Dirijabl

Dirijabl (frantsuzça dirigeable — idärä itelüçe) - hawadan ciñelräk bulğan qüät caylanması belän yörtelä torğan hawa apparatı. Hawa ağımnarına bäysez, telägän yünäleşkä xäräkät itä ala.

Taswir

Dirijabl urtaça tığızlığı hawadan keçeräk, Arximed qanunı buyınça apparat "öskä tartıla" - kütärelä.

Ğädättä dirijabl tışçası hawadan ciñelräk buluçı gaz (heliy, sutudırğıç - vodorod) belän tutırıla. Kütärüçänlek tışçanıñ külämenä turı proportsional'.

Zamança dirijablda gravitatsion häm aerodinamik totrıqlıq sisteması urnaştırıla.

Utıru maxsus arqannar yärdämendä bara, häm priçal maçtaları qullanıla.

Yörtkeçlär - hawa rotorları, qayçaqta turborotor yörtkeçläre faydalanıla.

Pilot (1 yäki 2) tangaj belän idärä itep, apparat kursın yörtä.

Törlär

Tışçalar törläre - yomşaq, qatı, yarım qatı
Qüät caylanması - bu yörtkeçe, benzin, elektr, gaz-turbinalı, dizel yörtkeçläre
Maqsat - passajir, yök, xärbi
Arximed köçen buldıru ısulı - esse gaz, ciñel gaz yärdämendä h.b.

Tarix

1852 yılda Añri Jiffar eşlägän dirijabl berençe oçış yasıy.

1899 yılda dirijabl-Zeppelin yasala başlıy.

Berençe bötendönya suğışında dirijabl bombağa totuçı bularaq aktiv qullanıla.

1919 - 1937 yıllarda dirijabl "altın ğasırı" bula.

1923 yılda SSRBda berençe dirijabl yasala.

İñ tanılğan dirijabllär - "Graf Tseppelin" häm "Hindenburg".

1937 yılda AQŞ Leykerherst qalasında utırğanda Almaniä yulçılar dirijabl-laynerı "Hindenburg" yanıp betkännän soñ, dirijabl qullanışı tulısınça tuqtala diärlek.

Monı da qarağız

Arximed qanunı

Ädäbiät

Дирижабли на сайте «Энциклопедия Долгопрудного» (см. также раздел «Библиотека»)
John Dziadecki’s airship site (ингл.)
Airship Heritage Trust (ингл.) (история британских дирижаблей)
Navy Lakehurst Historical Society (ингл.)
The Airship Association: FAQs about Airships (ингл.)
Blimp Squadron Fourteen Overseas 2009 елның 13 ноябрь көнендә архивланган. (ингл.) (выдержки из официальной иллюстрированной истории ZP-14 — эскадрильи блимпов ВМС США, 1944—1945 гг.)
Архив журнала «Flight» (ингл.)
Собрание фотографий дирижаблей Первой мировой войны 2015 елның 30 март көнендә архивланган.