Qurʼon

Qurʼon kitobi muqovasi

Qurʼon – musulmonlarning muqaddas kitobidir. Bu soʻz arabcha „baland ovozda oʻqish“, „tarbiyalash“ soʻzlaridan kelib chiqqan. Qur’on Muhammadning soʻzlaridan yozilgan boʻlib, Alloh uni Jabroil farishta orqali yuborgan.

Iqtiboslar

	Mehribon va rahmli Alloh nomi bilan — Basmala — Qurʼondagi deyarli har bir sura shu ibora bilan boshlanadi
	بسم الله الرحمن الرحيم

1. Fotiha (arab. الفاتحة‎‎ – „Ochib beruvchi“) surasi

	Bizni toʻgʻri yoʻlga – oʻzing sevgan zotlarning yoʻliga boshla, gʻazabingga uchragan va adashganlarning yoʻliga emas.
	اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالِّينَ
	— 1:6-7

2. Baqara (arab. البقرة‎‎ – „Sigir“) surasi

	Shubhasiz, bu oyat Xudodan qoʻrquvchilar uchun ishonchli yoʻlboshchidir.
	ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ ۛ فِيهِ ۛ هُدًى لِلْمُتَّقِي
	— 2:2

	Ular bamisoli bir olov yoqqan kimsa (yoʻlovchi)ga oʻxshaydilar: olov uning atrofini yoritganida, Alloh (bexos) nurlarini ketkazib, ularni zulmatlar ichra (hech narsani) koʻrolmaydigan holda qoldirgani kabidir
	مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ.صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ
	— 2:17

	Alloh chivin, balki undan ham yuqori narsalar misolida zarbul-masal aytishdan uyalmaydi. Imonli kishilar-ku, u (masal)ni haqiqatan ularning Rabbi tomonidan (yuborilgan) haqiqat deb biladilar. Kofirlar esa: „Bu masal bilan Alloh nima demoqchi, oʻzi?“ – deydilar. U (masal) bilan Alloh koʻplarni adashtiradi va u bilan koʻplarni (toʻgʻri yoʻlga) hidoyat qiladi. Lekin, (Alloh) u bilan faqat fosiq kimsalarni adashtiradi, qaysiki, (ular) Alloh ahdini uning bitimidan keyin buzadigan, Alloh bogʻlanishiga buyurgan narsalarni uzadigan va yer (yuzi)da buzgʻunchilik qiladigan kimsalardir. Ular, albatta, ziyon koʻruvchilardir.
	إِنَّ اللَّهَ لَا يَسْتَحْيِي أَن يَضْرِبَ مَثَلًا مَّا بَعُوضَةً فَمَا فَوْقَهَا فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَيَعْلَمُونَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَّبِّهِمْ وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَيَقُولُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّهُ بِهَذَا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثِيرًا وَيَهْدِي بِهِ كَثِيرًا وَمَا يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفَاسِقِينَ
	— 2:26-27

	Albatta, moʻminlar, yahudiylar, nasroniylar va sobiiylardan kimki (avvalgi aqidasidan qatʼiy nazar) Allohga va oxirat kuniga imon keltirsa hamda solih amallarni qilsa, ularga Rabbilaridan ajr bordir, ularga xavf yoʻqdir va ular tashvish ham chekmaslar. — Sobiiylar – yahudiy va nasroniy dinlaridan voz kechib, farishtalarga sigʻinuvchi toifa kishilari. Baʼzi olimlar ularni yulduzlarga sigʻinuvchilar deb yozadilar.
	إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَىٰ وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ
	— 2:62

	Soʻngra sizlar yana oʻsha, bir-birlaringizni oʻldirayapsiz, bir qismingizni yurtlaridan chiqarib yuborayapsiz, ularga qarshi gunoh va zulm ila hamkorlik qilmoqdasiz. Sizga (ularning dushmanlariga qarashli) asirlar kelsa, tovon bilan qutqarib yubormoqdasiz, vaholanki, ularni chiqarib yuborish sizlarga taqiqlangan edi. Yoki kitob (Tavrot)ning bir qismiga ishonib, bir qismini inkor etasizmi? Sizlardan kim shunday qilsa, uning jazosi shu dunyoda sharmanda boʻlish, qiyomat kunida esa qattiq azobga giriftor qilinishdir. Alloh (bu) qilmishlaringizdan gʻofil emasdir.
	ثُمَّ أَنتُمْ هَؤُلَاءِ تَقْتُلُونَ أَنفُسَكُمْ وَتُخْرِجُونَ فَرِيقًا مِّنكُم مِّن دِيَارِهِمْ تَظَاهَرُونَ عَلَيْهِم بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَإِن يَأْتُوكُمْ أُسَارَى تُفَادُوهُمْ وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيْكُمْ إِخْرَاجُهُمْ أَفَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتَابِ وَتَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَمَا جَزَاءُ مَن يَفْعَلُ ذَلِكَ مِنكُمْ إِلَّا خِزْيٌ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يُرَدُّونَ إِلَى أَشَدِّ الْعَذَابِ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
	— 2:85

	Ularga: „Alloh nozil qilgan narsaga imon keltiringlar“, – deyilsa, „Biz oʻzimizga nozil qilingan narsaga imon keltiramiz“, – deydilar va keyin kelgan, ulardagi narsa (Tavrot)ni tasdiq etadigan Haq (Qur’on)ni inkor etadilar. Ularga ayting (ey, Muhammad): „Agar moʻmin boʻlsangizlar, nega oldindan Allohning paygʻmbarlarini oʻldirar edingiz?“ Muso sizlarga hujjatlar (oyatlar va moʻjizalar)ni keltirganidan keyin (ham) zolim boʻlib (kufrga botib) buzoqqa sigʻindingiz. — Yaʼni ota-bobolaringiz nega paygʻmbarlarni oʻldirganlar? Bular qotillik qilmagan boʻlsalarda, otabobolarining eʼtiqodida turganliklari va ularning qilmishlariga rozi ekanliklari tufayli jinoyatlariga ham qisman sherikdirlar.
	وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ قَالُوا نُؤْمِنُ بِمَا أُنزِلَ عَلَيْنَا وَيَكْفُرُونَ بِمَا وَرَاءَهُ وَهُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِّمَا مَعَهُمْ قُلْ فَلِمَ تَقْتُلُونَ أَنبِيَاءَ اللَّهِ مِن قَبْلُ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ. وَلَقَدْ جَاءَكُم مُّوسَى بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ
	— 2:91-92

	Har gal biror ahd-paymon qilsalar, ulardan bir guruhi uni buzaveradimi? Aslida ularning aksariyati imon keltirmaslar.
	وَلَمَّا جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُصَدِّقٌ لِّمَا مَعَهُمْ نَبَذَ فَرِيقٌ مِّنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ كِتَابَ اللَّهِ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ كَأَنَّهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
	— 2:101

	Yahudiylar: „Nasroniylar hech narsada yoʻq“ – desalar, nasroniylar: „Yahudiylar hech narsada yoʻq“ – deydilar, vaholanki, ular (har ikki toifa) kitob oʻqiydigan (savodxon) edilar. Shuningdek, (oʻqishni) bilmaydiganlar (boshqa soxta dinlarga mansub kimsalar) ham ularning gapiga oʻxshash gapni aytdilar. Ularning (bu kabi) kelisha olmagan narsalari yuzasidan qiyomat kuni Alloh hukm qilur. — Yaʼni, har ikki tomon bir-birlarining dinlarini inkor etadilar.
	وَقَالَتِ الْيَهُودُ لَيْسَتِ النَّصَارَى عَلَى شَيْءٍ وَقَالَتِ النَّصَارَى لَيْسَتِ الْيَهُودُ عَلَى شَيْءٍ وَهُمْ يَتْلُونَ الْكِتَابَ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مِثْلَ قَوْلِهِمْ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ
	— 2:113

	Aytingiz (ey, moʻminlar): „Allohga, bizga nozil qilingan narsa (Kitob)ga, Ibrohim, Ismoil, Ishoq, Yaʼqub va uning avlodlariga nozil qilingan narsalarga, Musoga, Isoga va (barcha) paygʻmbarlarga Parvardigorlaridan berilgan narsalarga imon keltirdik (ishondik). Biz ular oʻrtasidan birortasini (paygʻmbar emas deb) ajratib qoʻymaymiz va Unga (Allohga) boʻyin sunuvchilarmiz“
	قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ
	— 2:136

	Sizlarni biroz xavf, ochlik bilan, molu jon va mevalar (hosili)ni kamaytirish yoʻli bilan sinagaymiz. (Shunday holatlarda) sabr qiluvchilarga xushxabar bering (ey, Muhammad)!
	وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ
	— 2:155

	(Haqiqatan ham) kufr yoʻlidagi kimsalar (vahiydan taʼsirlanmaslikda) xuddi hayvonlarga qichqirayotgan kishining ovozidan va hayqirigʻidan oʻzga narsani eshitmayotgani kabidir. (Ular) kar, soqov va koʻrdirlarki, (gapni) anglamaydilar. — Hayvonlarga har qancha gapirilsa ham faqat ovozdan boshqa narsani anglamaganlari kabi betavfiq kishilar ham foydali gaplarni tinglab, anglash oʻrniga nochorlikdan eshitib qoʻya qoladilar.
	وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا
	— 2:171

	Hidoyat oʻrniga zalolatni, magʻfirat oʻrniga azobni sotib olgan kimsalar ana oʻshalardir. Bas, doʻzax (azobi)ga buncha ham „toqatli“ boʻlmasalar! — Bu ibora ularga istehzo shaklida aytilmoqda. Zero, doʻzax azobiga toqat qila oladigan jonzot boʻlishi mumkin emas. Zalolat bilan azobni ixtiyor etganlar oxirat azobini oʻylab qoʻysinlar, deb tanbeh berilmoqda.
	أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى وَالْعَذَابَ بِالْمَغْفِرَةِ فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى النَّارِ
	— 2:175

	Yuzlaringizni Mashriq va Magʻrib tomonlariga burib, (ibodat qilishingizning oʻzi toʻla) yaxshilik emas, balki Allohga, oxirat kuniga, farishtalarga, kitoblarga, paygʻambarlarga imon keltirgan, oʻzi yaxshi koʻrgan molidan qarindoshlariga, yetimlarga, miskinlarga, yoʻlovchiga, tilanchilarga va qullarni ozod qilish yoʻlida beradigan, namozni toʻkis ado etib, zakotni toʻlab yuradigan kishi va kelishilgan ahdlariga vafo qiluvchilar, shuningdek, ogʻir-yengil kunlarda va jang paytida sabr qiluvchilar yaxshi kishilardir. Aynan oʻshalar (imonlarida) sodiqdirlar va aynan oʻshalar taqvodordirlar.
	لَّيْسَ الْبِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ وَآتَى الْمَالَ عَلَى حُبِّهِ ذَوِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَالسَّائِلِينَ وَفِي الرِّقَابِ وَأَقَامَ الصَّلَاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَالْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا وَالصَّابِرِينَ فِي الْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ وَحِينَ الْبَأْسِ أُولَئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ
	— 2:177

	Yoki (ey, moʻminlar,) sizlardan ilgari oʻtganlarning kuni (boshlaringizga) kelmay turib, jannatga (osongina) kiramiz, deb oʻyladingizmi? Ularga balo va musibatlar kelib, shunchalik larzaga tushgan edilarki, hatto paygʻambar va imonli kishilar: „Allohning yordami qachon (kelar ekan)?“ deganlar (betoqat boʻlishgan). Aslida esa Allohning yordami yaqindir.
	أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَأْتِكُم مَّثَلُ الَّذِينَ خَلَوْا مِن قَبْلِكُم مَّسَّتْهُمُ الْبَأْسَاءُ وَالضَّرَّاءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى يَقُولَ الرَّسُولُ وَالَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ أَلَا إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِيبٌ
	— 2:214

	Sizlarga (yov bilan) jang qilish farz qilindi, vaholanki, u sizlar uchun yoqimsizdir. Ehtimol, sizlar yoqtirmagan narsa (aslida) oʻzlaringiz uchun yaxshi, yoqtirgan narsalaringiz esa (aslida) yomondir. Alloh bilur, sizlar esa bilmassizlar.
	كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ ۖ وَعَسَىٰ أَنْ تُحِبُّوا شَيْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَكُمْ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
	— 2:216

	Alloh – Undan oʻzga iloh yoʻqdir. (U hamisha) tirik va abadiy turuvchidir. Uni na mudroq tutar va na uyqu. Osmonlar va Yerdagi (barcha) narsalar Unikidir. Uning huzurida hech kim (hech kimni) Uning ruxsatisiz shafoat qilmas. (U) ular (odamlar)dan oldingi (boʻlgan) va keyingi (boʻladigan) narsani bilur. (Odamlar) Uning ilmidan faqat (U) istaganicha oʻzlashtirurlar. Uning Kursiysi osmonlar va Yerdan (ham) kenglik qilur. U ikkisining hifzi (tutib turishi) Uni toliqtirmas. U oliy va buyukdir. — Bu oyatdagi kursiy soʻzining lugʻaviy maʼnosi oʻrindiq, taxt, tayanch, kursi va hokazo. Oyatdagi „kursiy“dan murod nima ekani haqida turli tafsirlar bor: 1. Kursiy Arshning oʻzi. 2. Arshdan kichikroq alohida narsa. 3. Allohning ilmi. 4. Uning qudrati. 5. Hukmronligi.
	اللَّهُ لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ ۚ لَا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَلَا نَوْمٌ ۚ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ ۗ مَنْ ذَا الَّذِي يَشْفَعُ عِنْدَهُ إِلَّا بِإِذْنِهِ ۚ يَعْلَمُ مَا بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَمَا خَلْفَهُمْ ۖ وَلَا يُحِيطُونَ بِشَيْءٍ مِنْ عِلْمِهِ إِلَّا بِمَا شَاءَ ۚ وَسِعَ كُرْسِيُّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ ۖ وَلَا يَئُودُهُ حِفْظُهُمَا ۚ وَهُوَ الْعَلِيُّ الْعَظِيمُ
	— 2:255

