Wikipedysta:Beaklu/brudnopis

Foczka mała
	Ommatophoca rossii
	J. E. Gray, 1844
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	drapieżne
(bez rangi)	płetwonogie
Rodzina	fokowate
Rodzaj	foczka
Gatunek	foczka mała
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Foczka mała^[3], foka Rossa^[4] (Ommatophoca rossii) – gatunek drapieżnego ssaka morskiego z rodziny fokowatych, najrzadsza z antarktycznych fok; jest gatunkiem zaliczanym do rodziny Phocidae.

Wyróżniamy dwie grupy fok: północne i południowe^[5].

Podstawowe informacje
	Samce	Samice	Nowonarodzone foki
Wzrost	ok. 2m	do 2,5m	ok. 1m
Masa	129-216kg	159-204kg	16kg
Długość życia	od 9 do nawet 20 lat
Dojrzałość płciowa	3 rok życia i później
Pokarm	głowonogi, ryby, kryl		mleko

Występowanie

Występuje na Antarktyce, szczególnie w Morzu Króla Haakona VII ^[5], zabłąkane osobniki spotykano u wybrzeży Wysp Heard i McDonalda i Australii^[6].

Systematyka

Taksonomia

Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisane naukowo przez J. E. Graya w 1844 roku w książce pod redakcją J. Richardsona The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843^[7]. Jako miejsce typowe autor wskazał Ocean Południowy, ograniczone przez G. E. H. Barrett-Hamiltona w 1902 roku do kry lodowej, na północ od Morza Rossa, 68°S, 176°E^[8].

Gatunek typowy: Ommatophoca Rossii J. E. Gray, 1844

Nie wyróżnia się podgatunków.

Etymologia

Nazwa rodzajowa jest połączeniem greckiego słowa ομμα omma, ομματος ommatos – „oko” oraz nazwy rodzaju Phoca Linnaeus, 1758^[9]. Epitet gatunkowy honoruje kapitana Royal Navy, Sir J. C. Rossa (1800-1862), polarnika i kolekcjonera^[10].

Nazewnictwo
Nazwa gatunkowa:	Ommatophoca rossii Gray, 1844
Synonimy:	Brak
Nazwa polska:	Foczka mała, Foka Rossa
Nazwa angielska:	Ross seal

Morfologia i ekologia

Foka Rossa jest to najmniejsza foka występująca na Antarktydzie, raczej nie spotkamy jej poza tym rejonem, jest samotnikiem.

Trudno jest określić wielkość populacji, według globalnych szacunków liczy ona od 20000- 50000^[11] do 220000^[12]. Samice dorastając osiągają nawet 2,5 m i ważą od 159-204kg. Samce natomiast dochodzą do około 2m, ich masa wynosi od 129-216kg. Nowonarodzone foki mają około 1m i ważą 16kg^[13].

Żyją od 9 do nawet 20 lat^[14].

Pokarm

Żywi się głowonogami, rybami i krylem. Jedzą głównie kalmary, z mniejszymi ilościami ryb i bezkręgowców, w tym kryla^[15].

Środowisko

Przebywa na pływającym lodzie. Najprawdopodobniej preferują także miejsca gdzie występuje gruby pak lodowy.

Tryb życia

Potrafi nurkować na długi czas (przeciętnie 20-30 minut) i na duże głębokości. Wydaje się być doskonale zaadaptowana do szybkiego pływania i manewrowania przy chwytaniu ośmiornic^[5]. Foki mają w swoim organizmie bardzo dużo krwi (aż 12% masy ciała, u człowieka jest to 7%). Pozwala to zmagazynować więcej tlenu. Nie chorują na chorobę kesonową, gdyż nurkują z małą ilością powietrza i nie oddychają pod wodą.

Na widok człowieka pozostają na brzuchu, odginają głowę do tyłu i wydają specyficzny dźwięk. Najprawdopodobniej zwierzęta te pod wodą komunikują się za pomocą głosu^[16].

Lamparta morskiego i orkę uważa się za drapieżników fok ^[17].

