Бурунди
Бурунди | |
Lua хатасы: expandTemplate: template "lang-rn" does not exist. | |
Байрак[d] | Илтамга[d] |
Нигезләнү датасы | 1 июль 1962 |
---|---|
Рәсми исем | Uburundi, République du Burundi[1] һәм Republic of Burundi[2] |
Кыскача исем | Burundi һәм 🇧🇮 |
Гомер озынлыгы | 57,481 ел[3] |
... хөрмәтенә аталган | рунди теле |
Демоним | Burundian, burundi, burundier, Burundiano, Rundiyänan, بوروندي, بوروندية, بورونديون, בורונדי, בורונדית, burundezi, burundez, burundeză, বুরুন্ডীয়, burundese, burundesi, burundes, burundianu, burundiana, Burundano, burundés, burundesa, Burundais[1], Burundaise[1], burundezo, burundezi, بوروندي, بوروندية, بورونديين һәм بورونديات |
Рәсми тел | рунди теле, француз теле һәм инглиз теле[4] |
Гимн | Бурунди гимны[d] |
Мәдәният | Бурунди мәдәнияте[d] |
Шигарь тексты | Ubumwe, Ibikorwa, Amajambere, Unité, Travail, Progrès, Единство, труд, прогрес, Unitate, Trudă, Progres һәм Beautiful Burundi |
Дөнья кисәге | Африка |
Дәүләт | Бурунди |
Башкала | Гитега[d] |
Сәгать поясы | UTC+02:00 һәм Africa/Bujumbura[d][5] |
Иң көнчыгыш ноктасы | 2°59′ к. к. 30°51′ кч. о. |
Иң төньяк ноктасы | 2°19′ к. к. 30°24′ кч. о. |
Иң көньяк ноктасы | 4°28′08″ к. к. 29°45′11″ кч. о. |
Иң көнбатыш ноктасы | 2°47′24″ к. к. 29°00′04″ кч. о. |
Геомәгълүматлар | Data:Burundi.map |
Иң югары ноктасы | Хеха тавы[d] |
Иң түбән ноктасы | Танганьика |
Дәүләт башлыгы вазыйфасы | Бурунди президенты[d] |
Ил башлыгы | Эварист Ндайишимие[d] |
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы | Бурунди премьер-министры[d] |
Хөкүмәт башлыгы | Жерве Ндиракобука[d] |
Башкарма хакимият | Бурунди министрлар советы[d] |
Канунбирү органы | Бурунди парламенты[d] |
Үзәк банкы | Бурунди республикасы банкы[d] |
Дипломатик мөнәсәбәтләр | Германия, Франция, Кытай Җөмһүрияте, Америка Кушма Штатлары, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[6], Кытай һәм Гөрҗистан |
Әгъзалык | Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d], ЮНАМИД[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Интерпол[7][8], ХКТО[d][9][10], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы, AFRISTAT[d], Бөтендөнья почта берлеге[11][12], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][13], Франкофония[d], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d][14], Бөтендөнья метеорология оешмасы[15], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[16], Үзәк Африка илләре икътисади берлеге[d] һәм Бөтендөнья таможня оешмасы[d][17] |
Балигълык яше | 21 яшь |
Никахка керү яше | 21 яшь һәм 18 яшь |
Халык саны | 11 530 580 (2019)[18] |
Административ бүленеше | Бубанза[d], Бужумбура-Мэри[d], Бужумбура-Рурал[d], Бурури[d], Чанкузо[d], Кибитоке[d], Гитега[d], Карузи провинциясе[d], Каянза[d], Кирундо[d], Макамба[d], Мурамвия[d], Муйинга[d], Мваро[d], Нгози[d], Рутана[d] һәм Руйиги[d] |
Акча берәмлеге | Бурунди франкы[d] |
Номиналь тулаем эчке продукт | 2 775 798 697 $[19] һәм 3 338 722 830 $[20] |
Кеше потенциалы үсеше индексы | 0,426[21] |
Inequality-adjusted Human Development Index | 0,302[22] |
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече | 9,1[23] |
Эшсезлек дәрәҗәсе | 7 ± 1 процент[24] |
Штаб-фатирының урнашуы | Бужумбура[d], Бурунди |
Нәрсә белән чиктәш | Конго Демократик Республикасы, Руанда һәм Танзания |
Автомобил хәрәкәте ягы | уң[d] |
Челтәр көчәнеше | 220 вольт[25] |
Электр аергычы төре | Europlug[d][25] һәм CEE 7/5[d][25] |
Әүвәлгесе | Бурунди патшалыгы (1680-1966)[d] |
Алыштырган | Бурунди патшалыгы (1680-1966)[d] |
Кулланылган тел | кисуахили теле[d], француз теле һәм рунди теле |
Мәйдан | 27 834 км² |
Рәсми веб-сайт | presidence.gov.bi(фр.) |
Һәштәге | Burundi |
Югары дәрәҗәле Интернет домены | .bi |
Тематик география | Бурунди географиясе[d] |
Феноменның икътисады | Бурунди икътисады[d] |
Феноменның демографиясе | Бурунди халкы[d] |
Мәктәптә укымаган балалар саны | 824 000[26] |
Джини коэффициенты | 38,6[27] |
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме | 18 процент |
Тулаем туулар коэффициенты | 5,948[28] |
Уку-язу нисбәте | 85,5 процент[29] |
Демократия индексы | 2,14[30] |
BTI Governance Index | 2,77[31], 4,8[31], 4,55[31], 4,46[31], 4,14[31], 4,07[31], 3,29[31], 3,23[31] һәм 3,25[32] |
BTI Status Index | 3,58[31], 4,78[31], 4,54[31], 4,59[31], 4,41[31], 4,36[31], 3,97[31], 3,49[31] һәм 3,38[32] |