	Dinda zoʻrlash yoʻq, zero, toʻgʻri yoʻl yanglish yoʻldan ajrim boʻldi. Bas, kim shayton (yoxud butlar)ni inkor etib, Allohga imon keltirsa, demak, u mustahkam halqani ushlabdi. Alloh eshituvchi va biluvchidir.
	لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
	— 2:256

	Shayton sizlarni (xayr-ehson qilishda) faqir boʻlib qolishdan qoʻrqitadi va fahsh ishlarga undaydi. Alloh (esa) sizlarga Oʻzidan magʻfirat va fazl (boylik) vaʼda qiladi. Alloh (karami) keng va bilimdon zotdir.
	الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُكُم بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُكُم مَّغْفِرَةً مِّنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ
	— 2:268

	Sudxoʻrlar (qiyomat kuni qabrlaridan) jin chalib ketgan odam kabi (holatda) qoʻpadilar. Buning sababi – ularning: „Bay' (savdosotiq) ham sudxoʻrlikning xuddi oʻzi“ degan gaplaridir. Holbuki, Alloh bay’ni halol, sudxoʻrlikni (esa) harom qilgan. Bas, kim Rabbidan nasihat yetgach, (sudxoʻrlikdan) toʻxtasa, u holda avvalgi oʻtgani oʻziga va uning ishi Allohga (havola). Kim yana (sudxoʻrlikka) qaytsa, oʻshalar doʻzax ahlidirlar va ular unda abadiy qoluvchilardir.
	الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرِّبَا لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ الَّذِي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَانُ مِنَ الْمَسِّ ۚ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبَا ۗ وَأَحَلَّ اللَّهُ الْبَيْعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا ۚ فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهَىٰ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَمَنْ عَادَ فَأُولَٰئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
	— 2:275

	Alloh sudxoʻrlikni (foydasini) yoʻq qiladi va sadaqa (beruvchilarga boylik)larni ziyoda etadi. Alloh har qanday (sudxoʻrlikni halol deb biluvchi) kofirni va (uni davom ettiruvchi) gunohkorni yoqtirmaydi.
	يَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَيُرْبِي الصَّدَقَاتِ
	— 2:276

	Paygʻambar (Muhammad) oʻziga Parvardigoridan nozil qilingan narsaga (oyatlarga) imon keltirdi va moʻminlar ham. (Ularning) har biri Allohga, farishtalariga, kitoblariga va paygʻambarlariga birortasini ajratmasdan (hammasiga) imon keltirdi. „Eshitdik va itoat etdik. Ey, Rabbimiz, magʻfiratingni (soʻraymiz). Sengagina qaytish (bor)“, – dedilar. Alloh hech bir jonga toqatidan tashqari narsani taklif etmaydi. Uning kasb etgani (yaxshiligi) – oʻziga, va orttirgani (yomon amali) ham oʻzigadir. (Yana dedilarki:) „Ey, Rabbimiz, agar unutsak yoki xato qilsak, bizni koyima! Ey, Rabbimiz, bizdan ilgari oʻtganlarning zimmasiga ortgan mashaqqatni bizning zimmamizga ortma! Ey, Rabbimiz, toqatimiz yetmaydigan narsani bizga yuklab tashlama! Bizlarni afv et va kechir hamda bizlarga rahm qil! Sen bizning xojamizsan. Bas, bizlarga kofirlar qavmi ustidan gʻoliblik ato et!“
	آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ ۚ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلَائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ ۚ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُلَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۚ لَهَا مَا كَسَبَتْ وَعَلَيْهَا مَا اكْتَسَبَتْ ۗ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تَحْمِلْ عَلَيْنَا إِصْرًا كَمَا حَمَلْتَهُ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِنَا ۚ رَبَّنَا وَلَا تُحَمِّلْنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ ۖ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا ۚ أَنْتَ مَوْلَانَا فَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ
	— 2:285–286

3. Oli Imron (arab. آل عمران‎‎ – „Imron oilasi“) surasi

	U Sizga Kitob (Qur’on)ni nozil qilgan zotdir. Unda shu Kitobning „onasi“ sanalmish (maʼnosi) aniq oyatlar va (shu bilan birga) boshqa mutashobih (maʼnosi Oʻzidan oʻzgaga nomaʼlum) oyatlar ham bor. Ammo, dillarida ogʻish bor kimsalar odamlarni fitnaga solish va oʻz talqiniga muvofiq maʼnolar berish uchun uning (Qur’onning) mutashobih oyatlariga ergashadilar. Holbuki, unday oyatlar taʼvili (asl maʼnosi)ni faqat Allohning Oʻzigina bilur. Ilmda mustahkam (haqqoniy olim)lar esa deydilar: „Unga imon keltirdik. Hamma (oyatlari) Rabbimiz huzuridandir“. (Bundan) faqat aql egalarigina eslatma olurlar.
	هُوَ الَّذِي أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِّنْ عِندِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ
	— 3:7

	Odamlarga ayollar, farzandlar, uyum-uyum oltin-kumushlar, saman otlar, chorva va ekinlarga nisbatan mehr qoʻyish ziynatli qilib qoʻyildi. Bular (aslida) dunyo hayotining (oʻtkinchi) matohidir. Allohning huzurida esa (bundan) chiroyli joy (jannat) bordir
	زُيِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ الشَّهَوَاتِ مِنَ النِّسَاءِ وَالْبَنِينَ وَالْقَنَاطِيرِ الْمُقَنطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَالْفِضَّةِ وَالْخَيْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَالْأَنْعَامِ وَالْحَرْثِ ذَلِكَ مَتَاعُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَاللَّهُ عِندَهُ حُسْنُ الْمَآبِ
	— 3:14

	Albatta, Isoning (otasiz tugʻilish) misoli, Alloh nazdida bamisoli Odam (Ato) kabidirki, uni tuproqdan yaratib, soʻngra unga „Boʻl!“ dedi, bas, (u) boʻldi.
	إِنَّ مَثَلَ عِيسَىٰ عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ ۖ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ
	— 3:59

	Agar sizlarga (Uhud jangida) jarohat (magʻlubiyat) yetgan boʻlsa, u qavmga ham (Badr jangida) xuddi shunday jarohat (magʻlubiyat) yetgan. Imonli kishilarni bilish va sizlardan shahidlarni saralab olish uchun (Biz) shu (gʻalaba) kunlarni (ketma-ket) almashtirib turamiz. Alloh zolimlarni sevmagay. Alloh moʻminlarni (gunohlaridan) poklash va kofirlarni halok qilish uchun (mazkur ishlarni qildi). Yoki Alloh sizlarning ichingizdan kim (chindan) jihod qiluvchi va kim sabrli ekanini imtihon qilib koʻrmasdan jannatga kiraveramiz, deb oʻyladingizmi?
	140. إِن يَمْسَسْكُمْ قَرْحٌ فَقَدْ مَسَّ الْقَوْمَ قَرْحٌ مِّثْلُهُ وَتِلْكَ الْأَيَّامُ نُدَاوِلُهَا بَيْنَ النَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَتَّخِذَ مِنكُمْ شُهَدَاءَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ 141. وَلِيُمَحِّصَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَيَمْحَقَ الْكَافِرِينَ 142. أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنكُمْ وَيَعْلَمَ الصَّابِرِينَ
	— 3:140-142

	Agar sizlarga Alloh madad bersa, hech kim sizlarga gʻolib boʻlmas. Bordiyu qarovsiz qoldirsa, Undan oʻzga sizlarga kim ham madad berar edi?! Allohga tavakkulni moʻminlar qilsin!
	إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمْ ۖ وَإِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ ۗ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
	— 3:160

	Kofir boʻlganlarning shaharma-shahar sayr etib (yayrab) yurishlari Sizni zinhor aldab qoʻymasin! Arzimas rohat. Keyin esa boradigan joylari – jahannam. Naqadar mudhish joy u!
	196. لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي الْبِلَادِ197. مَتَاعٌ قَلِيلٌ ثُمَّ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمِهَادُ
	— 3:196-197

	Darvoqe, ahli kitoblar ichida Allohga, sizlarga nozil qilingan (Kitob)ga hamda oʻzlariga nozil qilingan (Kitob)ga ishonib, Allohga itoat ila bosh eguvchilar ham bor: ular Alloh oyatlarini ozgina bahoga sotib yubormaydilar. Aynan ular uchun Parvardigorlari huzurida mukofot muhayyodir. Alloh hisob-kitobda tezkordir!
	وَإِنَّ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَمَن يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْكُمْ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِمْ خَاشِعِينَ لِلَّهِ لَا يَشْتَرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ إِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ
	— 3:199

4. An-Nisa (arab. النساء‎‎ – „Ayollar“) surasi

	Ey, imon keltirganlar! Sizlarga xotinlarni majburiy ravishda meros qilib olishlik halol emasdir. Yana, ularga bergan mahrlaringizning bir qismini qaytarib olib ketish niyatida xotinlaringizga tazyiq qilmangiz! Agar ular aniq buzuqlik qilsalar (bu mustasnodir). Ular bilan totuv turmush kechiringlar. Agar ularni yomon koʻrsalaringiz, (bilib qoʻyinki,) balkim sizlar yomon koʻrgan narsada Alloh (sizlar uchun) koʻpgina yaxshilik paydo qilar.
	يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا ۖ وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ ۚ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا
	— 4:19

	Albatta, Alloh bir zarra miqdorida (ham) zulm qilmaydi. Agar (oʻsha miqdorda) yaxshilik boʻlsa, uni (bir necha barobar) koʻpaytirur va Oʻz huzuridan ulugʻ mukofot (jannat) ato etur.
	إِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ وَإِن تَكُ حَسَنَةً يُضَاعِفْهَا وَيُؤْتِ مِن لَّدُنْهُ أَجْرًا عَظِيمًا
	— 4:40

	Qayerda boʻlsangiz ham oʻlim sizlarni topadi, hatto mustahkam qal’alar ichida boʻlsangiz ham. Ularga biror yaxshilik yetsa, „Bu — Allohdan“, — deydilar. Agar ularga biror noxushlik yetsa, „Bu — Sizdan“, — deb aytadilar. „Hammasi Allohdandir“, — deng (ularga). Bu qavm kishilariga nima boʻldiki, gapni anglay olmaydilar?!
	أَيْنَمَا تَكُونُوا يُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَلَوْ كُنتُمْ فِي بُرُوجٍ مُّشَيَّدَةٍ وَإِن تُصِبْهُمْ حَسَنَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِندِ اللَّهِ وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَقُولُوا هَذِهِ مِنْ عِندِكَ قُلْ كُلٌّ مِّنْ عِندِ اللَّهِ فَمَالِ هَؤُلَاءِ الْقَوْمِ لَا يَكَادُونَ يَفْقَهُونَ حَدِيثًا
	— 4:78

