Vaclav Nijinski
Vaclav Nijinski | |
|---|---|
 Vaclav Nijinski (1910, Sankt-Peterburg) | |
| Doğum | Wacław Niżyński 12 Mart 1889 Kiev, Rus İmparatorluğu |
| Ölüm | 8 Nisan 1950 (61 yaşında) Londra, İngiltere |
| Defin yeri | Paris, Fransa |
| Meslek | Balet |
| Etkin yıllar | 1908-1916 |
| Evlilik | Romola de Pulszky (1913–1950) |
Vaclav Nijinski (12 Mart 1889 - 8 Nisan 1950), Polonyalı balet, koreograf.
Paris'teki Ballets Russes topluluğunda, Michel Fokine'in koreografisini yaptığı eserlerde canlandırıldığı rollerle seyirci tarafından adeta, ilahlaştırıldı; döneminin en büyük dansçısı kabul edildi. Koreograf olarak ise döneminde çok eleştirilmiş, ancak kendinden sonraki dönemlerde yüzyılın büyük yenilikçi bale sanatçılarından biri kabul edilmiştir.[1]
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1889 yılında doğdu. Babası Polonyalı balet Tomasz Niżyński, annesi balerin Eleonora Bereda'dır. Nijinski, ebeveynleri gibi bale sanatçısı olarak yetişti.
1908'de kızkardeşi Nijinska ile birlikte[2] Sankt-Peterburg İmparatorluk Dans Akademisi'nde eğitimine başlayan Nijinski, yüksek sıçrama gücüyle dikkat çeken bir baletti. 1907'de okuldan mezun oldu ve Mariinski Tiyatrosu'nda görev aldı.[3] İmparatorluk Bale Topluluğu'nun baş balerinleri Mathilde Kschessinska, Olga Preobrajenska ve Tamara Karsavina ile dans etti.
1908'de, onu Don Juan balesinde izleyen Sergei Djagilev ile tanıştı. Djagilev'in Paris'te Ballets Russes adlı bale topluluğunun ilk turnesine davet edildi. Kızkardeşi Nijinska ile birlikte ülkeden ayrılıp Fransa'ya gitti.[2] Ballet Russes topluluğunun sahnelediği eserlerde Anna Pavlova ile başrolleri paylaştı. Turnenin sonunda Nijinsky zamanının en büyük dansçısı kabul edildi.[4] Bir yıl sonra yeniden Paris'e geldi; Şehrazad’da zenci köleyi, Karnaval’da Arlecchino’yu yorumladı; Gülün Ruhu’nda final sahnesindeki sıçrama ünlü oldu. Rolüyle bütünleşmesi, pandomim yeteneği, dönüşlerdeki ustalığı; "erkek dansçı" kavramının klasik balede kabul edilmesinde etkili oldu.[1]
1912’de kendi koreografilerini yapmaya başladı.[5] Cinsiyet rollerinin akışkanlığına yer veren ve tartışma yaratan eserler verdi. Djagilev’in desteği ile topluluk için önce Bir Pan’ın Öğleden Sonrası (1912) ve Oyun (1913) koreografilerini yarattı. Ardından Djagilev onu besteci Stravinsky’nin barbarca bir pagan ritüelini konu eden Bahar Ayini adlı bale müziğinin koreografisini yapması için görevlendirdi. Eser, henüz yeni açılmış bir sahne olan Champs-Élysée Tiyatrosu'nda 29 Mayıs 193'te sahnelendiğinde dansın henüz ilk dakikalarında protestolar, müzik ilerledikçe düpedüz bir isyana dönüştü; hem müzik hem de koreografi çok sert eleştiriler aldı.[6] Eser, 5 temsil ve kısa bir Londra turnesi dışında 1920 lere kadar sahnelenmedi. Sonraji yıllarda ise değişik yaklaşımlarla ele alındı ve izleyicileri ikiye bölmeye devam etti.[7]
Nijiinski, 1913'te Güney Amerika turnesine çıktı. Bu turne sırasında Macar balerin Romola de Pulszky ile evlendi, bu evlilikten iki kız çocuğu oldu. Evlendikten sonra Paris'e döndüğünde Djagilev onunla görüşmeyi reddeti ve Ballets Russes Topluluğu'ndaki işine son verdi. Kendi dans topluluğunu kurmak istedi ama başaramadı.
1916'da Djagilev'den aldığı teklif üzerine yeniden onunla birlikte çalışmaya başladı ve Kuzey Amerika'da turnesine çıktı. Bu turnede psikolojik bir hastalığın ilk belirtileri görüldü. Turneden sonra eşiyle İsviçre'ye yerleşti.[5]
1919'da ağır bir sinir krizinden sonra kendisine şizofreni teşhisi konudu; hayatının geri kalanını psikiyatri kliniklerinde geçirdi.
1950'de Londra'da böbrek yetmezliğinden ölen Nijinski'nin cenazesi üç yıl sonra Londra'dan Paris'e getirildi; Montmartre Mezarlığı'na defnedildi.
Ölümünden sonra eşyaları arasında bulunan dört defterlik günlüğü, Nijinski’nin Günlüğü adıyla yayımlandı.[5]
Hakkında yazılanlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Ferit Edgü, Nijinski'nin günlüğünden esinlenerek yazdığı öyküleri Nijinski'sinin Öyküleri adıyla yayımlamıştır.[8]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Tuna, Ayda (11 Temmuz 2017). "2. Bahar Ayini Diaghilev'in Bale Tarihindeki Epik Macerası". Sahne ve Müzik (5): 16-31. ISSN 2149-7079. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ a b "Öteki Nijinski: Bronislava Nijinska'nın unutulan koreografisi". 5Harfliler.com. 7 Eylül 2021. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ Bekçi, Mert (27 Kasım 2018). "Son Otuz Yılını Şizofreni ile Geçiren Dünyanın En Etkileyici Baleti Vaslav Nijinsky Hakkında 8 Bilgi". ListeList. 27 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2024.
- ^ "Vaslav F. Nijinsky". Yapı Kredi Yayınları sitesi. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ a b c Dönmez, Aslı (1 Mayıs 2017). "Tanrının göğsünde oturan güvercin: Vaslav Nijinski". Gaia Dergi. 27 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2024.
- ^ "ATEŞ KUŞU- STRAVINSKY". ekonometrik perspektif. 28 Temmuz 2014. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ Çıkıgil, Necla (26 Aralık 2016). "Balede Kışı Uğurlama, Baharı Karşılama". Sanattan Yansimalar. 28 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2024.
- ^ Gari̇per, Cafer (2013). "Ferit Edgü'nün Nijinski Öyküleri'nin Metinsel Özellikleri". Erdem. 0 (65): 97-115. doi:10.32704/erdem.2013.65.097. ISSN 1010-867X. 27 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2024.
 |
Vikisöz'de Vaclav Nijinski ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Wikimedia Commons'ta Vaslav Nijinsky ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