Wygląd

Mają grubą, dość długą szyję, smukłe ciało i nie wielką głowę. Ich ubarwienie jest szare na grzbiecie i po bokach oraz jaśniejsze od strony brzusznej. Często na ich ciele występują różne plamy, kropki. Futro jest krótkie i gęste. Młode po urodzeniu mają białe wełniaste futro, które po kilku tygodniach upodobnia się do futra osobników dorosłych^[5].

Ich kończyny przekształcone są w płetwy. Podczas pływania posługują się generalnie tylnymi płetwami. Nie mają małżowin usznych. Mają dobrze rozwinięte gruczoły łojowe, posiadają także gruczoły potowe. Pod skórą właściwą mają grubą warstwę tkanki tłuszczowej. Mają krótkie wąsy czuciowe i słaby węch. Nieliczne brodawki smakowe na języku. Wątroba fok ma własności toksyczne^[18].

Mają uproszczone i ujednolicone zęby inaczej niż drapieżniki lądowe. Potężne kły są charakterystyczne dla fok drapieżnych^[18].

W kończynach na ostatnich paliczkach posiada błonę pławną zakończoną zredukowanymi pazurami^[18].

Cechą charakterystyczną tego gatunku są bardzo duże, ciemne oczy^[16].

Rozród

Zbierają się raz do roku, są wtedy bardzo towarzyskie i tworzą ogromne skupiska. Najpierw przybywają samce i walczą o terytorium, a następnie samice. Krótko po ich przybyciu następuje poród, a później kolejne zapłodnienie. Niektóre gatunki fok nie tworzą kolonii, żyją pojedynczo^[18].

Rozmnażanie odbywa się na lądzie. Większość samic rodzi 1-2 młode. Okres karmienia trwa koło 1 roku. Mleko jest szczególnie bogate w tłuszcz, ma to wpływ na szybszy rozwój młodych^[5].

Dojrzałość płciową osiągają w 3 roku życia lub później.

Znaczenie w ochronie środowiska

Foka Rossa chroniona jest na mocy Konwencji z 1972r. o ochronie fok antarktycznych oraz na mocy Konwencji o zachowaniu żywych zasobów morskich Antarktyki. A także na mocy Traktatu Arktycznego.

W statusie IUCN jest jako najmniejszej troski^[17].

Aktualne kierunki badań naukowych charakteryzowanego gatunku

Ponieważ Foka Rossa jest rzadko spotkanym gatunkiem, ciężko jest ustalić jej dokładną liczbę. Dlatego prowadzi się badania nad jej liczebnością^[15] i rozmieszczeniem. Jest też monitorowana pod względem trendów populacji. Bada się także co stanowi dla niej zagrożenie^[17].

Przypisy

↑ Ommatophoca rossii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ L.L. Hückstädt L.L., Ommatophoca rossii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.1 [dostęp 2015-07-14] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ Zmiany w populacjach ptaków i ssaków płetwonogich Antarktyki Zachodniej. „Kosmos – Problemy nauk biologicznych”. 62 (3), s. 393-400, 2013. ISSN 0023-4249.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Gould, E. et al. 1991. Encyklopedia zwierząt ssaki. Wydawnictwo Elipsa, Warszawa ,1991: 153-155
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Ommatophoca rossii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 22 września 2009]
↑ J. E. Gray: The Seals of the Southern Hemisphere. W: J. Richardson, J. E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. Londyn: E. W. Janson, 1844, s. 3. (ang.)
↑ G. E. H. Barrett-Hamilton: Mammalia. W: E. R. Lankaster: Report on the collections of natural history made in the Antarctic regions during the voyage of the "Southern Cross.". Londyn: The Trustees, 1902, s. 46-65. (ang.)
↑ T. S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 474, seria: North American Fauna. (ang.)
↑ J. A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2015-10-10]. (ang.)
↑ Scheffer, V.B. 1958. Seals, sea lions and walruses: A review of the Pinnipedia. Stanford University Press, Stanford, USA.
↑ Gilbert, J.R. and Erickson, A.W. 1977. Distribution and abundance of seals in the pack ice of the Pacific sector of the Southern Ocean. In: L. Llano (ed.), Adaptations within Antarctic Ecosystems, Smithsonian Institute, Washington, D. C., USA.
↑ Ray, G.C. 1981. Ross seal Ommatophoca rossi Gray, 1844. In: S.H. Ridgway and R. Harrison (eds), Handbook of marine mammals, Vol. 2: Seals, pp. 237-260. Academic Press
↑ Skinner, J.D. and Klages, N.T.W. 1994. On some aspects of the biology of the Ross seal Ommatophoca rossii from King Haakon VII Sea, Antarctica. Polar Biology 14: 467-472.
↑ ^a ^b Southwell, C. et al. 2012. A review of data on abundance, trends in abundance, habitat use and diet of ice-breeding seals in the Southern Ocean. CCAMLR Science 19: 49-74.
↑ ^a ^b Foka Rossa, „Seal You Around!”, 28 października 2012 [dostęp 2017-04-22] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species), 2015
↑ ^a ^b ^c ^d Kowalski, K. 1971. Ssaki zarys teriologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków, 1971: 567-578