5. Al-Moida (arab. المائدة‎‎ – „Dasturxon“) surasi

	Ey, imon keltirganlar! Namoz (oʻqish)ga turar ekansiz, albatta, yuzlaringizni, qoʻllaringizni tirsaklarigacha yuvingizlar, boshlaringizga masx tortingizlar va oyoqlaringizni toʻpiqlarigacha (yuvingizlar)! Agar junub boʻlsangiz, obdon poklaningizlar (choʻmilingizlar)! Agar bemor yoki safarda boʻlsangiz, yoki sizlardan biror kishi hojatxonadan (chiqib) kelsa, yoxud xotinlaringiz bilan surkalishgan (qovushgan) boʻlsangizu, (lekin) suv topmasangiz, pok tuproqqa tayammum qilib, undan yuzlaringiz va qoʻllaringizga surting! Alloh sizlarga biror qiyinchilik (paydo) qilishni ravo koʻrmaydi, aksincha, sizlarni poklash va neʼmat(lar)ini sizlarga mukammal berishni xohlaydi, zora shukr qilsangizlar. — Tahorat farzlaridan sanalmish qoʻl va oyoqlarni yuvishda ularning qaysi joyigacha suv yetishi shart degan nizoli masala bor. Oyatda „qoʻllaringizni tirsaklarigacha, oyoqlaringizni toʻpiqlarigacha“ deyilgan. Abu Hanifa shu „gacha“ qoʻshimchasini „bilan“ deb tafsir qilganlar va tirsak va toʻpiqlar ham qoʻshib yuvilishini farz deb hisoblaydilar. Imom Molik, Zufar, Shaʼbiy, Ibn Jarir at-Tabariy kabi olimlar esa tirsak va toʻpiqlar yuvilishi farz doirasiga kirmaydi, deganlar. Har ikki tomon ham oʻz dalillariga egadirlar. Tahoratda niyat hukmiga kelsak, Abu Hanifa: „niyat tahoratda farz emas“, — deganlar. Imom Shofeʼiy esa: „u farz“, — deydilar. Boshga masx tortish farzida ham mujtahid ulamolar oʻrtasida ixtilof mavjud. Hanafiy mazhabida boshning toʻrtdan biriga masx tortish farzdir. Molikiy mazhabida boshning hammasiga masx tortish farzdir. Shofeiy mazhabida boshning ozgina qismiga, hatto sochning uch tolasi uzra masx tortsa ham farzni ado etgan hisoblanadi. Ularning barchalari ham motabar va maqbul dalillar bilan oʻz hukmlarini isbotlaganlar. Bu oyatda tayammum qilish toʻgʻrisida ham soʻz yuritilgan. Tayammum — bu suv boʻlmaganda, toza tuproq yoki changga yoxud toza matohga ikki qoʻl kaftlari bilan bir zarb urib, yuzga surtish va yana bir zarb urib, ikki qoʻlning tirsaklari bilan qoʻshib silab chiqishdir.
	اليَومَ أُحِلَّ لَكُمُ الطَّيِّباتُ ۖ وَطَعامُ الَّذينَ أوتُوا الكِتابَ حِلٌّ لَكُم وَطَعامُكُم حِلٌّ لَهُم ۖ وَالمُحصَناتُ مِنَ المُؤمِناتِ وَالمُحصَناتُ مِنَ الَّذينَ أوتُوا الكِتابَ مِن قَبلِكُم إِذا آتَيتُموهُنَّ أُجورَهُنَّ مُحصِنينَ غَيرَ مُسافِحينَ وَلا مُتَّخِذي أَخدانٍ ۗ وَمَن يَكفُر بِالإيمانِ فَقَد حَبِطَ عَمَلُهُ وَهُوَ فِي الآخِرَةِ مِنَ الخاسِرينَ
	— 5:6

	Ana oʻsha (birinchi qotillik) tufayli Isroil avlodiga shunday hukmni bitib qoʻydik: „Biror jonni oʻldirmagan yoki Yerda (buzgʻunchilik va qaroqchilik kabi) fasod ishlarini qilmagan insonni oʻldirgan odam xuddi hamma odamlarni oʻldirgan kabidir. Unga hayot baxsh etgan (oʻlimdan qutqarib qolgan) odam esa barcha odamlarni tiriltirgan kabidir“. Ularga rasullarimiz hujjatlarni keltirganlar. Soʻngra ularning koʻpchiligi oʻshandan keyin (ham) Yerda isrof qiluvchilardir. — Bu hukm aslida Isroil avlodiga qarata aytilgan boʻlsa-da, u barcha musulmonlar uchun ham tegishlidir.
	مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا وَمَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ كَثِيرًا مِّنْهُم بَعْدَ ذَلِكَ فِي الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ
	— 5:32

	Darhaqiqat, kufrda boʻlganlar qiyomat kunining azobidan qutilish uchun (toʻlashga) mabodo Yer (yuzi)dagi (hamma) narsa va (balki) yana oʻshancha (narsa)ga ega boʻlganlarida ham, ulardan qabul qilinmagay. Ularga alamli azob (berilur).
	إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ أَنَّ لَهُم مَّا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَمِثْلَهُ مَعَهُ لِيَفْتَدُوا بِهِ مِنْ عَذَابِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَا تُقُبِّلَ مِنْهُمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ
	— 5:36

	Ayting: „Garchi nopok narsaning koʻpligi seni ajablantirsa ham, nopok narsa pok narsa bilan teng boʻlmaydi“. Allohdan qoʻrqingizlar, ey, aql egalari, toki tole topursizlar!
	قُلْ لَا يَسْتَوِي الْخَبِيثُ وَالطَّيِّبُ وَلَوْ أَعْجَبَكَ كَثْرَةُ الْخَبِيثِ ۚ فَاتَّقُوا اللَّهَ يَا أُولِي الْأَلْبَابِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
	— 5:100

6. Al-Anʼam (arab. الأنعام‎‎ – „Chorva hayvonlari“) surasi

	Gʻayb (yashirin ishlar) kalitlari Uning huzuridadir. Ularni Undan oʻzga bilmas. Yana, quruqlik va dengizdagi narsalarni (ham) bilur. Biror yaproq (uzilib) tushsa (ham) uni bilur. Yer zulmatlari (qaʼri)dagi urugʻ boʻlmasin, hoʻlu quruq boʻlmasin, (hammasi) aniq Kitob (Lavhul-Mahfuz)da (yozilgan)dir
	وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلَّا يَعْلَمُهَا وَلَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَلَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِي
	— 6:59

	Mabodo, Biz ularga farishtalarni tushirsak va oʻliklar (tirilib) ularga gapirsa hamda hamma narsani kafil sifatida ularga (ularning muqobiliga) jam qilganimizda ham Alloh xohlaganidan boshqalari imon keltirmagan boʻlar edilar. Lekin, ularning aksariyati (buni) bilmaydilar.
	وَلَوْ أَنَّنَا نَزَّلْنَا إِلَيْهِمُ الْمَلَائِكَةَ وَكَلَّمَهُمُ الْمَوْتَىٰ وَحَشَرْنَا عَلَيْهِمْ كُلَّ شَيْءٍ قُبُلًا مَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا إِلَّا أَنْ يَشَاءَ اللَّهُ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ يَجْهَلُونَ
	— 6:111

	Oʻlik (kofir) boʻlgan odamni (imon bilan) tiriltirib, unga odamlar ichida u sababli yuradigan nur (imon)ni berganimizdan keyin zulmatlar ichida (qolib,) u (yer)dan chiqmaydigan kimsaga oʻxshaydimi?! Shunga oʻxshash, kofirlarga oʻz ishlari ziynatli (koʻrinadigan) qilib qoʻyildi.
	أَوَمَنْ كَانَ مَيْتًا فَأَحْيَيْنَاهُ وَجَعَلْنَا لَهُ نُورًا يَمْشِي بِهِ فِي النَّاسِ كَمَنْ مَثَلُهُ فِي الظُّلُمَاتِ لَيْسَ بِخَارِجٍ مِنْهَا ۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْكَافِرِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
	— 6:122

	Kimki (bir) hasana (savobli ish) qilsa, unga oʻn barobar (koʻpaytirib yozilur). Kimki (bir) yomon (gunoh ish) qilsa, faqat oʻsha (gunoh) miqdorida (bir gunohga yarasha) jazolanur. Ularga zulm qilinmagay.
	مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا ۖ وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَىٰ إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
	— 6:160

	Ayting: „Rabbim meni Toʻgʻri yoʻlga, rost dinga, (haq yoʻlda) barqaror Ibrohimning diniga yoʻlladi. (U) mushriklardan emas edi“.
	قُلْ إِنَّنِي هَدَانِي رَبِّي إِلَىٰ صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ دِينًا قِيَمًا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا ۚ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ
	— 6:161

	Ayting: „Albatta, namozim, ibodatim va hayotu mamotim olamlar Rabbi Alloh uchundir. Uning sherigi yoʻqdir. Mana shu(aqida)ga buyurilganman va men (Allohning buyruqlariga) taslim etuvchilarning avvaliman.“
	قُلْ إِنَّ صَلَاتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَلَا شَرِيكَ لَهُ ۖ وَبِذَٰلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُسْلِمِينَ
	— 6:162-163

7. Al-Aʼrof (arab. الأعراف‎‎ – „Devor“) surasi

	Albatta, oyatlarimizni yolgʻonga chiqargan va ulardan kibrlanib bosh tortganlar uchun osmon eshiklari sira ochilmagay va nina koʻzidan tuya oʻtmagunga qadar jannatga kirmaslar. Jinoyatchilarni ana shunday jazolagaymiz. — Nina teshigidan tuya oʻtmaguncha deb shart qoʻyish oʻsha ishning hech qachon amalga oshmasligidan dalolatdir. Yaʼni, oyatlarimizni inkor etuvchi mutakabbir kishilar hech qachon jannatga kirmaslar.
	إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ
	— 7:40

	Muso Biz belgilagan vaqtda (Tur togʻiga) kelgach, u bilan Rabbi bevosita gaplashdi. Muso: „Rabbim! (Oʻzingni) menga koʻrsatgin, Senga bir nazar qilay!“ – dedi. (Alloh): „Meni koʻra olmaysan. Lekin (ana u) toqqa (bir) boq! Agar Men unga bir jilva qilganimda (toqat qilib) oʻz oʻrnida tura olsa, sen ham meni koʻrasan“, – dedi. Rabbi toqqa tajalliy (kichik bir koʻrinish) qilgan edi, uni maydalab tashladi. Muso (ham taʼsirlanib) behush holda yiqildi. Hushiga kelgach, dedi: „Senga tasbeh ayturman, Senga tavba qildim va men moʻminlarning birinchisi (peshvosi)durman“. — Bu soʻzlashuv insonlarning oʻzaro suhbatlariga taqqoslanmaydi, balki Allohning zoti va sifatlariga xos ravishda gaplashilgan.
	وَلَمَّا جَاءَ مُوسَىٰ لِمِيقَاتِنَا وَكَلَّمَهُ رَبُّهُ قَالَ رَبِّ أَرِنِي أَنْظُرْ إِلَيْكَ ۚ قَالَ لَنْ تَرَانِي وَلَٰكِنِ انْظُرْ إِلَى الْجَبَلِ فَإِنِ اسْتَقَرَّ مَكَانَهُ فَسَوْفَ تَرَانِي ۚ فَلَمَّا تَجَلَّىٰ رَبُّهُ لِلْجَبَلِ جَعَلَهُ دَكًّا وَخَرَّ مُوسَىٰ صَعِقًا ۚ فَلَمَّا أَفَاقَ قَالَ سُبْحَانَكَ تُبْتُ إِلَيْكَ وَأَنَا أَوَّلُ الْمُؤْمِنِينَ
	— 7:143

	Ey, Odam avlodi! Sizlarga avratlaringizni berkitadigan libos va patlar (ziynat kiyimlari)ni tushirdik. (Ammo) taqvo libosi bu yaxshiroqdir. Bu(lar) Allohning moʻjizalaridandir. Shoyad (buni) eslab koʻrsalar! — Oyatdan maʼlum boʻladiki, avratlarni yopadigan kiyim asosiy kiyim, boshqa qoʻshimcha kiyim-kechaklar esa zebu ziynat hisoblanar ekan. Lekin, - deydi Parvardigor, – bu liboslaringiz uyatdan, issiq-sovuqdan saqlasa, taqvo libosi oxirat azobidan saqlaydi. Demak, qimmatbaho kiyimlardan koʻra ham taqvoni libos qilib kiyib olish yaxshiroq ekan.
	يَا بَنِي آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَيْكُمْ لِبَاسًا يُوَارِي سَوْآتِكُمْ وَرِيشًا ۖ وَلِبَاسُ التَّقْوَىٰ ذَٰلِكَ خَيْرٌ
	— 7:26

	Bas, ularga yaxshilik kelganda: „Bu bizga xos“, – deydilar. Agar ularga biror noxushlik yetsa, Muso va u bilan birga (imon keltirgan) kishilardan shumlanadilar. Ogoh boʻlingki, ularning (yaxshi-yomon) amal(lar)i Allohning huzuridadir. Lekin, (buni) aksariyatlari bilmaydilar.
	فَإِذَا جَاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُوا لَنَا هَٰذِهِ ۖ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ يَطَّيَّرُوا بِمُوسَىٰ وَمَنْ مَعَهُ
	— 7:131

	Eslang, (Ey, Muhammad,) ular ustiga togʻni soyabon yangligʻ surib keltirdik. Ular uni ustilariga tushib ketadi, deb oʻyladilar. (Shunda Biz aytdik): „Sizlarga keltirgan narsamiz (Tavrot)ni mahkam tutingiz va taqvoli boʻlishingiz uchun undagi narsa (oyatlar)ni yod etingiz!“.
	وَإِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَظَنُّوا أَنَّهُ وَاقِعٌ بِهِمْ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ
	— 7:171

	Agar xohlaganimizda, uni ular (oyatlar) sababli (martabasini) koʻtargan boʻlur edik. Lekin, u yerga hirs qoʻydi va (nafs) havosiga ergashdi. Uning misoli goʻyo bir itdirki, unga hamla qilsang ham (tilini osiltirib) hansiraydi, oʻz holiga qoʻysang ham hansirayveradi. Bu oʻsha oyatlarimizni yolgʻonga chiqargan qavm kishilarining misolidir. Bu qissalarni (ularga) aytib bering, zora tafakkur qilsalar!
	وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَٰكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الْأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ ۚ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَثْ ۚ ذَٰلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا ۚ فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ
	— 7:176

	Ularni (sanamlarni) hidoyat sari chorlasangiz, eshitmaydilar. Sizga qarab tursalarda, lekin koʻrmasliklarini kuzatasiz.
	وَإِنْ تَدْعُوهُمْ إِلَى الْهُدَىٰ لَا يَسْمَعُوا ۖ وَتَرَاهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ وَهُمْ لَا يُبْصِرُونَ
	— 7:198

