Dyskusja:Echnaton

Podajesz, iż drugą żoną Echnatona była Taduhepa. Amenhotep III posłał do Tuszratta po książęcą córkę, aby nawiązać rozejm międzypaństwowy. Jednakże, po przybyciu księżniczki Taduhepy do Egiptu, ślad po niej ginie. Nie jest jednoznacznie stwierdzone, iż ukryła się ona pod imieniem Kija. Aby podkreślić niepewność tej teorii, warto pamiętać, iż "obce" księżniczki nieczęsto zmieniały swe imiona, aby podkreślić swe pochodzenie. Mimo, iz otrzymywały imię Egipskie nadal posługiwały się imieniem własnym. Postać Kii jest tak samo mgliście udokumentowana jak i Nefertiti. Choć mamy przedstawienie kobiety umierającej na łożu gdzie poczęła dziecię (dwa przedstawienia, jedno przypisywane córce Echnatona, drugie Kii), to nigdzie nie ma dokumentu poświadczającego pochodzenie Tutanchamona od Kii. Choć jest to wygodna teza, spotkałam się również z bardziej skrajnymi, jakoby Tutanchamon był synem Teje i Ej (Aj). Wszystkie spekulacje, zarówno te logiczne jak i niewyobrażalne, pozostają nadal spekulacjami. Nie można ich przyjmowac jako pewnik. Monoteizm... nie mówmy o Echnatonie jako o głosicielu monoteizmu. Nigdy nie zabronił oficjalnie kultu innych bogów. Nigdy nie wyrzucił z panteonu rozlicznych bóstw. On ustalił Króla Bogów, a nie Boga Jedynego.... przynajmniej próbował. A żeby trzymać się prawdy, to te same cele wprowadzał już Totmes IV i Amenthotep III. Najprawdopodobniej przez wiele lat Amenhotep III był koregentem Echnatona(wówczas jeszcze Amenhotepa IV) i sam wprowadził go na tą drogę. Echnaton wychowywany był z dala od kultu Amona, a myśl jego ojca zawsze krążyła bardziej wokół Heliopolis niż wokół świątyń Amona. Tell- el-Amarna. Błędna nazwa powielana wielokrotnie w nawet najbardziej poważnych źródłach. Miejsce ówczesnego Achetaton to Al-Amarna. Tell to przyległa wioska. Zrost Tell el-Amarna mówi o trasie a nie miejscu. Zbyt zwięźle tłumaczysz imiona. Echnaton to nie Blask Atona a "Służący Atonowi" czy jak podają inne źródła "Przydatny Atonowi". Warto również zwrócić uwagę na Ech (Ach) i dopiero w tej konwencji Echnaton staje sie tym który rozpromienia Atona. Jednakże imienia tego nie można rozumieć dosłownie gdyż ma ono wiele przesłać i działa na zasadzie kalamburu. Jesto to idiom, którego translacja wymaga pełnego wywodu. Nie można zatem aż tak mocno zawężać tłumaczenia. Jako równoważnię wywodu dotyczącego spekulacji nad chorobą Echnatona, warto wspomnieć iż Król przynajmniej dwukrotnie został przedstawiony w klasyczny sposób. Nefertiti, która do dzis zasiada w panteonie najpiękniejszych kobiet świata, przestawiana była również w ten hiperboliczny sposób. Mało tego, córki Echantona i Nefertiti przedstawiane były z owalnymi głowami, jednakże w chwili wejścia na tron Tutanchamona i małżeństwa z Anchsepaaton (-amon), księżniczka przedstawiana jest normalnie. Znalezione dwa płody w grobowcu Tutanchamona, będące zapewne jego córkami, nie wskazują na degenerację chorobową. Jeśli mogę dodać, najważniejsze byłoby podkreślić, iż wiedza na temat tej części dynastii jest niewielka. Co się na to składa: czas antyamarneński i rujnowanie zarówno architektury, jak i wymazywanie imion Echnatona i jego rodziny z kartuszy. Do czasu odnalezienia (o ile nastąpi) mumii Echnatona nie możemy zakładać nic jako pewnik. Ani że był człowiekiem zdrowym fizycznie, ani że cierpiał na choroby czy to genetyczne czy inne. To mogą być założone trendy sztuki. Echnaton nie został uznany za wartego pamięci nawet przez Herodota, który wymazał go z ciągu dynastycznego.

