Veles Kitabı

Veles Kitabı'nın yazılı olduğu tahta plakaların bilinen tek kontür kopyası; Kitap, "Bu kitabı Veles'e adıyoruz..." ile başladığı için adını bu tahta plakadan alıyor.

Veles Kitabı (ayrıca Veles'in Kitabı, Vles kitabı, İzenbek'in Kalasları, Велесова книга, Велесова књига, Велес книга, Книга Велеса, Дощечки Изенбека, Дощьки Изенбека), eski Slav dini ve tarihini anlatan, sözde kalaslar üstüne yazılmış bir edebi sahteciliktir.

Kitap, araya bazıları didaktik ve ahlaki nitelikte olan dini metinler serpiştirilmiş tarihsel söylemler olarak gözüken metinlerden oluşur. Kitap, eğer gerçek olsalardı en erkeni yaklaşık MS 7. yüzyıla tarihlendirilebilecek, en geç olanı ise yaklaşık 9. yüzyılda gerçekleşmiş olacak sözde olaylardan bahseder.

Kitap, iddiaya göre 1919'da keşfedildi ve 1941'de ortadan kayboldu. Bilim insanları, kitabın 1940'lar veya 1950'lerde ya da daha küçük bir ihtimalle 19. yüzyılın başlarında yapılmış sahte bir eser olduğu konusunda hemfikirdir. Kitabın sahte olduğu konusundaki en açık delil yazıldığı dildir; kitap modern Slav dillerinin bir karışımı ile, hatalı ve yeri değiştirilmiş dilbilimsel biçimlerle ve tutarlı bir gramer olmadan yazılmıştır. Buna ek olarak, kitabın farklı modern baskılarında metnin farklı versiyonları vardır. Yine de kimi Slav neopaganları kitabı kutsal metin olarak kullanmaktadır.

Gerçeklik

Mitolojik çalışmalar ve Slav dilbilimi alanlarında uzmanlaşan bilim insanlarının çoğu (Boris Rıbakov, Andrey Zaliznyak, Lev Kleyn ve tüm Rus akademik tarihçileri ve dilbilimcileri gibi) kitabın sahte olduğuna inanır. Bu bilim insanlarına göre kitabın detaylı bir analizi, 20. yüzyılda yazıldığını gösteriyor. Kitabın tarihi tutarlı olarak sadece San Francisco merkezli bir Rus göçmen gazetesinde bir fotoğrafı ve yazıya geçirilmiş halinin yayınlandığı 1950'lerin ortalarına kadar izlenebilir. Bazı bilim insanları, kitabın tamamının bu gazetenin editörleri ve daha sonra kitabı bulduğunu iddia eden Yuri Mirolyubov arasındaki işbirliğinin bir ürünü olduğuna inanır. Diğerleri ise kitabın veya mevcut olan tek kalasın 19. yüzyılın başlarında Rus koleksiyoncu ve sahteci Aleksandr Sulakadzev tarafından yaratıldığına inanır.

Kitap, çoğunlukla Slav kökenli kelimeler ve Eski Doğu Slavcasında da bulunan farklı ekleri kullanan bir dilde yazılmıştır. Dolayısıyla, modern bir alfabeye geçirildiğinde kitaptaki yazıların çoğu modern Slav dillerini konuşanlar tarafından (biraz zorlukla olsa da) okunabilir. Ancak uzman dilbilimciler ve tarihçiler, özellikle de Eski Slavca uzmanları, bu dilin birçok özelliğini sorgular: Kelime dağarcığı (kimi yerlerde ve yazarın farkında olmadığı bir şekilde Eski Slavca eşdeğerleri yerine modern ve Ortaçağ dönemi kelimelerin kullanımı), yazım, fonetik (nazal ünlülerin farklı yansımaları, farklı yerlerde bunun hem Lehçe hem de Sırpça kalıplarını takip etmesi, azaltılmış ünlülerin gelişigüzel kullanımı vb.), gramer (gramer biçimlerinin Eski Slav dilleri ile uyumsuz olması, anlamca birbirileri ile çelişen eklerin birlikte kullanımı) vb. Bu özellikler, metnin Eski Slavca konusunda yüzeysel derecede bilgiye sahip birisi tarafından yapay olarak "yaşlandırıldığını" ve tutarlı bir gramer sistemi olmadığı için düzgün bir şekilde çevrilemeyeceğini gösterir. Filolog O. V. Tvorogov, bu konu hakkında şöyle der:

Bu analiz bizi kesin bir sonuca ulaştırır: Slav dilleri tarihi hakkında hiçbir şey bilmeyen ve kendi dil sistemini yaratamayan biri tarafından "icat edilen" yapay bir dille karşı karşıyayız.