8. Al-Anfal (arab. الأنفال‎‎ – „Oʻljalar“) surasi

	Moʻminlar – Alloh (nomi) zikr etilganda – dillari qoʻrquvda boʻladigan, oyatlari ularga tilovat qilinganda – imonlari ziyoda boʻladigan, Parvardigorlarigagina tavakkul qiladigan, namozni mukammal oʻqiydigan va rizq qilib berganimizdan ehson qiladigan kishilardir.
	إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَالَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنْفِقُونَ
	— 8:2-3

	Oʻzlari eshitmasalarda, „Eshitdik“ deydiganlardan boʻlmangiz! Allohning nazdida hayvonlarning eng yomoni bu aqlni ishlatmaydigan „kar“ va „soqov“lardir
	وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ قَالُوا سَمِعْنَا وَهُمْ لَا يَسْمَعُونَإِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ
	— 8:21-22

	Agar Alloh ularda yaxshilik (boʻlishi)ni bilsa edi, ularni eshitadigan qilib qoʻyar edi. Eshitadigan qilganda ham (ular) bosh tortib, yuz oʻgirgan boʻlar edilar.
	وَلَوْ عَلِمَ اللَّهُ فِيهِمْ خَيْرًا لَأَسْمَعَهُمْ ۖ وَلَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ
	— 8:23

	Sizlardan faqat zolimlargagina xos boʻlmagan (balki hammalaringizga ommaviy boʻladigan) fitna (azob)dan saqlaningiz va bilib qoʻyingizki, Alloh jazosi qattiq (zot)dir. — Arab tilida fitna oyatdagi sinov maʼnosida ham keladi. Demak, boylik va farzandlarni Alloh taolo bandalarini sinab koʻrish uchun berar ekan. Yaʼni boylikni xayrli ishlarga sarf etish, farzandlarga toʻgʻri tarbiya berish orqali barkamol avlodni voyaga yetkazish lozimligi maʼlum boʻladi.
	وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً ۖ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ
	— 8:25

	Bu (jazolarning sababi) Allohning bir qavmga inʼom etgan neʼmatini, to ular oʻzlaridagi narsani (yomon holatga) oʻzgartirmagunlaricha, oʻzgartiruvchi boʻlmaganidandir. Shuningdek, yana Allohning eshituvchi va biluvchi ekanidandir. Izoh: — Oyatni yanada kengroq anglash uchun „Raʼd“ surasining 11-oyati tajimasi va izohiga qaralsin
	اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَىٰ قَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ ۙ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِي
	— 8:53

	Agar (ular) Sizni aldamoqchi boʻlsalar, bas, albatta, Sizga Alloh (Oʻzi) kifoyadir. U Sizni (Oʻz) yordami va moʻminlar bilan quvvatlantirgan va ularning dillarini (oʻzaro) yaqinlashtirgan zotdir. Agar (Siz) yerdagi (hamma) narsani sarflaganingizda ham (ularning) dillarini (bir-biriga) bogʻlay olmagan boʻlur edingiz. Lekin, Alloh ularning oʻrtasini bogʻladi. Albatta, U qudratli va hikmatlidir.
	لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ
	— 8:63

	Kofir boʻlganlar (ham) bir-birlariga doʻstdirlar. Agar shuni qilmasangiz, yerda fitna va katta fasod boʻlur.
	وَالَّذِينَ كَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَكُنْ فِتْنَةٌ فِي الْأَرْضِ وَفَسَادٌ كَبِيرٌ
	— 8:73

9. At-Tavba (arab. التوبة‎‎ – „Tavba“) surasi

	Shuningdek, (bu) Alloh va (Uning) Paygʻambaridan „Hajji akbar“ (Qurbon hayiti) kuni odamlarga Allohning va Rasulining mushriklardan bezor ekanliklarini eʼloni (ham)dir. Agar tavba qilsangiz, bu sizlar uchun yaxshidir. Bordiyu (tavbadan) bosh tortsangiz, u holda bilib qoʻyingizki, sizlar Allohni ojiz qoldiruvchi emassiz. (Ey, Muhammad!) Kofir boʻlganlarga alamli azob haqida „xushxabar“ bering!
	وَأَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَرَسولِهِ إِلَى النّاسِ يَومَ الحَجِّ الأَكبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَريءٌ مِنَ المُشرِكينَ ۙ وَرَسولُهُ ۚ فَإِن تُبتُم فَهُوَ خَيرٌ لَكُم ۖ وَإِن تَوَلَّيتُم فَاعلَموا أَنَّكُم غَيرُ مُعجِزِي اللَّهِ ۗ وَبَشِّرِ الَّذينَ كَفَروا بِعَذابٍ أَليمٍ إِلَّا الَّذينَ عاهَدتُم مِنَ المُشرِكينَ ثُمَّ لَم يَنقُصوكُم شَيئًا وَلَم يُظاهِروا عَلَيكُم أَحَدًا فَأَتِمّوا إِلَيهِم عَهدَهُم إِلىٰ مُدَّتِهِم ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُتَّقينَ فَإِذَا انسَلَخَ الأَشهُرُ الحُرُمُ فَاقتُلُوا المُشرِكينَ حَيثُ وَجَدتُموهُم وَخُذوهُم وَاحصُروهُم وَاقعُدوا لَهُم كُلَّ مَرصَدٍ ۚ فَإِن تابوا وَأَقامُوا الصَّلاةَ وَآتَوُا الزَّكاةَ فَخَلّوا سَبيلَهُم ۚ إِنَّ اللَّهَ غَفورٌ رَحيمٌ وَإِن أَحَدٌ مِنَ المُشرِكينَ استَجارَكَ فَأَجِرهُ حَتّىٰ يَسمَعَ كَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبلِغهُ مَأمَنَهُ ۚ ذٰلِكَ بِأَنَّهُم قَومٌ لا يَعلَمونَ كَيفَ يَكونُ لِلمُشرِكينَ عَهدٌ عِندَ اللَّهِ وَعِندَ رَسولِهِ إِلَّا الَّذينَ عاهَدتُم عِندَ المَسجِدِ الحَرامِ ۖ فَمَا استَقاموا لَكُم فَاستَقيموا لَهُم ۚ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ المُتَّقينَ كَيفَ وَإِن يَظهَروا عَلَيكُم لا يَرقُبوا فيكُم إِلًّا وَلا ذِمَّةً ۚ يُرضونَكُم بِأَفواهِهِم وَتَأبىٰ قُلوبُهُم وَأَكثَرُهُم فاسِقونَ
	— 9:3-8

	Ayting (ey, Muhammad): „Agar otalaringiz, farzandlaringiz, aka-ukalaringiz, xotinlaringiz, qarindoshlaringiz, mehnat bilan topgan mol-mulklaringiz, kasod boʻlishidan qoʻrqqan tijoratingiz va yoqtirgan maskanlaringiz, sizlar uchun Alloh va Rasulidan (Madinaga hijrat qilishdan), Uning (toati) yoʻlidagi jiddu jahd qilishdan (koʻra) suyukliroq boʻlsa, (unda) to Alloh oʻz amri (azobi)ni keltirguniga qadar kutib turingiz! Alloh (esa) fosiqlar qavmini hidoyat etmagay.“ — Bu oyat Makkadan Madinaga hijrat qilishdan bosh tortgan musulmonlarga tahdid sifatida nozil boʻlgan. Zero oʻsha paytda Makkada qolish goʻyoki, Islomdan qaytish, musulmonlar safini kamaytirish, mushriklar sonini esa koʻpaytirishdek hisoblangan.
	قُلْ إِنْ كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَاؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُمْ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّىٰ يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ ۗ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِين
	— 9:24

	Yahudiylar: „Uzayr – Allohning oʻgʻli“, – dedilar, nasroniylar: „(Iso) Masih – Allohning oʻgʻli“, – dedilar. Bu ularning ogʻizlaridagi (botil) gaplaridir. (Bu gaplari) xuddi avvalgi kofir boʻlganlarning gapiga oʻxshaydi. Alloh ursin ularni! Qayoqqa ogʻib ketmoqdalar?!
	وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتِ النَّصَارَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ ۖ ذَٰلِكَ قَوْلُهُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ ۖ يُضَاهِئُونَ قَوْلَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ قَبْلُ ۚ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ ۚ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ
	— 9:30

	Ular ichida sadaqalar xususida Sizga taʼna qiladiganlar ham bor. Ularga u (sadaqa)lardan berilsa, rozi boʻladilar. Bordiyu ularga ulardan berilmasa, unda ular birdan achchiqlanadilar. Agar ular Alloh va Rasuli ularga ato etgan narsaga rozi boʻlib: „Bizga Alloh kifoya. Bizga, albatta, Alloh oʻz fazlidan ato etur va Rasuli ham. Biz Alloh (roziligi)gagina ragʻbat qiluvchilarmiz“, – desalar edi (oʻzlariga yaxshi boʻlur edi)
	وَمِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَوَلَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا مَا آتَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ سَيُؤْتِينَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَرَسُولُهُ إِنَّا إِلَى اللَّهِ رَاغِبُونَ
	— 9:58-59

	Munofiqlar oʻzlari haqida dillaridagi narsa (munofiqlik)ni fosh qiladigan sura nozil qilinishidan qoʻrqib turadilar. Ayting: „Masxara qilaveringiz, Alloh siz qoʻrqayotgan (oʻsha) narsani (yuzaga) chiqaruvchidir“. Qasamki, agar ulardan (nega masxara qilasiz, deb) soʻrasangiz, albatta, ular: „Biz faqat (bahsga) choʻmib, hazillashyapmiz“, – deyishadi. Ayting: „Allohni, oyatlarini va Rasulini masxara qilayotgan edingizmi?!“ Uzr aytmangiz!Imoningizdan keyin (yana) kufrga ketgansiz. Agar sizlardan bir toifani (tavba qilgach) afv etsak, boshqa bir toifani jinoyatchi boʻlganlari sababli azoblaymiz.
	يَحْذَرُ الْمُنَافِقُونَ أَنْ تُنَزَّلَ عَلَيْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِمَا فِي قُلُوبِهِمْ ۚ قُلِ اسْتَهْزِئُوا إِنَّ اللَّهَ مُخْرِجٌ مَا تَحْذَرُونَوَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ لَيَقُولُنَّ إِنَّمَا كُنَّا نَخُوضُ وَنَلْعَبُ ۚ قُلْ أَبِاللَّهِ وَآيَاتِهِ وَرَسُولِهِ كُنْتُمْ تَسْتَهْزِئُونَلَا تَعْتَذِرُوا قَدْ كَفَرْتُمْ بَعْدَ إِيمَانِكُمْ ۚ إِنْ نَعْفُ عَنْ طَائِفَةٍ مِنْكُمْ نُعَذِّبْ طَائِفَةً بِأَنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِين
	— 9:64-66

	Munofiq erkaklar bilan munofiq ayollar bir-birlaridandirlar*. (Ular odamlarni) yomonlikka buyuradilar, yaxshilikdan qaytaradilar va qoʻllarini (xayr-ehsondan) yumadilar. Allohni unutishgach, (U) ham ularni „unutadi“. Munofiqlar, albatta, fosiqdirlar.
	الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمُنْكَرِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَيَقْبِضُونَ أَيْدِيَهُمْ ۚ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِيَهُمْ ۗ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
	— 9:67

	Qurgan binolari (buzib tashlangach,) to yuraklari yorilgunga (oʻlgunga) qadar dillarida shak boʻlib qolur. Alloh bilimli va hikmatlidir.
	إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَىٰ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ ۚ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ ۖ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ ۚ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ ۚ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَيْعِكُمُ الَّذِي بَايَعْتُمْ بِهِ ۚ وَذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ
	— 9:111

10. Yunus (arab. يونس‎‎ – „Yunus“) surasi

	U quyoshni ziyo (taratuvchi) va oyni nur (sochuvchi) etgan hamda yillarning adadini va (vaqt oʻlchovlaridagi) hisobni bilishlaringiz uchun uni (oyni) manzil (burj)larga (boʻlib) oʻlchab qoʻygan zotdir. Buni Alloh faqat haq (hikmat) bilangina yaratdi. Biluvchi qavm uchun oyatlarni (U) batafsil bayon qilur.
	هُوَ الَّذِي جَعَلَ الشَّمْسَ ضِيَاءً وَالْقَمَرَ نُورًا وَقَدَّرَهُ مَنَازِلَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ ۚ مَا خَلَقَ اللَّهُ ذَٰلِكَ إِلَّا بِالْحَقِّ ۚ يُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ
	— 10:5

	Insonga zarar yetganda, yotgan holda yo oʻtirib yoki tik turib ham Bizga iltijo qiladi. Undan zararini ketkazganimizda esa, goʻyo yetgan zararidan Bizga duo qilmagandek ketaveradi. Mana shu tarzda isrofchi (tajovuzkor)larga oʻz qilmishlari ziynatli (chiroyli) qilib qoʻyildi.
	وَإِذَا مَسَّ الْإِنْسَانَ الضُّرُّ دَعَانَا لِجَنْبِهِ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَائِمًا فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنَا إِلَىٰ ضُرٍّ مَسَّهُ ۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلْمُسْرِفِينَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ
	— 10:12

