Mihal Kërteshi
Mihalj Kertes | |
|---|---|
Михаљ Кертес | |
 | |
| Drejtori i Zyrës Federale të Doganave të Jugosllavisë | |
| Në detyrë 1993 – 6 Tetor 2000 | |
| Ministër pa portofol | |
| Në detyrë 14 Korrik 1993 – 18 Mars 1994 | |
| Paraprirë nga | Themelimi i pozicionit |
| Pasuar nga | Vekoslav Šošević |
| Anëtar i Presidencës së RS e Serbisë | |
| Në detyrë 8 Maj 1989 – 28 Shtator 1990 | |
| Presidenti | Sllobodan Millosheviq |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 29 gusht 1947 Bačka Palanka, RP e Serbisë, FPR Yugoslavia |
| Vdiq më | 29 dhjetor 2022 (75 vjeç) Beograd, Serbi |
| Partia politike | |
| Fëmijët | 2 |
| Nofka/t | Bracika |
Mihalj Kertes ( Shqip: Mihal Kërteshi ; Hungarisht: Kertész Mihály ; 29 gusht 1947 – 29 dhjetor 2022), me nofkën "Bracika", ishte një politikan jugosllav dhe serb. Një hungarez etnik, ai u bë anëtar i Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë në vitin 1974 dhe bashkëpunëtor i ngushtë i Slobodan Millosheviçit në fund të viteve 1980.
Ai u bë një figurë e shquar gjatë revolucionit anti-burokratik . Kërteshi ishte një kandidat në zgjedhjet e vitit 1989 për presidencën e Serbisë brenda Jugosllavisë, por humbi në një rrëshqitje të madhe ndaj Millosheviçit. Ai iu bashkua Partisë Socialiste të Serbisë në vitin 1990 dhe u bë drejtor i Byrosë Federale të Doganave të Republikës Federale të Jugosllavisë në vitin 1993. Kertes ofroi mbështetje logjistike dhe financiare për operacione të ndryshme të fshehta të qeverisë deri në rrëzimin e Slobodan Millosheviçit, që ndodhi më 5 tetor 2000. Pas përmbysjes, Kertes u dënua, u gjykua dhe veproi si dëshmitar në disa procese.
Jeta e hershme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Mihalj Kertes lindi më 29 gusht 1947 në Bačka Palanka, PR Serbi, FPR Jugosllavi, nga një baba hungarez Mihalj, një rrobaqepës dhe një nënë kroate Olga, një shtëpiake. [1] [2] [3] Shkollën fillore dhe të mesme, si dhe Shkollën e Lartë të Menaxhimit, me drejtimin për punë sociale, i ndoqi në vendlindje. [1]
Karriera
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Periudha e hershme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Filloi të punojë si nëpunës i punëve sociale në administratat komunale dhe u bë anëtar i Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë në vitin 1974. [1] [4] Ai u bë një figurë udhëheqëse në qytetin e Baçka Palankës në vitin 1981, [5] ndërsa karriera e tij më vonë përparoi në nivelin e sekretarit të komitetit komunal të Lidhjes Komuniste në vitin 1986. [6] [7] [8] Gjatë transformimit të partisë në Partinë Socialiste të Serbisë (SPS), Kertes u bë një mbështetës i Slobodan Millosheviçit . [1] [9] Ai mori pjesë në zgjedhjet presidenciale serbe të vitit 1989, por humbi kundër Millosheviçit në një disfatë. [10] [11]
Ngritja në rëndësi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Kertes u bë një figurë e shquar kur, gjatë revolucionit anti-burokratik në mbështetje të politikës së Millosheviçit, ai nisi protestat në Bačka Palanka dhe udhëhoqi protestuesit në Novi Sad, kryeqyteti i KSA Vojvodinës . Ngjarja, e njohur si "Revolucioni i Kosit", çoi në dorëheqjen e udhëheqjes provinciale dhe vendosjen e besnikëve të Millosheviçit. [12] Deklarata e tij "Si mund të keni ju serbët frikë nga Serbia, kur unë, një hungarez, nuk kam frikë nga Serbia?" e bëri atë veçanërisht të famshëm. [13][lidhje e vdekur][ <span title="Dead link tagged July 2024">lidhje e vdekur</span> ] Këto aktivitete e ndihmuan përparimin e tij në anëtarësimin në presidencën serbe, dhe në vitin 1990 ai u zgjodh në Kuvendin e Serbisë si deputet i Grockës - një periferi e Beogradit - edhe pse nuk jetonte atje. [7] [9] Në vitin 1991, ai u tërhoq përkohësisht nga sytë e publikut dhe, nën kujdesin e Sigurimit të Shtetit, në prag të Luftës në Kroaci, ai udhëtoi nëpër zonat e banuara nga serbët në Kroaci dhe Hercegovinë, duke shpërndarë armë për serbët vendas. Në korrik 1991, ai bëri një deklaratë tjetër historike në