Ze zgłoś błąd

Echnaton >>tu podane, że żona Nefertiti była księżniczką hurycką. Na stronie Nefertiti (przejście przez link z > Echnatona, że była księżniczką hetycką. To nie to samo,>> patrz: Huryci,>> patrz Hetyci. Właściwej odpowiedzi nie znam, wskazuję na niekonsekwencję. Pozdrawiam [email protected]

Odp: Niestety mało wiemy o pochodzeniu Nefretete. Niewiedza sięga tak głęboko, że nie znamy poprawnej wersji jej imienia (istnieją bodaj 4 wersje imienia Nefertiti, nie licząc późniejszych zmian). Jedni uczeni twierdzą że wywodziła się z Krety, inni że była siostrą Echnatona, jeszcze inni uważają że była ona mitannijską księżniczką (czyli wywodziła się z rodu Hurytów). Pochodzenie jej niestety nie jest w ogóle znane lecz domniemane. Stąd mogą być rozbieżności. MonteChristof ^DMC23:45, 10 kwi 2006 (CEST)

Wątpliwość: dlaczego Echnaton i Amenhotep (ta sama strona wikipedii) mają ten sam prenomen? A jeżeli nawet, to dlaczego pisane hieroglifami jest inaczej? Dziękuję [email protected]

Dalsze uwagi merytoryczne do hasła

Całkiem przypadkiem "wpadłem" do Echnatona i co widzę ??!!

1. Usunąłeś tytulaturę Echnatona (pozostawiając Amenhotepa IV) - dlaczego ???
2. piszesz ..."Dla osłabienia ...kapłanów Amona..." - nie należy tak zdecydowaie "upolityczniać"

tzw. "obsesji Atońskiej" Echnatona. "Reforma religijna" przez niego wprowadzona ma swoje korzenie wiele stuleci wcześniej w Średnim Państwie, a wyraźne tendencje nasilają się na początku XVIII dynastii. Tak naprawdę monoteizmu nie było. Żaden z bogów nie został wyeliminowany. Sednem sprawy jest dążenie do skupiania wszystkich sił stwórczych wokół Re ( stąd m.in. Amon-Re, Re-Hotachte ...) - sprawcy i kontunuatora życia. Doszło do połączenia wielorakich aspektów stwórcy, którym był Re-Słońce. Amenhotep IV (od 2 roku panowania) Echnaton - skupił się na Atonie - bogu Promieniowania Żaru Tarczy Słonecznej, a wiec na najbardziej widocznym i odczuwalnym przejawie sił stwórczych.

oraz

1. ..."po śmierci Echnatona władzę na krótko przejął Tutanchamon"... to po prostu błąd. Nie zauważyłeś że na dole artu jest tab. nawigacyjna, w której jako następca jest Semenechkare.

Być może jeszcze przed nim panował krótko władca o imieniu Neferneferuaton (już po śmierci Echnatona), w którym upatruje się Nefertiti. Tak więc Tut byłby dopiero trzeci po Echnatonie !!! i nie panował wcale krótko bo około 9 - 10 lat.

1. Córką Echnatona, a żoną i przyrodnią siostrą Tuta była Anchesenaton (a po zmianie imienia Anchesenamon).
2. Nie użyłeś w tekście określenia "okres amarneński, styl amarneński, królowie amarneńscy (Echnaton, Semenechkare,Neferneferuaton, Tutanchaton(amon), Aj i Horemheb), itd." a są to kluczowe określenia tamtych czasów, bardzo ważne !!!

Myślę, że tekst ten dobrze by było przeredagować ! i poprawić błędy. Nie zajmowałem się jego edycją szerzej ale mam w planie gruntowną jego zmianę. Jak również kilku innych (nie "moich" faraonów). Na razie piszę Ramzesa III. pozdrawiam --213.169.107.95 21:53, 8 kwi 2006 (CEST) oczywiście --NeferKaRe 21:55, 8 kwi 2006 (CEST) ps. Czasami Wiki sama mnie wylogowuje !!! jeszcze raz pozdrawiam !!!

--- dwa infoboxy jeden obok drugiego w jednym haśle daje kuriozalne rezultaty.

23:25, 8 kwi 2006 (CEST)

Uwagi do Polimerka !