	Haqiqatan, dunyo hayotining misoli xuddi Biz osmondan tushirgan (yogʻdirgan) suv boʻlib, odamzot va hayvonot yeydigan narsalardan iborat yer giyohlari u bilan aralashib, to yer yasanib va ziynatlangach, yer egalari oʻzlarini unga qodir deb bilgan bir paytda yerga tunda yoki kunduzi Bizning amrimiz kelib, uni kechagi kuni obod boʻlmagandek (yigʻib olingan) hosilga aylantirib qoʻyganimizga oʻxshaydi. Tafakkur qiluvchi qavm uchun (Biz) oyatlarni shu tarzda batafsil bayon qilurmiz.
	إِنَّمَا مَثَلُ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَاءٍ أَنْزَلْنَاهُ مِنَ السَّمَاءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَبَاتُ الْأَرْضِ مِمَّا يَأْكُلُ النَّاسُ وَالْأَنْعَامُ حَتَّىٰ إِذَا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَهَا وَازَّيَّنَتْ وَظَنَّ أَهْلُهَا أَنَّهُمْ قَادِرُونَ عَلَيْهَا أَتَاهَا أَمْرُنَا لَيْلًا أَوْ نَهَارًا فَجَعَلْنَاهَا حَصِيدًا كَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ ۚ كَذَٰلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
	— 10:24

	Ayting: „Sizlarga Osmon va Yerdan rizq berayotgan kim yoki quloq va koʻzlaringizga egalik qilayotgan kim?! Oʻlikdan tirikni chiqaradigan va tirikdan oʻlikni chiqaradigan va ishning tadbirini koʻradigan kimdir?!“ Ular, albatta: „Alloh“, – deydilar. Shunda ayting: „Bas, qoʻrqmaysizlarmi?!“
	قُلْ مَنْ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ أَمَّنْ يَمْلِكُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَمَنْ يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَنْ يُدَبِّرُ الْأَمْرَ ۚ فَسَيَقُولُونَ اللَّهُ ۚ فَقُلْ أَفَلَا تَتَّقُونَ
	— 10:31

	Ayting: „Sherik (but, sanam)laringiz ichida haq yoʻlga soladigani bormi?!“ Ayting: „Alloh haq yoʻlga soladi. Haq yoʻlga sola oladigan Zot ergashilishga haqliroqmi yoki yoʻlga sola olmaydigan, balki oʻzi yoʻlga solinishga muhtoj narsami?! Bas, sizlarga ne boʻldi?! Qanday hukm qilmoqdasiz (oʻzi)?!“
	قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ ۚ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ ۗ أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَىٰ ۖ فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ
	— 10:35

	Ushbu Qur’on Allohdan boshqa kimningdir tomonidan toʻqilgan boʻlishi mumkin emas. Balki, u (butun) olamlar Parvardigori tomonidan (kelgan), shubhasiz, oʻzidan oldingi narsa (ilohiy kitoblar)ni tasdiqlovchi va batafsil (bayon etilgan) kitobdir. Yoki: „Uni (Muhammad) toʻqigan“, – deydilarmi?! Ayting: „U holda, agar rostgoʻy boʻlsangizlar, unga teng birgina sura keltirib, Allohdan boshqa imkoningiz boricha kishilarni (yordamga) chorlangiz!“
	وَمَا كَانَ هَٰذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَىٰ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَأَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ ۖ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ
	— 10:37-38

	Ular ichida Sizga (beparvolik bilan) quloq soladiganlari ham bor. Oʻzlari aql yurgizmaganlaridan keyin Siz „karlar“ga (gap) eshittira olarmidingiz?! Ular ichida Sizga (shunchaki) nazar tashlab turadiganlari ham bor. Oʻzlari koʻrmasalar, koʻrlarni yoʻlga sola olarmidingiz?! Albatta, Alloh odamlarga biror narsada zulm qilmaydi. Lekin odamlar oʻzlariga zulm qiladilar.
	وَمِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ ۚ أَفَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَلَوْ كَانُوا لَا يَعْقِلُونَوَمِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ ۚ أَفَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَلَوْ كَانُوا لَا يُبْصِرُونَإِنَّ اللَّهَ لَا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئًا وَلَٰكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
	— 10:42-44

	Zulm qilgan har bir jon (egasi)da Yerdagi bor narsa boʻlgan taqdirda (azobdan qutulish uchun), albatta, uni toʻlagan boʻlur edi. Azobni koʻrishgach, armonlarini ichlarida saqlaydilar. Oʻrtalarida ularga zulm qilinmasdan odilona hukm qilinur.
	وَلَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ مَا فِي الْأَرْضِ لَافْتَدَتْ بِهِ ۗ وَأَسَرُّوا النَّدَامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذَابَ ۖ وَقُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ۚ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ
	— 10:54

	Albatta, (taqdirlarida) Allohning (kofir boʻlurlar degan) soʻzi muqarrar boʻlganlar imon keltirmaydilar. Ularga barcha moʻjizalar kelsa ham, to (qiyomatda) alamli azobni koʻrmagunlaricha (oʻzgarmaydilar).
	إِنَّ الَّذِينَ حَقَّتْ عَلَيْهِمْ كَلِمَتُ رَبِّكَ لَا يُؤْمِنُونَوَلَوْ جَاءَتْهُمْ كُلُّ آيَةٍ حَتَّىٰ يَرَوُا الْعَذَابَ الْأَلِيمَ
	— 10:96-97

	Agar Rabbingiz xohlasa edi, Yer (yuzi)dagi barcha kishilar yoppasiga imon keltirgan boʻlur edilar. Bas, Siz odamlarni moʻmin boʻlishlariga majbur qilasizmi?!
	وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَآمَنَ مَنْ فِي الْأَرْضِ كُلُّهُمْ جَمِيعًا ۚ أَفَأَنْتَ تُكْرِهُ النَّاسَ حَتَّىٰ يَكُونُوا مُؤْمِنِين
	— 10:99

	Allohning iznisiz hech bir jon (egasi) imon keltira olmas. Azobni esa (Alloh) aql yuritmaydiganlarga ravo koʻrar.
	وَمَا كَانَ لِنَفْسٍ أَنْ تُؤْمِنَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ ۚ وَيَجْعَلُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ
	— 10:100

11. Hud (arab. هود‎‎ – „Hud“) surasi

	Ularga Biz zulm qilmadik, balki oʻzlariga (oʻzlari) zulm qildilar. Rabbingiz amri (azobi) kelganda esa, Allohni qoʻyib sigʻingan (maʼbuda)lari hech ham foyda bermadi va ularga ziyondan boshqa narsani orttirmadi.
	وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَٰكِنْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ۖ فَمَا أَغْنَتْ عَنْهُمْ آلِهَتُهُمُ الَّتِي يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ شَيْءٍ لَمَّا جَاءَ أَمْرُ رَبِّكَ ۖ وَمَا زَادُوهُمْ غَيْرَ تَتْبِيبٍ
	— 11:101

	Musoga ham Kitob bergan edik. Bas, u haqda ixtilof qilindi. Agar Rabbingizdan (kechiktirish haqida) soʻz kechmaganda edi, ularning oʻrtalarida (shu dunyoda) hukm chiqarilgan boʻlur edi. Ular (mushriklar) u (Qur’on yoki azob) toʻgʻrisida shak-shubhadadirlar.
	وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ فَاخْتُلِفَ فِيهِ وَلَوْلَا كَلِمَةٌ سَبَقَتْ مِن رَّبِّكَ لَقُضِيَ بَيْنَهُمْ وَإِنَّهُمْ لَفِي شَكٍّ مِّنْهُ مُرِيبٍ
	— 11:110

	(Qani endi) sizlardan oldingi asrlarda oʻtgan fazilat egalari yer (yuzi)dagi fasod (ishlar)dan qaytarganlarida edi? Lekin ular ichida Biz najot berganlardan ozchiligi (bu) ishni qildilar. Zulm qilganlar oʻz rohat-farogʻatlari ketidan ketdilar va jinoyatchi boʻlib qoldilar.
	فَلَوْلَا كَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِكُمْ أُولُو بَقِيَّةٍ يَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِي الْأَرْضِ إِلَّا قَلِيلًا مِمَّنْ أَنْجَيْنَا مِنْهُمْ ۗ وَاتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَا أُتْرِفُوا فِيهِ وَكَانُوا مُجْرِمِين
	— 11:116

	Sizga (ey, Muhammad!) Paygʻambarlarning xabarlaridan dilingizga sabot baxsh etadiganlarini aytib bermoqdamiz. Bu (qissalar)da haqiqat, moʻminlar uchun nasihat va eslatma keldi.
	وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ ۚ وَجَاءَكَ فِي هَٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ
	— 11:120

12. Yusuf (arab. يوسف‎‎ – „Yusuf“) surasi

	Osmonlar va Yerda qanchadan-qancha alomatlar bordir. (Lekin) ular bu oyatlardan yuz oʻgirgan hollarida (beparvo) oʻtib ketaveradilar.
	وَكَأَيِّنْ مِنْ آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ
	— 12:105

	Ularning aksariyati Allohga faqat mushriklik hollaridagina „imon“ keltiradilar.
	وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلَّا وَهُمْ مُشْرِكُونَ
	— 12:106

	Darhaqiqat, ularning qissalarida aql egalari uchun (katta) ibrat bordir. (Ushbu Qur’on) toʻqib chiqariladigan gap emas, balki oʻzidan oldingi narsalarni (yaʼni, samoviy kitoblarni) tasdiq etuvchi, unga imon keltiradigan qavm uchun barcha narsalarni mufassal bayon qilib beruvchi hidoyat va rahmat (manbai boʻlgan bir Kitob)dir.
	لَقَدْ كَانَ فِي قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِأُولِي الْأَلْبَابِ ۗ مَا كَانَ حَدِيثًا يُفْتَرَىٰ وَلَٰكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ كُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
	— 12:111

13. Ar-Raʼd (arab. الرعد‎‎ – „Chaqmoq“) surasi

	Uning (insonning) oldida ham, ortida ham taʼqib qiluvchi (farishtalar) boʻlib, ular Allohning amri bilan uni muhofaza qilib tururlar. Albatta, Alloh biror qavm oʻzlaridagi narsa (yaxshi holat)ni oʻzgartirmagunlaricha, ulardagi narsa (holat)ni oʻzgartirmas. Alloh biror qavmga yomonlikni ravo koʻrsa, bas, uni qaytarib boʻlmas va ular uchun Undan oʻzga hokim yoʻqdir. — Har bir xalq avvalo oʻzidagi kamchilik va nuqsonlarni bartaraf qilishi, undan keyin Allohdan yaxshilik tomoniga oʻzgarishni kutishi lozim. Oxirat mukofoti uchun amali solih kerak boʻlganidek, dunyoviy baxtsaodatga erishish uchun ham unga sazovor boʻlgudek saʼy-harakat va poklanish darkor.
	إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ
	— 13:11

	Bordiyu bir Qur’on boʻlib, uning (kuchi) bilan togʻlar (joyidan) jildirilsa yo uning (kuchi) bilan Yer yorilsa yoki uning (kuchi) bilan oʻliklar tilga kiritilganda ham (kofirlar imon keltirmaydilar). Aksincha, barcha ish Alloh (izmi)dadir. Imon keltirganlar Allohning, agar xohlasa, barcha odamlarni albatta hidoyat qilishini bilmadilarmi? To Allohning vaʼdasi kelgunicha (yaʼni, Makka fath qilinguncha), kufrdagi kimsalarga oʻzlarining qilmishlari sababli turli balolar yetar yoki ularning diyorlariga yaqin joylarga (ofat) tushar (va ularni notinch qilur). Albatta, Alloh vaʼdaga xilof qilmas.
	وَلَوْ أَنَّ قُرْآنًا سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبَالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتَىٰ ۗ بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعًا
	— 13:31

14. Ibrohim (arab. إبراهيم‎‎ – „Ibrohim“) surasi

	Yana Rabbingiz eʼlon qilgan (bu soʻzlar)ni eslangiz: „Qasamki, agar (bergan) neʼmatlarimga shukr qilsangizlar, albatta, (ularni yanada) ziyoda qilurman. Bordi-yu noshukrchilik qilsangizlar, albatta, azobim (ham) juda qattiqdir“.
	وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ ۖ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِي
	— 14:7

	Parvardigorlariga kofir boʻlganlarning amallari bamisoli boʻronli kunda qattiq shamol uchirib ketgan kuldir – ular qilgan amallaridan biror narsaga ega boʻla olmaydilar. Bu oʻta gumrohlikdir
	مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ ۖ أَعْمَالُهُمْ كَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عَاصِفٍ ۖ لَا يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُوا عَلَىٰ شَيْءٍ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الضَّلَالُ الْبَعِيدُ
	— 14:18

	Shuningdek, sizlarga barcha soʻragan narsalaringizdan ato etdi. Agar Allohning neʼmat(lar)ini sanasangizlar, sanogʻiga yetaolmaysizlar. Haqiqatan, inson oʻta zolim va juda noshukrdir.
	وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا ۗ إِنَّ الْإِنْسَانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ
	— 14:34

15. Al-Hijr (arab. الحجر‎‎ – „Hijr“) surasi

	Ular oʻzlariga kelgan har bir paygʻambarni masxara qilmasdan qoʻymas edilar.
	وَمَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ
	— 15:11

