Li Şanlan
Li Şanlan | |
|---|---|
| 李善蘭 | |
 | |
| Doğum | 1810 Haining, Zhejiang |
| Ölüm | 1882 |
| Meslek | Matematikçi |
Li Şanlan (李善蘭, nezaket adı: Renşu 壬叔, sanat adı: Qiuren 秋紉) (1810 - 1882) Çing Hanedanlığı döneminde yaşamış Çinli bir matematikçiydi.
Haining, Zhejiang doğumlu olan Şanlan, Matematik Sanatı Üzerine Dokuz Bölüm ile başlayarak çocukluğundan beri matematiğe ilgi duymuştur. 1852'de Taiping Ayaklanması'ndan kaçmak için Şanghay'a gitmeden önce birkaç yıl özel öğretmenlik yaparak geçimini sağlamıştır. Burada Alexander Wylie, Joseph Edkins ve diğerleriyle işbirliği yaparak Batı'dan birçok matematik çalışmasını Çinceye çevirdi. Bunlar arasında Elias Loomis'in Analitik Geometri ve Diferansiyel ve İntegral Hesaplamanın Elementleri, Augustus De Morgan'ın Cebirin Elementleri ve Öklid'in Elementleri'nin son dokuz cildi (Henry Billingsley'nin baskısından) vardı; Öklid'in Elementleri'nin ilk altı cildi 1607'de Matteo Ricci ve Xu Guangqi tarafından Çinceye çevrilmişti. Wylie ile birlikte John Herschel'in Astronominin Ana Hatları adlı eserini de tercüme etti ve düşük numaralı asteroitlerin çoğu için Çince isimler üretti.[1]
Li, bugün hâlâ Çincede kullanılan ve daha sonra Japoncaya da geçmiş olan birçok matematik terimi türetmiştir. 1867'de Li Şanlan toplama formüllerini keşfetti.[2] Daha sonra Zeng Guofan’ın düşünce kuruluşunda çalıştı. 1868'de Tongwen Guan’da ders vermeye başladı ve burada dilbilimci John Fryer ile yakından işbirliği yaptı.[3]:6–79
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ 李竞 [Li Jing] (2018). "小行星世界中的古典音乐". 中国科技术语 [China Terminology]. 20 (3). ss. 66-75. doi:10.3969/j.issn.1673-8578.2018.03.015. 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2023.
- ^ Martzloff, Jean-Claude (1997). A History of Chinese Mathematics. ss. 341-351. doi:10.1007/978-3-540-33783-6_18. ISBN 978-3-540-33782-9.
- ^ Wright, David (1996). "John Fryer and the Shanghai Polytechnic: making space for science in nineteenth-century China". The British Journal for the History of Science. Cambridge University Press. 29: 1-16. doi:10.1017/S0007087400033835.
- Hummel, Arthur W. Sr., (Ed.) (1943). "Li Shan-lan". Eminent Chinese of the Ch'ing Period. United States Government Printing Office.