Ukrayna'da da akademisyenlerin sahte olduğu konusunda hemfikir olmasına rağmen kitap, gerçek olduğunu düşünen ve Ukraynalı halkının varlığının ortaya konulması ile ilgili gerçek tarihi gerçekleri anlattığına inanan siyasetçiler arasında popüler oldu; Levko Lukyanenko, Veles Kitabı'nı tarihsel bir kaynak olarak göstermişti. 1999'da kitap, gerçek bir edebi ve tarihi eser olarak Ukrayna'daki lise müfredatına dahil edilmişti. Akademik çevrelerde kitabın müfredata dahili tartışmalı olarak görülse de, 2008 itibarıyla kitap hâlâ müfredattaydı.

İddia edilen tanımı

Mirolyubov'a göre kitabın keşfi

1919'da bir Beyaz Ordu teğmeni olan Fyodor Arturoviç İzenbek, Harkiv yakınlarında Kurakin ailesine ait yağmalanmış bir malikanede garip bir alfabe ile yazılmış birkaç tahta kalas buldu. Rus İç Savaşı'nın ardından Beyaz Ordu'nun yenilgisi ile İzenbek Belgrad'a taşındı ve 1923'te kalasları Belgrad şehir kütüphanesi ve müzesine satmaya çalıştı, ancak başarısız oldu. 1925'te İzenbek Brüksel'e taşındı ve kalasları onları ciddi anlamda inceleyen ilk kişi olan Yuri Mirolyubov'a verdi. İzenbek kalaslara fazlasıyla özenle baktı, evinin dışına çıkarılmalarına izin vermedi ve Brüksel Üniversitesi'nden bir profesörün inceleme için kalasları onlara vermesi konusundaki bir öneriyi reddetti. Daha sonra bu metinleri diğerlerinin incelemesine izin verilmemesi, insanların bunların sahte olduğunu düşünmesine yol açtı.

On beş yıl boyunca Mirolyubov kalasları restore etti, fotoğrafladı, (fotoğrafların okunamaz olduğunu fark edince) metinleri yazıya geçirdi ve nihayet çevirdi. Mirolyubov, kalasların çoğunu yazıya geçirmeyi başardı.

Ağustos 1941'de Nazi Almanyası Brüksel'i işgal etti, İzenbek öldü ve kalaslar ortadan kayboldu. Mirolyubov ABD'ye göç etti ve 1953'te elindeki materyali profesör A. A. Kurenkov'a devretti. Kurenkov, bu materyali Mart 1957 ile Mayıs 1959 arasında Jar-Ptitsa (Ateş Kuşu) dergisinde yayımladı. Metinler, daha sonra Sergey Paramonov tarafından incelendi.

Kalaslar

Kalaslar iddiaya göre 38 cm eninde, 22 cm boyunda ve yaklaşık 0,5 cm kalınlığındadır. Kalasların köşeleri ve yüzeyleri düzgün değildir ve üst kısmında kalasları birbirine bağlamak için kullanılan iki delik bulunur. Metin kalaslara oyulmuş ve daha sonra bu oyuklar doldurularak yazıya renk verilmiştir. Metindeki harflerin üst kısımları, kabaca çizilmiş ve birbirine paralel olan satırlarla aynı hizadadır. Metin, satırların üstü yerine altına yazılmıştır. Harflerin şekli ve boyutlarının farklı olmasından dolayı metni birden fazla kişi yazmış olabilir. Kalasların bazıları kısmen ya da çoğunlukla çürümüştür.

İçerik

Veles Kitabı'na göre, MÖ 10. yüzyılda ("Ermanaric'ten on üç bin yıl önce"), ön Slav kavimleri "denizin ötesindeki yedi nehir diyarında" (muhtemelen güneydoğu Kazakistan'daki Yedisu) yaşıyordu. Kitap, Slavların kısa bir süre boyunca Kral Nabsur (Nabunessar?) tarafından köleleştirildiği Suriye'den geçerek Karpat Dağları'na doğru olan göçünü anlatır. MÖ 5. yüzyılda ("Dir'den on beş bin yıl önce") Slavlar Karpat Dağları'na yerleşti. Sonraki birkaç yüzyıl fazla olay olmadan geçer gibi görünür. MS 4. yüzyıl, biraz detaylı biçimde anlatılır; bu dönemde Slavlar Gotlar, Hunlar, Bizans ve Roma ile birtakım savaşlarda savaştı. Ermanaric ve akrabalarından burada birçok defa bahsedilir (bu, Veles Kitabı'nın bu bölümünü birkaç Avrupa efsanesi ve destanında bahsi geçen Jonakr'ın oğulları hikâyesi ile aynı tarihi bağlama koyar). Slavlar, bu savaşlardan muzaffer çıkar. 5. yüzyıl ile 9. yüzyıl arasındaki dönem fazla detay olmadan anlatılır, burada Hazarlar ve Ön Bulgarlardan bahsedilir.