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „Gray”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „Barrett”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „Palmer”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „hbwalive”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.

Kategoria:Fokowate

[itis-1] Ommatophoca rossii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] L.L. Hückstädt L.L., Ommatophoca rossii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.1 [dostęp 2015-07-14] (ang.).

[miiz-3] Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015. ISBN 978-83-88147-15-9.

[Korczak2013-4] Zmiany w populacjach ptaków i ssaków płetwonogich Antarktyki Zachodniej. „Kosmos – Problemy nauk biologicznych”. 62 (3), s. 393-400, 2013. ISSN 0023-4249.

[:0-5] Gould, E. et al. 1991. Encyklopedia zwierząt ssaki. Wydawnictwo Elipsa, Warszawa ,1991: 153-155

[6] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Ommatophoca rossii. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 22 września 2009]

[7] J. E. Gray: The Seals of the Southern Hemisphere. W: J. Richardson, J. E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. Londyn: E. W. Janson, 1844, s. 3. (ang.)

[8] G. E. H. Barrett-Hamilton: Mammalia. W: E. R. Lankaster: Report on the collections of natural history made in the Antarctic regions during the voyage of the "Southern Cross.". Londyn: The Trustees, 1902, s. 46-65. (ang.)

[9] T. S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Waszyngton: Government Printing Office, 1904, s. 474, seria: North American Fauna. (ang.)

[10] J. A. Jobling: Key to Scientific Names in Ornithology. W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2015-10-10]. (ang.)

[11] Scheffer, V.B. 1958. Seals, sea lions and walruses: A review of the Pinnipedia. Stanford University Press, Stanford, USA.

[12] Gilbert, J.R. and Erickson, A.W. 1977. Distribution and abundance of seals in the pack ice of the Pacific sector of the Southern Ocean. In: L. Llano (ed.), Adaptations within Antarctic Ecosystems, Smithsonian Institute, Washington, D. C., USA.

[13] Ray, G.C. 1981. Ross seal Ommatophoca rossi Gray, 1844. In: S.H. Ridgway and R. Harrison (eds), Handbook of marine mammals, Vol. 2: Seals, pp. 237-260. Academic Press

[14] Skinner, J.D. and Klages, N.T.W. 1994. On some aspects of the biology of the Ross seal Ommatophoca rossii from King Haakon VII Sea, Antarctica. Polar Biology 14: 467-472.

[:1-15] Southwell, C. et al. 2012. A review of data on abundance, trends in abundance, habitat use and diet of ice-breeding seals in the Southern Ocean. CCAMLR Science 19: 49-74.

[:2-16] Foka Rossa, „Seal You Around!”, 28 października 2012 [dostęp 2017-04-22] (pol.).

[:3-17] Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species), 2015

[:4-18] Kowalski, K. 1971. Ssaki zarys teriologii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków, 1971: 567-578

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]