Happy Planet Index score | 37,7[33] |
Илнең мобиль коды | 642 |
Илнең телефон коды | +257 |
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны | 112[d][34], 113[d][34] һәм 117[d][34][34] |
Номер тамгасы коды | RU |
Диңгездәге идентификацияләү номеры | 609 |
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме | Төркем:Бурундида төшерелгән фильмнар[d] |
Бурунди Викиҗыентыкта |
Буру́нди (Калып:Lang-rn һәм фр. Burundi), Буру́нди Җөмһүрияте (Калып:Lang-rn, фр. République du Burundi) — Үзәк Африкада урнашкан зур булмаган дәүләт, дөньяның иң фәкыйрь илләренең берсе. Төньякта Руанда, көнбатышта Конго Демократик Җөмһүрияте, көнчыгышта һәм көньяк-көнчыгышта Танзания белән чиктәш. Диңгезгә чыгышы юк. Көньяк-көнбатышта Танганьика күле белән чиктәш.
Бу төбәктә беренче яшәгән халык дип Тва пигмейлары фараз ителә.
Дәүләтнең бәйсезлеге 1962 елның 1 июлендә игълан ителде. Бәйсезлек көненнән соң илдә күп конфликтлар, граждан сугышы була. Соңгы елларда халыкара көчләрнең илдә булу сәбәпле дәүләттә чагыштырмача тынычлык хасил итә.
Илнең мәйданы 27 830 км² тәшкил итә. Чикләр озынлыгы — 974 км. Климат күбесенчә тропик. Уртача температура 20 °C.
Административ яктан дәүләт 17 провинциягә бүленә. Алар, үз чиратында, 117 коммунага бүленә.
Халык саны — 8 856 000 кеше. 80,9 % — хуту милләтеннән, 15,6 % — тутси, 1,6 % — лингала, 1,0 % — пигмейлар. Халык саны — 323,4 кеше/км². Шәһәрләрдә халыкның 10,0 %-ы яши.
Дин
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Ил халкының (11,8 млн кеше, 2020 елга) 90 % ын христианнар (католиклар – 62,1 %, протестантлар – 23,9 %) тәшкил итә. 2 – 5 % ы (305 мең кеше) [35] ― ислам тарафдарлары [36].
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 1,2 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
- ↑ Official Names of the United Nations Membership — UN, 2016. — 5 p.
- ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
- ↑ http://www.iwacu-burundi.org/blogs/english/english-is-now-official-language-of-burundi/
- ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/africa
- ↑ https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
- ↑ https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
- ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Africa/BURUNDI
- ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
- ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/burundi
- ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
- ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=58
- ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
- ↑ http://icdo.org/who-we-are/members/member-states.html
- ↑ https://public.wmo.int/en/members/burundi
- ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
- ↑ https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
- ↑ база данных Всемирного банка — Бөтендөнья банкы.
- ↑ https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
- ↑ https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?locations=BI — Бөтендөнья банкы.
- ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
- ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
- ↑ https://apps.who.int/gho/athena/data/xmart.csv?target=GHO/SDGSUICIDE,SDG_SH_STA_SCIDEN&profile=crosstable&filter=COUNTRY:*;REGION:*;AGEGROUP:-&x-sideaxis=COUNTRY;SEX&x-topaxis=GHO;YEAR
- ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
- ↑ 25,0 25,1 25,2 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
- ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
- ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
- ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
- ↑ https://knoema.com/atlas/Burundi/topics/Education/Literacy/Adult-literacy-rate
- ↑ 2020 Democracy Index
- ↑ 31,00 31,01 31,02 31,03 31,04 31,05 31,06 31,07 31,08 31,09 31,10 31,11 31,12 31,13 31,14 31,15 https://www.bti-project.org
- ↑ 32,0 32,1 https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/BDI
- ↑ https://happyplanetindex.org/countries/?c=BDI
- ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррир Халыкара телекоммуникацияләр берлеге
- ↑ . — ISBN 978-0-19-533770-9.
- ↑ Burundi, U.S. Department of State. 24 май 2017 тикшерелде.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Викиҗыентыктагы медиафайллар? |
- Хөкүмәтнең рәсми сайты 2008 елның 6 ноябрь көнендә архивланган. (фр.)
- Бурунди турында мәгълүматлар (ингл.)