Nikshiq : "Këtu do të ndërtojmë një shtet të madh serb, me kufirin në bregun e majtë të Neretvës dhe Dubrovnikun si kryeqytet". [3] Më pas, ai u emërua si shef i departamentit të sigurimit shtetëror të Ministrisë Federale të Brendshme, dhe si ndihmës i Ministrit Federal të Brendshëm Petar Graçanin (1992–93). [7] Kryeministri Milan Paniq e largoi atë nga posti i tij pas një incidenti në Konferencën e Londrës, kur u zbulua se ai e shtyu Vladislav Jovanoviçin të mbante një pajisje sekrete dëgjimi dhe se ai po dëgjonte në anën tjetër. [3] [14] Ai ishte i lidhur me formimin e njësive paraushtarake serbe në Kroaci (veçanërisht në Sllavoninë Lindore ) dhe Bosnje-Hercegovinë në 1992 dhe 1993. [13]
Kertes arriti kulmin përfundimtar dhe më fitimprurës të karrierës së tij kur u emërua shef i zyrës doganore jugosllave në vitin 1993, post që e mbajti deri më 6 tetor 2000. [9] Pozicioni i lejonte atij të vendoste çdo taksë të nevojshme për mallrat dhe taksat doganore funksiononin si buxhet i shtetit në hije. [13] Ata ishin një burim financiar për një gamë të gjerë operacionesh, duke përfshirë financimin e njësive paraushtarake në luftërat kroate dhe boshnjake, pastrimin e parave në bankat e huaja off-shore dhe mbushjen e xhepave privatë të njerëzve të afërt me Millosheviçin. [13] Ai kishte besimin e Millosheviçit gjatë gjithë mandatit të tij. [3] Sanksionet e OKB-së nënkuptonin që i gjithë qarkullimi fitimprurës i mallrave, veçanërisht si duhani dhe nafta, duhej të kontrabandohej efektivisht, një privilegj që iu dha vetëm një pakice të zgjedhur. Djali i Millosheviçit, Marko, kishte një monopol efektiv të shitjes së cigareve Phillip Morris në RF të Jugosllavisë . [13] Nga pozicioni i tij, Kertes shpërndau një numër të madh dhuratash, kryesisht automjete dhe mallra luksi, dhe përfituesit varionin nga fshatrat e pazhvilluar, përmes zyrtarëve të ndryshëm shtetërorë dhe lokalë, deri te njësi të ndryshme speciale policore, ushtarake dhe paraushtarake. [13] Gjatë mbretërimit të tij, ai ishte një njeri me pushtet të pakufizuar në vendlindjen e tij Bačka Palanka. [13] Përveç dashurisë së tij për peshkimin duke përdorur rrjeta dhe dinamit, ai mbahet mend edhe për drejtimin e një limuzinë të blinduar në shtëpinë e nënës së tij nëpër qytet. Ai kishte fuqinë të shkarkonte këdo që nuk i pëlqente dhe u siguronte përfitime besnikëve. Qyteti siguroi rreth 800 doganierë nga 2300 gjithsej në vend gjatë mandatit të tij. [13]
- ^ a b c d "Preminuo Mihalj Kertes". Danas (në serbisht). 29 dhjetor 2022. Marrë më 29 dhjetor 2022.
- ^ "The Milosevic charge sheet". BBC. 2 prill 2001. Marrë më 7 shtator 2007.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b c d "Čudesni svet Bracike Kertesa" (në serbisht). Vreme. 20 dhjetor 2000. Arkivuar nga origjinali më 18 gusht 2007. Marrë më 7 shtator 2007.
- ^ "Preminuo Mihalj Kertes, nekadašnji direktor Uprave carina". Politika (në serbisht). 29 dhjetor 2022. Marrë më 29 dhjetor 2022.
- ^ "Umro Mihalj Kertes". N1 (në serbisht). 29 dhjetor 2022. Marrë më 29 dhjetor 2022.
- ^ Lopušina, Marko (2003). Tajni ratnici ex-Jugoslavije (në serbisht). Evro. ISBN 978-86-505-0056-9. Arkivuar nga origjinali më 28 shtator 2007. Marrë më 7 shtator 2007.
- ^ a b c Zorica Vulić (20 maj 2000). "Ko je ovaj čovek? Mihalj Kertes" (në serbisht). Glas javnosti. Arkivuar nga origjinali më 27 korrik 2011. Marrë më 7 shtator 2007.
- ^ "Deda Mraz na optužnici" (në serbisht). Danas. 19 mars 2007. Arkivuar nga origjinali më 25 korrik 2011. Marrë më 7 shtator 2007.
- ^ a b c Nastevski, Aleksandar (29 dhjetor 2022). "Umro Mihalj Kertes". NOVA portal (në serbisht). Marrë më 29 dhjetor 2022.
- ^ "Pre 30 godina Milošević je došao na vlast". Telegraf. 6 dhjetor 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Martinov, Zlatoje (2000). U podnožju demokratskih propileja: izbori u Srbiji, 1990–2000. fq. 19.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Thomas 1999.
- ^ a b c d e f g h Dobbs 2000.
- ^ Cohen 2001.