	Bordiyu ularga osmondan bir darvoza ochib qoʻysag-u, undan (osmonga) koʻtarila boshlasalar ham, „Shaksiz, bizlarning koʻzlarimiz bogʻlanib qoldi, balki bizlar sehrlanib qolgan qavmdirmiz“, – degan boʻlur edilar
	وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَابًا مِنَ السَّمَاءِ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ لَقَالُوا إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَارُنَا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ
	— 15:14-15

16. An-Nahl (arab. النحل‎‎ – „Arilar“) surasi

	Agar Alloh odamlarni zulmlari sababli ushlaydigan (jazolaydigan) boʻlsa, unda (Yer yuzida) biror jonivorni (tirik) qoʻymagan boʻlur edi. Lekin, ularni maʼlum muddatgacha qoʻyib berur. Oʻsha muddatlari yetib kelganida esa, uni biror soat ketga ham sura olmaydilar, oldinga ham.
	وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ۖ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً
	— 16:61

	(Ey, imon keltirganlar,) agar intiqom olmoqchi boʻlsangizlar, u holda faqat sizlarga yetkazilgan ziyon barobarida intiqom olingiz! Agar (intiqom olmay) sabr qilsangizlar, albatta, bu sabr qiluvchi kishilar uchun yaxshiroqdir
	وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ ۖ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِي
	— 16:126

17. Al-Isro (arab. الإسراء‎‎ – „Tungi koʻchish“) surasi

	Qarindoshga, miskin va yoʻlovchiga (xayr ehson qilish bilan) haqlarini ado eting va isrofgarchilikka mutlaqo yoʻl qoʻymang! Chunki, isrofgarlar shaytonlarning birodarlaridir. Shayton esa Parvardigoriga oʻta noshukr edi.
	وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ وَلَا تُبَذِّرْ تَبْذِيرًا إِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا إِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ ۖ وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِرَبِّهِ كَفُورًا
	— 17:26-27

	Yana ayting: „Haqiqat (yaʼni, Islom) keldi va botil (kufr) yoʻqoldi. Chunki botil yoʻqoluvchi (narsa)dir.“
	وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ ۚ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا
	— 17:81

	Aniqki, (Biz) ushbu Qur’onda odamlar uchun turli masal (maʼno)lardan bayon qildik. Lekin odamlarning koʻplari faqat inkornigina ixtiyor etdilar.
	وَلَقَدْ صَرَّفْنَا لِلنَّاسِ فِي هَٰذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ فَأَبَىٰ أَكْثَرُ النَّاسِ إِلَّا كُفُورًا
	— 17:89

	Odamlarga hidoyat kelgan paytda, faqat: „Alloh (farishtalarni emas, balki) odamzotni paygʻambar qilib yuboribdimi?!“ – deyishlarigina ularni imon keltirishlaridan toʻsdi.
	وَمَا مَنَعَ النَّاسَ أَنْ يُؤْمِنُوا إِذْ جَاءَهُمُ الْهُدَىٰ إِلَّا أَنْ قَالُوا أَبَعَثَ اللَّهُ بَشَرًا رَسُولًا
	— 17:94

18. Al-Kahf (arab. الكهف‎‎ – „Gʻor“) surasi

	(Ey, Muhammad,) Sizga vahiy qilingan Rabbingizning Kitobi (Qur’on)ni tilovat qiling! Uning soʻzlarini oʻzgartiruvchi yoʻqdir. Undan oʻzga sira panoh topa olmassiz.
	وَاتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنْ كِتَابِ رَبِّكَ ۖ لَا مُبَدِّلَ لِكَلِمَاتِهِ وَلَنْ تَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًا
	— 18:27

19. Maryam (arab. مريم‎‎ – „Maryam“) surasi

	Soʻngra ularning ortidan namozni zoye qilgan va shahvatlarga ergashgan kimsalar oʻrin oldilar. Endi ular, albatta, yomonlikka (yomon jazoga) yoʻliqurlar.
	فَخَلَفَ مِنْ بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ ۖ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا
	— 19:59

20. To Ha (arab. طه‎‎ – „Ta Ha“) surasi

	(Ey, Muhammad,) Biz Sizga bu Qur’onni qiynalib mashaqqat chekishingiz uchun emas, balki (Allohdan) qoʻrqadigan kishilar uchun eslatma sifatida nozil qildik.
	مَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَىٰ إِلَّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشَىٰ
	— 20:2-3

	Agar (Siz) oshkora gapirsangiz ham (yoki xufyona gapirsangiz ham), albatta, U sirni ham, eng maxfiy narsalarni ham bilur.
	وَإِنْ تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى
	— 20:7

	(Alloh) aytdi: „Qoʻrqmanglar! Albatta, Men sizlar bilan birgaman – eshitaman va koʻraman“.
	قَالَ لَا تَخَافَا ۖ إِنَّنِي مَعَكُمَا أَسْمَعُ وَأَرَىٰ
	— 20:46

21. Al-Anbiya (arab. الأنبياء‎‎ – „Paygʻambarlar“ surasi)

	Biz u (paygʻambar)larni taom yemaydigan bir jasad qilgan emasmiz va ular mangu hayot kechiruvchi ham emas edilar.
	وَمَا جَعَلْنَاهُمْ جَسَدًا لَا يَأْكُلُونَ الطَّعَامَ وَمَا كَانُوا خَالِدِينَ
	— 21:8

	Har bir jon oʻlimni totuvchidir. Biz sizlarni yomonlik bilan ham, yaxshilik bilan ham sinab, imtihon qilurmiz. (Keyin) faqat bizgagina qaytarilursizlar.
	كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ ۗ وَنَبْلُوكُمْ بِالشَّرِّ وَالْخَيْرِ فِتْنَةً ۖ وَإِلَيْنَا تُرْجَعُونَ
	— 21:35

	Zunnun (Yunus)ning (oʻz qavmidan) gʻazablangan holda (qishlogʻidan chiqib) ketib, Bizni unga qarshi chiqa olmaydi, deb oʻylagan paytini, soʻng (Biz uni baliq qorniga tashlaganimizdan keyin) qorongʻu zulmatlar ichra: „Sendan oʻzga iloh yoʻqdir. Sen (barcha) nuqsonlardan pokdirsan. Darhaqiqat, men (oʻzimga) zulm qiluvchilardan boʻldim“, – deb nido qilgan (paytini eslang)!
	وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَىٰ فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِين
	— 21:87

22. Al-Hajj (arab. الحج‎‎ – „Haj“) surasi

	Uni koʻradigan kuningizda har bir emizuvchi (ona) emizib turgan (bolasi)ni unutar va har bir homilador oʻz homilasini tashlar hamda odamlarni „mast“ holda koʻrasiz, holbuki, ular mast emaslar, lekin Allohning azobi qattiqdir.
	يَوْمَ تَرَوْنَهَا تَذْهَلُ كُلُّ مُرْضِعَةٍ عَمَّا أَرْضَعَتْ وَتَضَعُ كُلُّ ذَاتِ حَمْلٍ حَمْلَهَا وَتَرَى النَّاسَ سُكَارَىٰ وَمَا هُمْ بِسُكَارَىٰ وَلَٰكِنَّ عَذَابَ اللَّهِ شَدِيدٌ
	— 22:2

	Kimda-kim: „Alloh unga (Paygʻambariga) dunyo va oxiratda sira yordam qilmas“, – deb gumon qilsa, bir arqon bilan shiftga osilib, (oʻzini) boʻgʻsin, soʻng qarasin, (bu) makri gʻazabini ketkazarmikan. — Yaʼni Allohning Oʻz paygʻambariga koʻrsatayotgan yordamini koʻrib, ich-ichidan kuyish oʻrniga, yaxshisi hasadgoʻy kishilar oʻzlarini dorga osib qoʻyaqolsinlar.
	مَنْ كَانَ يَظُنُّ أَنْ لَنْ يَنْصُرَهُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ فَلْيَمْدُدْ بِسَبَبٍ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ لْيَقْطَعْ فَلْيَنْظُرْ هَلْ يُذْهِبَنَّ كَيْدُهُ مَا يَغِيظُ
	— 22:15

	Allohga (qurbonlik) goʻshtlari ham, qonlari ham yetmas. Lekin, u Zotga sizlardan taqvo yetar. Alloh sizlarni hidoyat qilgani sababli – U zotni ulugʻlashlaringiz uchun – ularni sizlarga boʻysundirib qoʻydi. Ezgu ish qiluvchilarga xushxabar bering!
	لَنْ يَنَالَ اللَّهَ لُحُومُهَا وَلَا دِمَاؤُهَا وَلَٰكِنْ يَنَالُهُ التَّقْوَىٰ مِنْكُمْ ۚ كَذَٰلِكَ سَخَّرَهَا لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَاكُمْ ۗ وَبَشِّرِ الْمُحْسِنِينَ
	— 22:37

	(Ey, Muhammad,) agar ular (Makka mushriklari) Sizni yolgʻonchiga chiqarsalar, (bilinki) ulardan ilgari Nuh qavmi, Od, Samud (qabilalari) ham (oʻzlariga yuborilgan paygʻambarlarni) yolgʻonchiga chiqarganlar. Ibrohim qavmi, Lut qavmi ham xuddi shunday. Madyan (shahrining) aholisi ham (shunday qildilar). Muso ham yolgʻonchiga chiqarildi. Men kofirlarga muhlat berib qoʻyib, soʻngra ularni (oʻz azobim bilan) ushladim. Bas, Mening qarshiligim qanday boʻldi?!
	وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَعَادٌ وَثَمُودُ وَقَوْمُ إِبْرَاهِيمَ وَقَوْمُ لُوطٍ وَأَصْحَابُ مَدْيَنَ ۖ وَكُذِّبَ مُوسَىٰ فَأَمْلَيْتُ لِلْكَافِرِينَ ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ ۖ فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ
	— 22:42-44

	Axir, ular (Makka mushriklari) yer yuzida sayr qilmaydilarmi, (ana oʻshanda) ular uchun ongli dillar, tinglaydigan quloqlar boʻlur edi. Zero, koʻzlar koʻr boʻlmas, balki koʻkraklardagi qalblar koʻr boʻlur.
	أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ يَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ يَسْمَعُونَ بِهَا ۖ فَإِنَّهَا لَا تَعْمَى الْأَبْصَارُ وَلَٰكِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتِي فِي الصُّدُورِ
	— 22:46

	(Ey, Muhammad,) Biz Sizdan ilgari yuborgan har bir elchi va paygʻambar qachon (oʻziga nozil boʻlgan oyatlarni) qiroat qilsa, shayton uni qiroatiga (boshqa narsalarni) tashlagan (qoʻshgan). Bas, Alloh shayton tashlaydigan narsani bekor qilur, soʻngra Alloh oʻz oyatlarini mustahkam qilur. Alloh ilm va hikmat egasidir.
	وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رَسُولٍ وَلَا نَبِيٍّ إِلَّا إِذَا تَمَنَّىٰ أَلْقَى الشَّيْطَانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ فَيَنْسَخُ اللَّهُ مَا يُلْقِي الشَّيْطَانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آيَاتِهِ ۗ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِي
	— 22:52

	U kunda hukmronlik (yolgʻiz) Allohnikidir. Uning oʻzi ular oʻrtasida hukm qilur. Bas, imon keltirgan va ezgu ishlarni qilgan zotlar noz-neʼmat jannatlaridadirlar.
	الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ
	— 22:56

	Qachonki, ularga Bizning aniq oyatlarimiz tilovat qilinsa, kofir boʻlganlarning yuzlarida inkor (alomati)ni sezursiz. Ular, oʻzlariga Bizning oyatlarimizni tilovat qilayotgan zotlarga zoʻrlik qilishgacha bordilar. (Ularga) ayting: „Endi, Men sizlarga bundan ham yomonroq narsani xabarini beraymi? (U) Alloh kofir boʻlganlarga vaʼda qilgan doʻzaxdir. Naqadar yomon oqibat u!“.
	وَإِذَا تُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ آيَاتُنَا بَيِّنَاتٍ تَعْرِفُ فِي وُجُوهِ الَّذِينَ كَفَرُوا الْمُنْكَرَ ۖ يَكَادُونَ يَسْطُونَ بِالَّذِينَ يَتْلُونَ عَلَيْهِمْ آيَاتِنَا ۗ قُلْ أَفَأُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذَٰلِكُمُ ۗ النَّارُ وَعَدَهَا اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ
	— 22:72

23. Al-Muʼminun (arab. المؤمنون‎‎ – „Imon keltirganlar“) surasi

	Agar Haq (Alloh) ularning havoyi nafslariga ergashsa edi, albatta, osmonlar, Yer va ulardagi bor jonzot buzilib (halok) boʻlgan boʻlur edi. Yoʻq, Biz ular uchun eslatma keltirdik, ular esa, oʻzlariga (kelgan) eslatmadan yuz oʻgiruvchidirlar.
	وَلَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْوَاءَهُمْ لَفَسَدَتِ السَّمَاوَاتُ وَالْأَرْضُ وَمَنْ فِيهِنَّ ۚ بَلْ أَتَيْنَاهُمْ بِذِكْرِهِمْ فَهُمْ عَنْ ذِكْرِهِمْ مُعْرِضُونَ
	— 23:71