Widzę, że błędnie pojmowana estetyka bierze górę nad wiedzą. Uparcie usuwasz niezwykle istotne dane, mające ogromne znaczenie historyczne !!! Otóż obrazujące proces ewolucji Echnatona, króla mającego ogromny wpływ na historię Egiptu ! Czy z powodu "kiszki" usuniesz też infoboxy z Mentuhotep II i Siptah. I co znów estetyka jest ważniejsza od wiedzy i faktów ??? Czy ja dobrze rozumiem to jest Encyklopedia czy wystawa plakatu ??? Tym razem "wyciąłeś" Amenhotepa, a zostawiłeś Echnatona ! Jakim kluczem się posługujesz ?? Na dwoje babka wróżyła, czy co ??? Bardzo proszę zostaw w spokoju "kiszkę" i nie ruszaj tematu o którym sam piszesz że nie masz pojęcia !!! A tak dla informacji to Amenhotep IV stał się Echnatonem dopiero po dwóch latach swego panowania i wtedy właśnie zmienił swoją tytulaturę !

--NeferKaRe 17:25, 9 kwi 2006 (CEST)

Mimo wszystko uprzejmie proszę o scalenie obu infoboxów. W obecnej postaci artykuł jest zwyczajnie nieczytelny. Co z tego, że jest być może poprawny - choć nie zauważyłem, żadnej merytorycznej odpowiedzi na zarzuty, a tylko pokrzykiwanie, skoro nie da się go przeczytać. Uwagi w zgłoś błąd czekały przez ok tydzień i nikt na nie nie zareagował. Postuluje scalenie obu infoboxów, zwłaszcza, że część informacji się w nich powiela. Warto też zauważyć, że w haśle brakuje jakiejkolwiek bibligragrafii, a zarzuty do hasła wydają całkowicie racjonalne. Trzeba po prostu na nie odpowiedzieć, najlepiej posługując się rzeczowymi, popartymi źródłami argumentami. Polimerek 10:13, 10 kwi 2006 (CEST)

Jeszcze ogólnie te infoboxy są duże i stąd się robią problemy. Może warto rozważyć ich zmniejszenie do takiej postaci jak to jest w Wikipedii-en? Tam jest pokazane w jaki prosty sposób udało się uniknąć powielenie dwa razy tej samej informacji. Patrz: en:Akhenaten. Polimerek 10:25, 10 kwi 2006 (CEST)

Trochę poprawiłem layout. Na razie artykuł ma wielkie pustki, co nie wygląda zbyt estetycznie, ale moim zdaniem z czasem te pustki się wypełnią, bo akurat o tym władcy Egiptu można napisać bardzo dużo interesujących rzeczy. Osobiście jestem za szablonami NeferKaRe, ale nie dlatego, że sam je tworzyłem, lecz dlatego, że zawierają unikalne (jak na Wikipedię i inne znane mi encyklopedie) transkrypcje hieroglifów na polskie znaczenia. alx D 11:14, 10 kwi 2006 (CEST)

Tak, ale one są często za wielkie - nie jest to dla 99% czytelników jakaś szczególnie ważna informacja, dla której warto by tak dezorganizować artykuły. Popatrz jeszcze raz na artykuł z Wikipedii-en. Da się te informacje zawrzeć w dużo bardziej wąskich i mniej rozbudowanych infoboxach. Szanujmy naszych czytelników. Polimerek 11:20, 10 kwi 2006 (CEST)

No problem polega na tym, że tam te informacje nie zostały zawarte, a jak się artykuł wypełni treścią, to nie będzie to tak rażące. alx D 11:29, 10 kwi 2006 (CEST)

BTW. udało mi się trochę zwęzić te szablony. Mam nadzieję, że nie jest to jakoś strasznie wbrew zasadom kaligrafii heroglifów. alx D 11:36, 10 kwi 2006 (CEST)

