Prusy Książęce

Księstwo Pruskie

Herzogtum Preußen

1525–1701
Herb Flaga
Ustrój polityczny	monarchia
Stolica	Królewiec
Data powstania	1525
Data likwidacji	18 stycznia 1701
Władca	Fryderyk I Hohenzollern
Populacja (1626) • liczba ludności	360 000
Język urzędowy	niemiecki
Religia dominująca	luteranizm
Położenie na mapie świata Księstwo Pruskie
55°44′00″N 20°29′00″E

Prusy Książęce, oficjalnie Księstwo w Prusach, potocznie Księstwo Pruskie (niem. Herzogtum Preußen) – państwo utworzone po sekularyzacji państwa zakonu krzyżackiego w Prusach, na podstawie traktatu krakowskiego z 1525 r., zawartego między Zygmuntem I Starym a jego siostrzeńcem Albrechtem Hohenzollernem. Do roku 1657 pozostawały lennem Królestwa Polskiego.

Historia

Karta herbarza J. Siebmachera z herbem księcia Prus (pierwszy z lewej w dolnym rzędzie), 1605

Albrecht Hohenzollern był ostatnim z rezydujących w Prusach wielkich mistrzów krzyżackich. Po przejściu na luteranizm i złożeniu hołdu królowi Polski, stał się pierwszym świeckim księciem Prus.

Stolicą państwa był Królewiec, a przyjęty przez księcia podział administracyjny obejmował trzy duże okręgi: królewiecki, natangijski i oberlandzki.

Państwo powstało jako wasalne wobec Królestwa Polskiego.

Od 1618 r. w unii personalnej z Elektoratem Brandenburgii, za zgodą Zygmunta III Wazy (zobacz: Brandenburgia-Prusy).

W związku z niejednoznaczną polityką jaką prowadził Jerzy Wilhelm Hohenzollern w 1635 r. namiestnictwo królewskie nad Prusami Książęcymi zostało przejęte przez Polskę w osobie Jerzego Ossolińskiego. Rozejm w Sztumskiej Wsi przywrócił jednak władzę Hohenzollernom.

Prusy Książece i inne krainy historyczne Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Potop szwedzki uczynił z Prus Książęcych lenno szwedzkie w 1656 roku, na podstawie traktatu w Królewcu.

W 1657 roku, za panowania Jana II Kazimierza, na podstawie traktatów w Welawie i Bydgoszczy, Prusy uzyskały niezależność od Rzeczypospolitej. W zamian Brandenburgia porzuciła sojusz ze Szwecją w czasie potopu szwedzkiego.

Jan III Sobieski planował odzyskać Prusy w sojuszu ze Szwecją na podstawie traktatu w Jaworowie.

W 1701 r. wraz z Brandenburgią utworzyły Królestwo Prus. Prowincja ta, po 1772 roku utworzyła wraz z Warmią, ale bez Kwidzyna, prowincję Prusy Wschodnie.

Zobacz też

• Prusy (kraina historyczna)
• Prusy (państwo)
• Prusy Królewskie
• Królestwo Prus
• władcy Prus
• stosunki polsko-krzyżackie
• II pokój toruński
• hołdy pruskie 1469–1641

Bibliografia

• Sebastian Haffner: Prusy bez legendy: Zarys dziejów. Warszawa: Oficyna Historii XIX i XX wieku, 1996. ISBN 83-905989-3-0. Brak numerów stron w książce
• Janusz Małłek, Dwie części Prus: studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku, Olsztyn 1987.
• Janusz Małłek, Prusy Książęce a Prusy Królewskie w latach 1525–1548, Warszawa 1976.