Kitap, Slav topraklarının kargaşaya düşmesi ve Norman işgaline girmesi ile biter.

Alıntılar

Kalas 2/B

Ormanlara çekilmek ve avcılar ile balıkçılar olarak yaşamak zorunda kaldık. Böylece

tehlikeden uzaklaşabildik. Bir karanlıktan kurtulduk ve her yerde şehirler

ve evler inşa etmeye başladık. İkinci karanlıktan sonra büyük bir don vardı ve güneye

taşındık çünkü orada bir sürü çimenli yer vardı (...) ve daha sonra Romalılar ineklerimizi

iyi bir fiyata alıyordu ve dürüstlerdi. Güney

(...) yeşilçimenliklerine gittik ve bir sürü ineğimiz oldu (...)

Kalas 7/A

Düşmanlar sayıca bizim kadar çok değil, çünkü biz Rus'uz ve onlar değiller.

Kalas 11/A

Birinci Triglav'a dua ederiz, eğiliriz ve ona büyük bir zaferin ilahisini söyleriz.

Svarog'u, tüm tanrıların akraba atası olan tanrıların büyükbabasını

yaşayan her şeyin, yazın akan sonsuz pınarın yaratıcısını överiz

ve her yerde akar o pınar ve kışın da akar ve asla donmaz. Ve o yaşayan su ile bizi besler

ve cennetin kutsal yaylalarına ulaşana kadar yaşam verir bize. Ve tanrı Perun'a, şimşeklerin, savaşın ve dövüşün tanrısına deriz ki:

"Bizi döngünün bitmeyen dönüşü ile bizi hayatta tutarsın ve Büyük Trizna'ya

savaşlar yoluyla bizi Prav yoluna götürürsün." Ve savaşta ölen herkes -

Perun'un alayında sonsuza dek yaşasınlar. Yüceltiriz tanrı Svetovit'in

şanını çünkü Prav ve Yav tanrısıdır ve onun için şarkıyı söyleriz çünkü dünyayı görebildiğimiz

ışıktır o. Bakıyoruz ve Yav'dayız biz ve Nav'dan olan o

korur bizi ve bu yüzden onu şarkıyla överiz. Onun için şarkı söyleriz ve dans ederiz ve çağırırız

tanrımızı Dünya'ya, Güneş'e ve içinde sürekli ışık tutan yıldızlara.

Ve tüm şan olsun Svetovit'e, kalbimizin

bizim kötü amellerimizi itiraf etmek için açıldığı

ve iyilik için döndüğümüz tanrımıza. Şu dendiği için çocuklar gibi sarılsın bize:

zihnin yarısı ile yaratılanlar görülemez

çünkü Svarog'un nasıl aynı anda hem Perun hem de Svetovit olabildiği büyük bir sırdır.

Belobog ve Çernobog'tur göklerdeki iki varlık

ve ikisine de emir verendir Svarog.

Onlardan sonra gelir Hors, Veles ve Stribog ve daha sonra da Viseniy, Leliy ve Letiç.

Kalas 26/B

(...) Zaman geçtikçe, geliriz mavi nehre çünkü zamanımız

sonsuz değildir. Orada buluşuruz

sürülerin otladığı Svarga'da atalarımız ve analarımızla

Onların yaşamları tıpkı bizimki gibi, sadece Hunlar ve

Yunanlar yok (...)

Kalas 16 (örnek metin)

İlk iki satır, doğrudan alıntı:

влескнигусіуптщемокіуншемоукіекоестепрібезищасіла

воноіврмѣноібяменжякоібяблгадблѣіжерщенбящотцврсі

Mirolyubov'a göre muhtemel boşluklandırma:

влескнигу сіу птщемо кіу ншемо у кіе ко есте прібезища сіла.

во ноі врмѣноі бя менж якоі бя блга дблѣ іже рщен бящ отц врсі.

[vlesknigu siu ptşçemo kiu nşemo u kie ko este pribezişça sila.

vo noi vrmenoi bya menj yakoi bya blga dble ije rşçen byaşç otts vrsi.]

Modern Rusçaya aktarılmış hali:

Велесову книгу эту посвящаем богу нашему, -который есть наше прибежище и сила-. (veya в боге котором есть прибежище и сила)

В оные времена был муж, который был благ и доблестен, и назван [он] был отцом тиверцев.

[Velesovu knigu etu posvyaşçayem bogu naşemu, -kotorıy est naşe pribejişçe i sila-. (v boge kotorom est pribejnişçe i sila)

V onıye vremena bıl muj, kotorıy bıl blag i doblesten, i nazvan (on) bıl ottsom tivertsev.]

Türkçe çevirisi:

Bu kitabı Veles'e adıyoruz, sığınağımızın ve gücümüzün olduğu tanrıya. O yıllarda bir adam vardı, iyi ve cesurdu ve ona Tiveryalıların babası deniyordu.