O formie i o treści

Niestety moja wiedza i rzetelność nie pozwala mi zgodzić się na taką formę tytulatury faraonów jaką podaje En WIKI. Moim zdaniem jest ani nie zaczęta ani nie skończona ! Podaje tylko nomen (i to w formie niepełnej - u niektórych władców nomen składał się z imienia i kilku epitetów - zapisywane było to w dwóch lub trzech kartuszach ) oraz prenomen (patrz j.w.). Co niezmiernie ważne podaje tylko brzmienie imienia w języku egipskim nie podając znaczenia tego imienia. Co jest niezmiernie ważne tytulatura była manifestem władcy, była niejako jego credo. Co z tego, że ktoś przeczyta, że Tutanchamon tak naprawdę nazywał się Tutanchamon-Heka-Junu-Semai (Resit), jak nic mu to imię nie powie. Ale jak przeczyta, że to znaczy Żywy wizerunek Amona, Władca Heliopolis Południowego (Teb), to coś już wie !!! Widzę, że problemem są władcy, którzy "na nieszczęście zmieniali swój Manifest". Oczywiście sprawa pozycjonowania "infobox'ów" jest sprawą do "dogadania". Według mnie powinny się znajdować u góry artykułu. Wikipedia "obsługuje" hieroglify tak a nie inaczej i jak przypuszczam nie da się ich pomniejszyć tak aby infobox'y zajmowały mniej miejsca. Zdecydowanie nie mogę zgodzić się na dominację formy nad treścią i dla "komfortu" czytelników (czytaj: ich poszanowania), rezygnować z podawania niezmiernie ważnych danych historycznych ! (Patrz en WIKI). Wspólnie z Alx'em stworzyliśmy w Pl Wiki ujednolicony system prezentowania tytulatury faraonów, który według mnie jest poprawny !!! Prezentuje bowiem hieroglify, brzmienie egipskie oraz polskie znaczenie. Będę nieskromny i powiem, że w naszej Wiki system ten jest dobry (być może tylko it Wiki nas prześciga). Problem z polemiką poleg na tym, że dla Polimerka są to "tylko" infobox'y, a dla mnie tytulatura

Króla-Sokoła, Byka Potężnego, Ukochanego przez Prawdę

Należącego do Dwóch Bogiń, Obrońcę Egiptu, który powściąga Moc Obu Krajów Horusa Złotego, bogatego w Lata, Wielkiego zwycięstwami, Króla Dolnego i Górnego Egiptu, Usermaat-Re SetepenRe, Syna Re Ramzesa II, Zrodzonego z Re, Ukochanego przez Amona. (w tym przypadku pełny zestaw tytułów Ramzesa II).

Króla, który za życia był Bogiem, a jedno jego skinienie znaczyło więcej niż całe złoto Świata. Patrzymy na to samo ale widzimy zupełnie coś innego ! Właśnie piszę Ramzesa III i jedną z pierwszych rzeczy w arcie była tytulatura. W przyszłości u innych władców, których zapewne opiszę, mam zamiar zaprezentować ich tytulaturę w formie już istniejącej. Z pewnością znajdą się wsród nich tacy, których tytulatura jest "nieco skomplikowana". Pozdrawiam wszystkich - tych którzy mnie krytykują i tych, którzy mnie popierają --NeferKaRe 20:45, 10 kwi 2006 (CEST)

Spekulacje

• "...Istnieją spekulacje, które łączą postać Echnatona z Mojżeszem" Czy może ktoś podać źródła dla tych spekulacji - wiem że wiele osób przypuszcza sobie coś takiego, ale to jest pogląd tylko laicki. Czy istnieją jakieś naukowe rozważania? Bo z tego co pamiętam Mojżesz z Egiptu wyszedł półtora wieku po śmierci Echnatona - kiedy to referma faraona została obalona i uznana za złą a pamięć o nim została wymazana. Poszukam jeszcze info na ten temat - ale obawiam się że te spekulacje skreślę. MonteChrist... ^DMC 23:28, 8 paź 2006 (CEST)

Po pierwsze w dziele Józefa Flawiusza Przeciw Apionowi możemy przeczytać, że Mojżesz był kapłanem egipskim w Heliopolis,a przy imieniu Amenhotepa IV widnieje (Amon-jest-rad-Bóg-władca-Heliopolis) już samo to jest interesującą wzmianka, gdyż jak sama nazwa świadczy były tam czczone bóstwa solarne (s.26,27), również jest tam mowa iż Mojżesz jest Egipcjaninem. Wzmianki, że jest to Egipcjanin możemy doszukać się w Piśmie Świętym, w Księdze Wyjścia (2:19), drugą sprawą jest etymologia imienia Mojżesz, po hebrajsku Moszeh lub Mosze i według powszechnej opinii wywodzi się od słowa hebrajskiego mosche, czyli wydobyty, jednakże Nawet Freud w swoim dziele z 1939 Der Mann Moses und die monotheistische Religionwątpi w tą dziwną teorie, zastanawiał się nad tym jak egipska księżniczka, która nadała mu imię mogła znać etymologię hebrajską, Freud, James Henry Breasted i Ahmed Osman twierdzą że imię Mojżesz wywodzi się od egipskiego słowa mose który oznacza dziedzica lub potomka. Według Ahmeda Osmana Echnaton został wypędzonyz Egiptu około 1361 r.p.n.e. przypomnijmy że Mojżesz żył prawdopodobnie w XV-XIV wieku p.n.e, a więc data się pokrywa. Wówczas pozbawiony władzy,a przypomnijmy wzmianki między innymi na Discovery o tym mówiono iż był on bardzo hojnym faraonem, rozdawał wiele złota ludziom ubogim,a nie bogatym, przeszkadzał on tylko wyższej warstwie społecznej, a dokładnie kapłanom, którzy go zdetronizowali, stąd jego dalsze poparcie prostych ludzi, którzy go uważali za prawowitego króla, uważali go właśnie za Mose, Mosis. Może właśnie wówczas uciekł on z Egiptu do Izraela, bo jak wiadomo znaleziono jego grobowiec w Egipcie jednakże pusty, a jak dobrze wiemy, każdy grobowiec był budowany za życia, ciała nie ma więc prawdopodobna uciekł z Egiptu. W podanej przeze mnie książce Freuda on sam jest zdania że Mojżesz ma coś wspólnego z Echnatonem.--Malyadik 15:08, 16 mar 2007 (CET)