	Mana, Biz ularni azobga tutdik. Ular esa na Parvardigorga boʻyin egdilar va na (tavba) tazarru qildilar. To qachonki, Biz ularga qattiq azob (qahatchilik) eshigini ochib qoʻyganimizda esa, bexos ular noumid boʻluvchidirlar.
	وَلَقَدْ أَخَذْنَاهُمْ بِالْعَذَابِ فَمَا اسْتَكَانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا يَتَضَرَّعُونَ حَتَّىٰ إِذَا فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَابًا ذَا عَذَابٍ شَدِيدٍ إِذَا هُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ
	— 23:76-77

	Alloh farzand tutgan emas va U bilan birga biror iloh boʻlgan emasdir. Aks holda, albatta, har bir iloh oʻzi yaratgan narsa bilan ketib, bir-biridan ustun boʻlib olur edilar (natijada Yeru osmon buzilib ketgan boʻlur edi). Alloh ular aytayotgan sifatlardan pokdir.
	مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِنْ وَلَدٍ وَمَا كَانَ مَعَهُ مِنْ إِلَٰهٍ ۚ إِذًا لَذَهَبَ كُلُّ إِلَٰهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَىٰ بَعْضٍ ۚ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ
	— 23:91

	Shoyad, men tark etgan joyim (dunyo)da yaxshi amal qilsam", – der. Yoʻq! (U aslo qaytarilmas). Bu haqiqatan u aytuvchisi boʻlgan soʻzdir. Ularning ortida, to qayta tiriladigan kunlarigacha, (ikki dunyo oʻrtasini toʻsib turadigan) bir toʻsiq bordir. — Bu dunyo bilan oxirat oʻrtasini ajratib turadigan makon va zamon arab tilida „barzax“ deyiladi.
	حَتَّىٰ إِذَا جَاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صَالِحًا فِيمَا تَرَكْتُ ۚ كَلَّا ۚ إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا ۖ وَمِنْ وَرَائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ
	— 23:99-100

24. An-Nur (arab. النور‎‎ – „Nur“) surasi

	Agar sizlarga Allohning fazli boʻlmaganida va Alloh tavbalarni qabul qiluvchi, hikmat sohibi boʻlmaganida edi (er yoki xotin sharmanda boʻlur edi).
	وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ
	— 24:10

	Agar sizlarga Allohning fazli va rahmati hamda Alloh mehribon va rahmli boʻlmasa edi (jazoni naqd qilgan boʻlur edi).
	وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ
	— 24:20

	Alloh osmonlar va Yerning „nuri“dir. Nurining misoli xuddi bir tokcha ichidagi chiroq, bu chiroq bir shisha ichida, u shisha goʻyo bir durdan yaralgan yulduzga oʻxshaydi. U (chiroq) na sharqiy va na gʻarbiy boʻlmagan muborak zaytun daraxti (moyi)dan yoqilur. Uning moyi (musaffoligidan), garchi unga olov tegmasa-da, (atrofni) yoritib yuborgudekdir. (Mazkurlar qoʻshilganda esa), nur ustiga nur (boʻlur). Alloh oʻzining (bu) nuriga oʻzi xohlagan kishilarni hidoyat qilur. Alloh odamlar (ibrat olishlari) uchun (mana shunday) masallarni keltirur. Alloh barcha narsani biluvchidir. — Allohning nuri uning hidoyatidir. Lekin bu oyatdagi nur soʻzining chuqur maʼnolaridan ogoh boʻlishni istagan kishi tafsir kitoblariga yoki Abu Homid Gʻazzoliy bitgan „Kitob an-Nur“ kitobiga murojaat qilishi mumkin.
	اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۚ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ ۖ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ ۖ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ ۚ نُورٌ عَلَىٰ نُورٍ ۗ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ ۚ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ ۗ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
	— 24:35

	Kufrda boʻlganlarning qilgan amallari esa sahrodagi sarobga oʻxshaydi. Tashna odam uni suv deb oʻylar, uning oldiga kelgach esa, hech narsa topa olmas va Allohni uning (qilgan amalining) oldida topur. Bas, U uning hisob-kitobini mukammal qilur. Alloh tez hisob-kitob qiluvchidir.
	وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ كَسَرَابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاءً حَتَّىٰ إِذَا جَاءَهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئًا وَوَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ ۗ وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ
	— 24:39

	Yoki (kofirlarning qilgan amallari) ustma-ust toʻlqin va uning ustida (qora) bulut qoplab olgan dengizdagi zulmatlarga oʻxshaydi. (Ular) ustma-ust zulmatlardir: qoʻlini chiqarib (qarasa) uni koʻra olmas. Kimga Alloh nur (imon) bermasa, bas, uning (uchun) hech qanday nur yoʻqdir.
	أَوْ كَظُلُمَاتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْشَاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحَابٌ ۚ ظُلُمَاتٌ بَعْضُهَا فَوْقَ بَعْضٍ إِذَا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَرَاهَا ۗ وَمَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُورًا فَمَا لَهُ مِنْ نُورٍ
	— 24:40

25. Al-Furqon (arab. الفرقان‎‎ – „Boʻlinish“) surasi

	Olamlar (insonlar va jinlar)ga ogohlantiruvchi boʻlishi uchun Oʻz bandasi (Muhammad)ga Furqon (Qur’on)ni nozil etgan zot barakotli (buyuk)dir.
	بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ تَبَارَكَ الَّذِي نَزَّلَ الْفُرْقَانَ عَلَىٰ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعَالَمِينَ نَذِيرًا
	— 25:1

	Koʻrdingizmi, kim havo(yi nafs)larini iloh qilib olgan boʻlsa, Siz uning ustida muakkal (mas’ul) boʻlarmidingiz?! Yoki Siz ularning koʻplarini (haq soʻzni) tinglay oladilar yo anglay oladilar deb oʻylaysizmi?! (Yoʻq, aslo!) Ular hayvonlarga oʻxshaydilar, xolos. Balki, ular yanada yoʻldan ozganroqdirlar.
	أَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَٰهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلً أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ ۚ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ ۖ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا
	— 25:43-44

	Bas, Siz kofirlarga itoat etmang va u (Qur’on)ning yordamida ularga qarshi qattiq kurashing! — Makka mushriklari Muhammaddan ota-bobolari sigʻingan sohta maʼbudlarga siginish va yangi tavhid dinini tark etishni taklif qilganlarida, Alloh taolo ularning bu taklifini rad etishga va ular bilan ilohiy oyatlar asosida bahs yuritishga buyuradi.
	فَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِيرًا
	— 25:52

	Ular ehson qilganlarida isrof ham, xasislik ham qilmaslar, (tutgan yoʻllari) buning oʻrtasida – moʻtadildir.
	وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا
	— 25:67

26. Ash-Shuaro (arab. الشعراء‎‎ – „Shoirlar“) surasi

	Ularga Rahmon (tomoni)dan yangi eslatma kelishi bilan, albatta, ular undan yuz oʻgiruvchi boʻldilar.
	وَمَا يَأْتِيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنَ الرَّحْمَٰنِ مُحْدَثٍ إِلَّا كَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِينَ
	— 26:5

	Biz birorta ham ogohlantiruvchisi boʻlmagan qishloq (shahar)ni halok qilmadik. Eslatma boʻlsin, deb (shunday qildik), Biz zolim emasmiz!
	وَمَا أَهْلَكْنَا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا لَهَا مُنْذِرُونَ ذِكْرَىٰ وَمَا كُنَّا ظَالِمِين
	— 26:208-209

	(Qur’onni osmondan) shaytonlar (jinlar) olib tushganlari yoʻq. Ular uchun buning imkoni yoʻq va ular bunga qodir ham emaslar. Chunki ular (vahiyni xufyona) eshitib olishdan chetlatilgandirlar.
	وَمَا تَنَزَّلَتْ بِهِ الشَّيَاطِينُ وَمَا يَنْبَغِي لَهُمْ وَمَا يَسْتَطِيعُونَ إِنَّهُمْ عَنِ السَّمْعِ لَمَعْزُولُونَ
	— 26:210-212

	(Ey, Muhammad, ayting): „Men sizlarga shaytonlar (jinlar) kimlarga tushishi haqida xabar beraymi? Ular barcha boʻhtonchi, gunohga botganlarga tushurlar. Eshitib olganlarini ularga tashlarlar. (Lekin) Ularning koʻplari yolgʻonchilardir“.
	هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلَىٰ مَنْ تَنَزَّلُ الشَّيَاطِينُ تَنَزَّلُ عَلَىٰ كُلِّ أَفَّاكٍ أَثِي يُلْقُونَ السَّمْعَ وَأَكْثَرُهُمْ كَاذِبُونَ
	— 26:221-223

27. An-Naml (arab. النمل‎‎ – „Chumolilar“) surasi

	Lekin, kim zulm qilsa-yu, soʻngra (bu) yomonliklardan keyin uni chiroyli (ish)ga almashtirsa, bas, albatta, Men kechirimli va rahmlidirman.
	إِلَّا مَنْ ظَلَمَ ثُمَّ بَدَّلَ حُسْنًا بَعْدَ سُوءٍ فَإِنِّي غَفُورٌ رَحِيمٌ
	— 27:11

	Yana Siz „koʻrlar“ni ham zalolatlaridan (chiqarib, haq yoʻlga) hidoyat qila oluvchi emasdirsiz. Siz faqat oyatlarimizga imon keltiradiganlargagina uqtira olursiz. Bas, ular musulmondirlar.
	وَمَا أَنْتَ بِهَادِي الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ ۖ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ مُسْلِمُونَ
	— 27:81

28. Al-Qasas (arab. القصص‎‎ – „Qissalar“) surasi

	Bas, qachonki, ularga Bizning huzurimizdan Haq (paygʻambar) kelgach esa, ular: „Unga (yaʼni, Muhammadga) ham Musoga berilgan narsa (moʻjiza) berilganida edi (bizlar unga ergashgan boʻlardik)“,- dedilar. Axir, ular ilgari Musoga berilgan narsa (moʻjiza)ni ham inkor qilmaganmidilar?! Ular: „(Tavrot va Qur’on) bir-birini qoʻllab-quvvatlaydigan ikki sehrdir“,- dedilar va: „Bizlar (bu ikki kitobning) har biriga kofirdirmiz“,- dedilar.
	فَلَمَّا جَاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنَا قَالُوا لَوْلَا أُوتِيَ مِثْلَ مَا أُوتِيَ مُوسَىٰ ۚ أَوَلَمْ يَكْفُرُوا بِمَا أُوتِيَ مُوسَىٰ مِنْ قَبْلُ ۖ قَالُوا سِحْرَانِ تَظَاهَرَا وَقَالُوا إِنَّا بِكُلٍّ كَافِرُونَ قُلْ فَأْتُوا بِكِتَابٍ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ هُوَ أَهْدَىٰ مِنْهُمَا أَتَّبِعْهُ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِين
	— 28:48-49

	Alloh senga ato etgan narsa bilan oxiratni istagin va dunyodan boʻlgan nasibangni ham unutmagin. „Alloh senga ehson qilgani kabi sen ham (odamlarga) ehson qil! Yerda buzgʻunchilik qilishni istama. Chunki, Alloh buzgʻunchilarni suymas“, – dedilar.
	وَابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ الدَّارَ الْآخِرَةَ ۖ وَلَا تَنْسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا ۖ وَأَحْسِنْ كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ ۖ وَلَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ ۖ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِين
	— 28:77

29. Al-Ankabut (arab. العنكبوت‎‎ – „Oʻrgimchak“) surasi

	Odamlar: „Imon keltirdik“, – deyishlari bilangina, sinalmagan hollarida, qoldiriladilar, deb oʻyladilarmi?!
	أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُونَ
	— 29:2

	Od va Samud (qabilalarini ham halok qildik). (Bu) sizlarga ularning maskanlaridan (xarobalardan) koʻrinib turibdi. Shayton ularga (qilayotgan) amallarini chiroyli koʻrsatib, ularni (haq) yoʻldan toʻsdi. Holbuki, ular aql-idrokli kishilar edi.
	وَعَادًا وَثَمُودَ وَقَدْ تَبَيَّنَ لَكُمْ مِنْ مَسَاكِنِهِمْ ۖ وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِيلِ وَكَانُوا مُسْتَبْصِرِينَ
	— 29:38

	(Ey, Muhammad,) Sizga Kitob (Qur’on) dan vahiy qilingan narsani tilovat qiling va namozni mukammal ado eting! Albatta, namoz fahsh va yomonlikdan qaytarur! Albatta, Allohning zikri (barcha narsadan) ulugʻdir! Alloh qilayotgan ishlaringizni bilib turur.
	اتْلُ مَا أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ وَأَقِمِ الصَّلَاةَ ۖ إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ ۗ وَلَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ ۗ وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تَصْنَعُونَ
	— 29:45

	(Ey, moʻminlar,) sizlar Kitob ahli bilan faqat eng chiroyli uslubda munozara qilinglar, illo ularning orasidagi zulm (tajovuz) qilganlar bundan mustastnodirlar. Shuningdek, aytinglar: „Bizlar oʻzimizga nozil qilingan (Qur’on)ga ham, sizlarga nozil qilingan (Tavrot va Injil)ga ham imon keltirganmiz. Bizlarning ilohimiz va sizlarning ilohingiz bir (Iloh)dir va bizlar Ungagina boʻyin sunuvchimiz“.
	وَلَا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ ۖ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنَا وَأُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَإِلَٰهُنَا وَإِلَٰهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ
	— 29:46

