił o trzydziestoletnim okresie, po upływie którego będzie można „devenir meilleurs" (fr. dokonać poprawy). A więc wolno przypuszczać, że według rachub Ignacego Potockiego rewizja Konstytucji po upływie 20, 25 czy 30 lat miała się dokonać w warunkach przewagi oświeconego republikanizmu." ("Legendy i fakty XVIII wieku" Warszawa 1963 s. 458n) Pilot Pirx (dyskusja) 20:55, 4 maj 2014 (CEST)
| Status: | niezałatwione |
|---|
Zgłoszenie zostało przeniesione z Wikipedia:Zgłoś błąd w artykule ponieważ prawdopodobnie nie zostało rozwiązane w ciągu 45 dni.
W sekcji "Znaczenie daty" jest powiedziane, że Konstytucja 3 maja jest trzecią, na świecie a drugą w Europie. W tych artykułach jest powiedziane, że jest ona druga na świecie i pierwsza w Europie: https://en.wikipedia.org/wiki/Constitution_of_3_May_1791 https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstytucja_3_maja Zgłasza: 217.99.241.114 (dyskusja) 11:30, 3 maj 2019 (CEST)
"Począwszy od 2007 roku 3 maja jest również świętem narodowym Litwy" - nie jest
[edytuj kod]"Począwszy od 2007 roku 3 maja jest również świętem narodowym Litwy" - to zdanie jest błędne. Odnośnik o tym nie mówi. Przeglądałem dokumenty i nic takiego nie znalazłem poza Wikipedią. Litewski MSZ w rozmowie telefonicznej zaprzeczył, że 3 Maja jest świętem narodowym Litwy w związku z uchwaleniem Konstytucji 3 maja.