Również Freud omawiał ten temat w artykule Mojżesz-Egipcjanin z 1937 roku w niemieckim piśmie Imago--Malyadik 15:15, 16 mar 2007 (CET)

Wojna z Hatti

Napisałeś, że pod koniec panowania Echnatona wystapiły pewne problemy chylące kraj ku kryzysowi. Dlaczego nie napisałeś jaki? Egipt zaatakowali hetyci w sprzymierzeniu z jednym z książąt Syryjskich-Aziru. Jest to BARDZO WAŻNY moment w historii Egiptu. Nie jestem pewien ale to był chyba pierwszy raz gdy Egipt zmuszony był nie do poszerzania granic lecz ich obrony. Hatti, mimo iż było dużo mniejszym państwem niż Egipt miało OLBRZYMIĄ przewagę techniczną-potrafili wytapiac stal a na wyposażeniu armii byly ciężkie rydwany bojowe. Na uwage zasługuje również taktyka ataku zastosowana przez najeżdźców. przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań zakupili olbrzymią ilośc dzbanów, po czym na pustyni stworzyli sieć magazynów wody. W ten sposób mogli toczyc spokojnie walki na pustyni. Nie wiadomo jak potoczyłyby się losy wojny, głównodowodzący siłami Egiptu nie zauważył jednego z nich po czym rozkazał odnaleźć i zniszczyc reszte. Warto wspomnieć też o tym, iż ten sam człowiek (Horemheb) został później faraonem.

Negatywne aspekty panowania Amenhotepa IV

Bardzo pięknie opisano w tym biogramie aspekty panowania Amehotepa IV-go. Jednak są one zdecydowanie niepełne. Jestem zdziwiony, że już od dłuższego czasu nikt nie dodał oczekujących na weryfikację merytorycznych fragmentów, tyczących się negatywnych aspektów panowania tego władcy. Znakomity polski, nieżyjący już egiptolog, profesor doktor habilitowany Jadwiga Lipińska podsumowała je tak:

Reformy Echnatona miały również wymiar ekonomiczny. Zamknięcie świątyń i odebranie im majątków spowodowało upadek wypracowanego przez wieki systemu gospodarczego. Choć teoretycznie centralizacja zarządzania ziemią powinna być korzystna, to w praktyce spowodowała wzrost korupcji i obniżenie znaczenia lokalnej administracji. Zniszczenie dawnych struktur nie było połączone ze stworzeniem nowych.

Jadwiga Lipińska, W cieniu piramid, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 2003, s. 149

Znakomity niemiecki egiptolog Hermann A. Schlögl, uzupełnia ten opis o działania Amenhotepa IV-go, które uderzały bezpośrednio w religię staroegipską. Zamykaniu świątyń towarzyszyło również fizyczne niszczenie tradycji religijnej Egiptu i próba zatarcia jej śladów:

Faraon zadecydował wreszcie o zamknięciu świątyń innych bogów na terenie całego kraju: aby zaś całkowicie ustała pamięć o nich, zapoczątkował prawdziwe obrazoburstwo. Polecił mianowicie oddziałom kamieniarzy udać się w głąb kraju aż po Nubię i zlikwidować wizerunki oraz imiona, przypominające w jakikolwiek sposób znienawidzonego przez króla boga Amona. Największy nacisk położono na świątynię tego boga w Karnaku, gdzie tylko w nielicznych miejscach zachowało się jego imię, zatarto je nawet na szczycie obelisków. Zniszczenia objęły również innych bogów; wymazano nawet liczbę mnogą "bogowie".