	Bu dunyo hayoti faqat (ozgina) oʻyin kulgidir! Agar ular bilsalar, oxirat diyorigina (haqiqiy) hayot (joyi)dir.
	وَمَا هَٰذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَهْوٌ وَلَعِبٌ ۚ وَإِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوَانُ ۚ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ
	— 29:64

	Bizning (yoʻlimiz)da jihod (jiddu jahd) qilganlarni, albatta, Oʻz yoʻllarimizga hidoyat qilurmiz. Albatta, Alloh ezgu ish qiluvchilar bilan birgadir!
	وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ
	— 29:69

30. Ar-Rum (arab. الروم‎‎ – „Rumliklar“) surasi

	Bas, (ey, Muhammad,) sabr qiling! Albatta, Allohning vaʼdasi haqdir. (Oxiratga) ishonmaydigan kimsalar (qilmishlari) Sizni yengiltaklik (qargʻash)ga olib kelmasin!
	فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ ۖ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ
	— 30:60

31. Luqman (arab. لقمان‎‎ – „Luqmon“) surasi

	(Yurganingda) oʻrta hol yurgin va ovozingni past qilgin. Chunki, ovozlarning eng yoqimsizi eshaklar ovozidir".
	وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ ۚ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ
	— 31:19

	Agar yer yuzidagi (bor) daraxt qalamlar boʻlib, dengiz (siyoh boʻlsa va) undan soʻng yana yetti dengiz unga yordam bersa, Allohning soʻzlari tugamas. Albatta, Alloh qudrat va hikmat egasidir.
	وَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُرٍ مَا نَفِدَتْ كَلِمَاتُ اللَّهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِي
	— 31:27

32. As-Sajda (arab. السجدة‎‎ – „Sajda“) surasi

	Bizning oyatlarimizga faqat u (oyat)lar zikr qilinganda sajda qilgan hollarida yiqiladigan va kibr qilmagan hollarida hamd bilan Parvardigorlariga tasbeh aytadigan zotlargina imon keltirurlar. — Sajda oyati
	إِنَّمَا يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا الَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِهَا خَرُّوا سُجَّدًا وَسَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ
	— 32:15

33. Al-Ahzab (arab. الأحزاب‎‎ – „Guruhlar“) surasi

	Biz (bu) omonatni (chin bandalik omonatini) osmonlarga, Yerga va togʻlarga taklif etdik, ular uni koʻtarishdan bosh tortdilar va undan qoʻrqdilar. Inson esa uni oʻz zimmasiga oldi. Darhaqiqat, u (oʻziga) zulm qiluvchi va nodondir.
	إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ ۖ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا
	— 33:72

34. Sabaʼ (arab. سبأ‎‎ – „Saba“) surasi

	Ular (Sulaymonga misdan u) xohlagan narsalarni – mehroblar (ibodatxonalar), timsollar (haykallar, suratlar), hovuzlar kabi (katta) laganlar va (oʻchoqlarga) oʻrnashuvchi qozonlarni yasab berurlar. „(Ey), Dovud oilasi, (bu neʼmatlarning) shukronasi uchun amal (ibodat) qilinglar! Bandalarim orasida shukr qiluvchisi ozdir“.
	يَعْمَلُونَ لَهُۥ مَا يَشَآءُ مِن مَّحَـٰرِيبَ وَتَمَـٰثِيلَ وَجِفَانٍۢ كَٱلْجَوَابِ وَقُدُورٍۢ رَّاسِيَـٰتٍ ۚ ٱعْمَلُوٓا۟ ءَالَ دَاوُۥدَ شُكْرًۭا ۚ وَقَلِيلٌۭ مِّنْ عِبَادِىَ ٱلشَّكُورُ
	— 34:13

	Kofir boʻlgan kimsalar: „Bizlar bu Qur’onga ham, undan oldingi (Kitoblarga) ham sira imon keltirmaymiz!“ – dedilar. (Ey, Muhammad,) agar Siz oʻsha zolim kimsalarni (qiyomat kuni) Parvardigor huzurida tik turgizib qoʻyilib, bir-birlariga gap qaytarayotganlarini koʻrsangiz edi?! (Oʻshanda) zaif sanalgan kimsalar mutakabbir kimsalarga (oʻz peshvolariga): „Agar sizlar boʻlmaganingizda, bizlar, albatta, moʻminlar boʻlur edik“, – deydilar.
	وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهَٰذَا الْقُرْآنِ وَلَا بِالَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ ۗ وَلَوْ تَرَىٰ إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ يَرْجِعُ بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ الْقَوْلَ يَقُولُ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لَوْلَا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ
	— 34:31

	Biz qaysi bir qishloqqa biror ogohlantiruvchi (paygʻambar) yubormaylik, albatta, u joyning maishatparastlari: „Biz sizlar elchi qilib yuborilgan (din)ga kofirmiz!“ – dedilar.
	وَمَا أَرْسَلْنَا فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَذِيرٍ إِلَّا قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا بِمَا أُرْسِلْتُمْ بِهِ كَافِرُونَ
	— 34:34

35. Fatir (arab. فاطر‎‎ – „Yaratuvchi“) surasi

	(Alloh) kechani kunduzga kiritur va kunduzni kechaga kiritur, U quyosh va oyni ham (sizlar uchun) boʻyin sundirib qoʻygandir – har biri muayyan muddatgacha joriy boʻlur. Ana shu sizlarning Rabbingiz – Allohdir, Podshohlik faqat Unikidir. (Ey, mushriklar,) sizlar U zotni qoʻyib iltijo qilayotgan narsa (but)laringiz esa, xurmoning dumicha narsaga ham ega emasdirlar.
	ذَٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ ۚ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِي
	— 35:13

	Agar Alloh odamlarni ular qilgan gunohlari bilan jazolasa edi, (Yer) ustida biror jonivorni qoʻymagan boʻlur edi. Lekin, U ularni (jazolashni) belgilangan muddatgacha (qiyomat kunigacha) kechiktirur. Bas, oʻsha muddat kelgach esa, albatta, Alloh bandalarini koʻrib turuvchi zotdir.
	وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَىٰ ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَىٰ أَجَلٍ مُسَمًّى ۖ فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا
	— 35:45

36. Ya Sin (arab. يس‎‎ – „Yosin“) surasi

	Darhaqiqat, Biz ularning boʻyinlariga, to iyaklarigacha kishanlarni solib qoʻydik, bas, ular kekkayuvchilardir. Yana ularning oldilaridan bir toʻsiq (parda), ortlaridan bir toʻsiq (parda) qilib, ularni oʻrab qoʻydik. Bas ular „koʻra“ olmaslar. — Bu oyat Abu Jahl Maxzumiy haqida nozil boʻlgan. U Muhammadni namoz oʻqiyotgan paytida boshiga tosh bilan urib majruh qilishga qasam ichgan boʻlib, maqsadini amalga oshirmoqchi boʻlganida toshni koʻtarganicha qoʻllari toshga yopishib qoladi. Sharmanda boʻlib oʻz qavmiga qaytib kelgach, boshqa biri „Bu ishni men bajaraman“ – deb ravona boʻlganida, Alloh amri bilan uning koʻzi koʻr boʻlib qoladi.
	اِنَّا جَعَلْنَا فِيْٓ اَعْنَاقِهِمْ اَغْلٰلًا فَهِيَ اِلَى الْاَذْقَانِ فَهُمْ مُّقْمَحُوْنَمُّقْمَحُونَ
	— 36:8—9

	Biz oyni ham, toki u eski xurmo butogʻidek boʻlib (egilib) qolgunicha, manzillarga (botadigan qilib) oʻlchab qoʻygandirmiz. — Madorik tafsirida yozilishicha, oy agar qisqa boʻlsa, u hilollik kunidan boshlab 28 joyda koʻrinadi. Soʻng bir yoki ikki kecha koʻrinmasdan, yana boshidan boshlab takrorlanaveradi. Shu manzillarga qarab oyning nuri ham ozayib-koʻpayib turadi.
	وَالْقَمَرَ قَدَّرْنٰهُ مَنَازِلَ حَتّٰى عَادَ كَالْعُرْجُوْنِ الْقَدِيْمِ
	— 36:39

	U Bizga: „Chirib ketgan suyaklarni kim ham tiriltira olur?“- deb, masal keltirdi-yu, (ammo) oʻzining (qanday) yaralganini unutib qoʻydi.
	وَضَرَبَ لَنَا مَثَلًا وَنَسِيَ خَلْقَهُ ۖ قَالَ مَنْ يُحْيِي الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ
	— 36:78

37. As-Saffat (arab. الصافات‎‎ – „Saf tortib turuvchilar“) surasi

	deydi: „Allohga qasamki, darhaqiqat, sen meni ham halok qilayozgan eding. Agar Rabbimning neʼmati (hidoyati) boʻlmasa edi, albatta, men ham (sen bilan birga doʻzaxga) hozir qilinuvchilardan boʻlur edim. (Qani endi menga aytchi), bizlar oʻluvchi emas ekanmizmi?! Oʻsha birinchi oʻlimimizdan boshqa-ya?! (Soʻng) azoblanuvchi ham emas ekanmizmi?! Albatta, mana shu (jannat neʼmatlari) ulkan yutuqning oʻzidir! Bas, aynan mana shunday yutuq uchun amal qiluvchilar amal qilsinlar!“
	إِلَّا مَوْتَتَنَا ٱلْأُولَىٰ وَمَا نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ أَفَمَا نَحْنُ بِمَيِّتِينَ وَلَوْلَا نِعْمَةُ رَبِّى لَكُنتُ مِنَ ٱلْمُحْضَرِينَ لِمِثْلِ هَٰذَا فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُونَ قَالَ تَٱللَّهِ إِن كِدتَّ لَتُرْدِينِ
	— 37:56—61

38. Sod (arab. ص‎‎ – „Sod“) surasi

	الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَىٰ فَيُضِلَّكَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ
	— 38:26

	وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا بَاطِلًا ۚ ذَٰلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا
	— 38:27

	فَسَجَدَ الْمَلَائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ إِلَّا إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ
	— 38:73-74

39. Az-Zumar (arab. الزمر‎‎ – „Toʻdalar“) surasi

	وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَٰذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ
	— 39:27

	ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَجُلًا فِيهِ شُرَكَاءُ مُتَشَاكِسُونَ وَرَجُلًا سَلَمًا لِرَجُلٍ هَلْ يَسْتَوِيَانِ مَثَلًا ۚ الْحَمْدُ لِلَّهِ ۚ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
	— 39:29

	فَإِذَا مَسَّ الْإِنْسَانَ ضُرٌّ دَعَانَا ثُمَّ إِذَا خَوَّلْنَاهُ نِعْمَةً مِنَّا قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ عَلَىٰ عِلْمٍ ۚ بَلْ هِيَ فِتْنَةٌ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ
	— 39:49

40. Gʻofur (arab. غافر‎‎ – „Kechiruvchi“) surasi

	أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ كَانُوا مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ كَانُوا هُمْ أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَآثَارًا فِي الْأَرْضِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَمَا كَانَ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَاقٍ
	— 40:21

	وَأُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ
	— 40:44

Qurʼon haqida iqtiboslar

	Bir qoʻlda Qur’onu bittasida jom, Baʼzida halolmiz, baʼzida harom, Feruza gumbazli osmon ostida Na chin musulmonmiz, na kofir tamom.
	— Umar Xayyom

	…har gal bu kitobni oʻqiganimizda tushunamiz: bu juda qisqa fursatda kuchli taassurot qoldiradigan va pirovardida ruhan hayratga soladigan asardirki, biz Qurʼonning oldida tiz choʻkamiz. Qurʼonning uslubi va mazmuni juda kuchli, ulugʻvor boʻlib, uning maqsadlariga toʻliq mos keladi… bu kitob barcha zamonlarning eng yaxshi kitobi boʻla oladi. — T. P. Hughes' Dictionary of Islam, s. 526
	— Johann Wolfgang von Goethe

	Bu tashviqot emas. Bizning eʼtiborimiz Muhammad dinining uzoq yillik faoliyatiga qaratilgan. Makka va Madinada bu gʻoyalarning ajoyib taʼsiri bir zarraga ham kamaymadi. Qur’onning afrikaliklar, osiyoliklar va turklar uchun yoʻl koʻrsatuvchi nur sifatidagi roli hali ham kamaymaydi. Ushbu mafkura tarafdorlari har qanday ogʻish va toifalarga qarshi oʻziga xos emotsionallik, nekbinlik va aql-idrokning bir mikronini ham yoʻqotmasdan, ishtiyoq bilan kurashadilar. Uning jonli vaʼzlari hamfikrlarni aql va din doirasida olijanoblik bilan birlashtirishda davom etmoqda. — History of the Saracen Empire. London 1870
	This is not propaganda. Our attention is focused on the long activity of the religion of Muhammad. In Mecca and Medina the amazing impact of these crystal clear ideas did not diminish one iota. The role of the Quran as a guiding light for Africans, Asians and Turks continues undiminished. Supporters of this ideology passionately fight against any deviations and factions, without losing even a micron of their inherent emotionality, optimism and reason. His lively sermons continue to nobly unite like-minded people within the framework of reason and religion.
	— Edward Gibbon va Simon Oakley