Iriqi

Iriqi
	Iriqi evropian
Klasifikimi shkencor
Mbretëria:	Animalia
Filumi:	Chordata
Klasa:	Mammalia
Rendi:	Eulipotyphla
Familja:	Erinaceidae
Nënfamilja:	Erinaceinae; G. Fischer, 1814
Genera
	Atelerix; Erinaceus; Hemiechinus; Mesechinus; Paraechinus;

Iriqi është gjitar i nënfamiljes Erinaceinae dhe i rendit biologjik Eulipotyphla. Është kafshë e vogël gjitare, që e ka trupin të mbuluar nga sipër me gjemba të fortë dhe që mblidhet si top për t’u mbrojtur nga rreziku. Njihen 17 lloje të iriqëve të ndarë në 5 gjini që jetojnë në pjesë të Evropës, Azisë, Afrikës dhe Zelandës së Re. Nuk ka iriq vendas në Australi dhe nuk ka specie të gjalla vendase në Amerikë (gjinia e zhdukur Amphechinus dikur ishte e pranishme në Amerikën e Veriut).

Përshkrimi fizik

Iriqët njihen për shkakë të gjembave që kanë në shpinën e tyre të cilët nuk janë helmues. Edhe përkundër lëizshmërisë së lëkurës gjembat nuk mund të largohen lehtë nga shpinda e iriqit. Iriqit të ri i bine gjembat e bebes duke iu zëvendësuar me ato të të rriturit. Iriqit i bien gjembat gjithashtu edhe gjatë të paturit të ndonjë stresi ekstrem ose gjatë ndonjë sëmundje.

Mundësia mbrojtëse e iriqit është ajo që ka aftësinë e shëndrrimit në një top të shtrënguar duke bërë që gjembat të jenë të drejtuara në të gjitha drejtimet. Sidoqoftë, efektiviteti i përdorimit të kësaj taktike varet nga numri i gjembave që ka. Për disa lloje të iriqëve më mirë është të largohen nga rreziku ose edhe të sulmojnë se sa të përdorin aftësinë e marrjes së formës së topit me gjenmba.

Të ushqyerit

Iriqi ushqehet me insekte, krimba, por edhe me bar.

Shumimi

Iriqi shumohet gjate fillimit te pranveres. Pasi mbaron dimri iriqi eshte gati per tu shumuar. Ai mund te beje nga 3-5.

Klasat dhe llojet

Klasa Atelerix
- Iriqi katër gishtësh, Atelerix albiventris
- Iriqi afrikanoverior, Atelerix algirus
- Iriqi afrikanojugor, Atelerix frontalis
- Iriqi somalid, Atelerix sclateri
Klasa Erinaceus
- Iriqi amur, Erinaceus amurensis
- Iriqi gjoks bardhë-jugor, Erinaceus concolor
- Iriqi evropianoperendimor, Erinaceus europaeus
- Iriqi gjoks bardhë-verior, Erinaceus roumanicus
Klasa Hemiechinus
- Iriqi veshë gjatë, Hemiechinus auritus
- Iriqi veshë gjatë indian, Hemiechinus collaris
Klasa Mesechinus
- Iriqi daurian, Mesechinus dauuricus
- Iriqi i huxhit, Mesechinus hughi
Klasa Paraechinus
- Iriqi i shkretëtirës, Paraechinus aethiopicus
- Iriqi i brendit, Paraechinus hypomelas
- Iriqi indian, Paraechinus micropus
- Bare-bellied , Paraechinus nudiventris

Shih edhe

Referime

^ C. Reiter; G.C. Gould (1998). "Thirteen Ways of Looking at a Hedgehog". Natural History (në anglisht). 107 (6): 52.

Lidhje të jashtme

Hedgehogs (Species) në Open Directory Project
Hedgehog reference at the University of Michigan Museum of Zoology
UK Mammal Society fact sheet - European Hedgehog
WildlifeOnline - Natural History of European Hedgehog Arkivuar 22 korrik 2018 tek Wayback Machine

[13_ways-1] C. Reiter; G.C. Gould (1998). "Thirteen Ways of Looking at a Hedgehog". Natural History (në anglisht). 107 (6): 52.

[1]