Hermann A. Schlögl, Starożytny Egipt, PWN, Warszawa 2009, s. 187

Są to dosyć istotne merytorycznie informacje o panowaniu Amenhopeta IV-go. Dziwne, że nikt wcześniej nie dodał ich do tego biogramu. Jeszcze dziwniejsze jest to, iż kiedy już je dodano, od kilku tygodni bezskutecznie oczekują na akceptację.

Pozdrawiam. Krzychoo

Echnaton nie wprowadzil zadnego monoteizmu tylko uwydatnil kult swojego bostwa ( Atona ) nie byl to zaden monoteizm, bardziej przypominalo to henoteizm ( system gdzie jest wielu bogow ale jeden bog jest najwazniejszy ),a powolywanie sie na Wikipedii ( ktora ma ambicje naukowe ) na ksiazke finskiego pisarza ( zreszta bardzo fajna ) to juz lekkie przegiecie

• Z całym szacunkiem ale chyba masz problemy ze zrozumieniem tekstu. To fragment dyskusji o negatywnych aspektach panowania Amenhotepa IV. Nie ma tutaj słowa o monoteizmie. Hermann A. Schlögl jest znanym, niemieckim egiptologiem, a nie Finem, co zresztą nie ma żadnego znaczenia. Liczy się jedynie dorobek naukowy, narodowość badacza nie ma żadnego znaczenia. 83.9.66.140 (dyskusja) 10:45, 26 mar 2012 (CEST)tdk

Fiński autor powieści to Miko Waltari. W Ciekawostkach napisano Reforma religijna Echnatona została opisana w powieści fińskiego pisarza Miki Waltariego "Egipcjanin Sinuhe" jakby to miało być argumentem w dyskusji. Uwaga dotyczyła Waltariego, nie egiptiologa Schlögla.

mono- czy henotezim?

Artykuł wewnętrznie sprzeczny. Najpierw (Reformy faraona) że Echnaton spróbował na stałe wprowadzić henoteizm odmianę politeizmu cechującą się wywyższeniem spośród wielu bóstw jednego. Póżniej (Ciekawostki) że Istnieją przesłanki, które łączą postać Echnatona z judaizmem. Zarówno religia wprowadzona przez Echnatona, jak i wiara potomków Jakuba miały charakter monoteistyczny. To jak w końcu? W haśle Aton napisano kult Jahwe znacznie różnił się pod pewnymi względami od kultu Atona. Jahwe nie wolno było przedstawiać za pomocą jakiejkolwiek podobizny (Powtórzonego Prawa 5,8), gdyż wykonane przez człowieka wizerunki nie były w stanie oddać Jego potęgi i chwały (Izajasza 40,18-19), zaś Aton wyobrażany był jako dysk słoneczny. Po trzecie, Mojżesz surowo zakazał kultu Słońca (Powtórzonego Prawa 4,19). Słońce jest w Biblii dziełem Stwórcy (Księga Rodzaju 1,16), nie tożsame z Nim. Bóg biblijny jest bytem transcendentnym (Dzieje Apostolskie 17,24). Cytat z dyskusji przy Zaratusztrianizm dlaczego ktoś twierdzi że jak jakieś elementy występują w kilku religiach to od razu jedna religia miała wpływ na drugą? Pilot Pirx (dyskusja) 20:21, 28 sty 2015 (CET)

Weryfikacja hipotezy o wyglądzie Echnatona

Badania Hawasa i jego ekipy opublikowane w 2010 (http://jama.ama-assn.org/content/303/7/638.short?home) dały niespodziewany finał. 1. Odnaleziono mumię Echnatona (!) - dotychczas oznaczaną symbolem KV-55 2. Matką Tutenchamona nie była Nefretete, a siostra Echnatona (KV-35YL) 3. Echnaton nie miał wrodzonych wad fizycznych, choć tych nie brakuje u całej rodziny.

Proszę o weryfikację hasła:) (swoją drogą, niesamowite odkrycie, a w mediach cicho-sza)

Skoro cicho-sza to kto i gdzie opublikował w 2010? Swoją drogą skąd wiadomo że to on?